Επιστήμονες στην Αυστραλία ανέπτυξαν μια νέα προσέγγιση για τη θεραπεία της πιο θανατηφόρας και επιθετικής μορφής καρκίνου του μαστού. Σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία, η νέα θεραπευτική προσέγγιση σκοτώνει και επιβραδύνει την ανάπτυξη μόνο των καρκινικών κυττάρων μέσα στον ιστό του μαστού. Το από του στόματος χορηγούμενο φάρμακο στοχεύει επίσης στις μεταστατικές βλάβες που έχουν εξαπλωθεί σε άλλα σημεία του σώματος και παρουσιάζουν αντίσταση στη χημειοθεραπεία.

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού επηρεάζει έως και το 15% των ασθενών με καρκίνο του μαστού. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν διαθέσιμες στοχευμένες φαρμακευτικές θεραπείες για την καταπολέμηση αυτής της μορφής καρκίνου, αφήνοντας στους ασθενείς μόνο μερικές ευρείες επιλογές: εντατική χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία. Ακόμη και τότε, οι πιθανότητες υποτροπής εντός πέντε ετών είναι υψηλές. Εάν ο καρκίνος εξαπλωθεί εκτός του τοπικού ιστού του μαστού, το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης μπορεί να μειωθεί από 91% σε 12%.

«Πρόκειται για μια συναρπαστική εξέλιξη στη μάχη κατά του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού», δήλωσε η ειδικός στον καρκίνο του μαστού Τερέζα Χίκι από το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, η οποία ηγήθηκε των πειραμάτων για το νέο φάρμακο.

«Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι αυτό το φάρμακο θα μπορούσε να είναι το κλειδί για τη βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης», πρόσθεσε.

Το εν λόγω φάρμακο ονομάζεται CDDD11-8 και αναπτύχθηκε αρχικά για τη θεραπεία της οξείας μυελοειδούς λευχαιμίας (ΟΜΛ). Πρόκειται για έναν καρκίνο που αναπτύσσεται στο μυελό των οστών και είναι δύσκολο να στοχευθεί. Τα καρκινικά κύτταρα επιβιώνουν, αναπτύσσονται και εξαπλώνονται αυξάνοντας την παραγωγή πρωτεϊνών, ιδίως μέσω μιας οδού που ονομάζεται κυκλινο-εξαρτώμενη κινάση 9 (CDK9). Μέχρι σήμερα, η Συμβουλευτική Επιτροπή Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχει εγκρίνει κανένα φάρμακο που αναστέλλει την CDK9, αν και μια εκδοχή της έχει δείξει αρχικά κλινικά οφέλη.

Το 2022, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νότιας Αυστραλίας ανέπτυξαν το φάρμακο CDDD11-8 για την επιλεκτική αναστολή της CDK9. Όταν δοκιμάστηκε σε ζωικά μοντέλα, το φάρμακο προκάλεσε «ισχυρή αναστολή της ανάπτυξης του όγκου» που μεταφράστηκε σε βελτιωμένη επιβίωση των ζώων με λευχαιμία. Τώρα, το ίδιο φάρμακο δείχνει πολλά υποσχόμενο και για τη θεραπεία του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού.

«Είναι ακόμη νωρίς, αλλά με βάση τα πρώτα στοιχεία, πιστεύουμε ότι η αναστολή αυτής της πρωτεΐνης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια θεραπεία για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού και αυτό το νέο φάρμακο θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω», σημείωσε η Χίκι.

Η ίδια και η ομάδα της στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας πιστεύουν ότι η στόχευση της CDK9 θα μπορούσε να λειτουργήσει και για άλλους επιθετικούς καρκίνους που είναι «εθισμένοι στη μεταγραφή». Η μεταγραφή είναι η διαδικασία αντιγραφής γενετικών οδηγιών σε μόρια RNA, τα οποία στη συνέχεια βοηθούν στον έλεγχο της παραγωγής πρωτεϊνών. Στα καρκινικά κύτταρα, η μεταγραφή είναι συχνά ανεξέλεγκτη σε σχέση με τα υγιή κύτταρα. Αυτό βοηθά την ασθένεια να αναπτύσσεται και να εξαπλώνεται γρήγορα, οδηγώντας σε χειρότερη έκβαση για τους ασθενείς.

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού έχει ιδιαίτερα υψηλό αριθμό μεταγραφικών παραγόντων, οπότε ποιον από αυτούς θα πρέπει να απενεργοποιήσουν οι επιστήμονες; Το μονοπάτι CDK9 θα μπορούσε να είναι ένας χρήσιμος στόχος, επειδή τα φυσιολογικά, υγιή κύτταρα δεν φαίνεται να βασίζονται για την επιβίωσή τους τόσο πολύ όσο τα επιθετικά καρκινικά κύτταρα.

Όταν χορηγήθηκε σε μοντέλα τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού, οι ερευνητές παρατήρησαν μείωση της ανάπτυξης του καρκίνου και αύξηση του θανάτου των καρκινικών κυττάρων με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας ανάλογα με τη δοσολογία. Το φάρμακο έδειξε επίσης πολλά υποσχόμενο σε ποντίκια με καρκίνο του μαστού. Στα ποντίκια που έλαβαν το φάρμακο οι όγκοι συρρικνώθηκαν χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις σε ζωτικά όργανα.

Δοκιμάζοντας τις επιδράσεις του φαρμάκου σε ιστούς προερχόμενους από ασθενείς με καρκίνο του μαστού και τρισδιάστατα οργανοειδή, η ομάδα διαπίστωσε ότι δεν προκάλεσε τοξικές παρενέργειες στα υγιή κύτταρα,όπως αναφέρει το ScienceAlert. Αυτό οφείλεται πιθανώς στο γεγονός ότι τα υγιή κύτταρα δεν εξαρτώνται τόσο πολύ από τη δραστηριότητα του CDK9 όσο ορισμένα καρκινικά κύτταρα, εξηγούν οι συγγραφείς.

«Ενώ το φάρμακο αυτό δείχνει πολλά υποσχόμενο ως πιθανή θεραπεία για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα πριν προχωρήσει σε δοκιμές σε ανθρώπους», σημείωσε η ερευνήτρια.

«Είμαι αισιόδοξη ότι αυτό θα συμβεί μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, αν όχι νωρίτερα» κατέληξε η Χίκι.