Μεγάλο σοκ περιμένει τον Ρ.Τ.Ερντογάν από την πρεμιέρα της αμερικανικής ταινίας για την Γενοκτονία των Αρμενίων. Μία ταινία η οποία επελέχθη να κυκλοφορήσει αμέσως μετά το τουρκικόμ δημοψήφισμα.
Φέτος τον Απρίλιο συμπληρώθηκαν 101 χρόνια από την γενοκτονία των Αρμενίων. 1.500.000 ψυχές χάθηκαν. Μαζικοί τάφοι, μαζικές συλλήψεις και απελάσεις, αμέτρητες ανθρώπινες τραγωδίες. Μνήμες και αφηγήσεις που το μυαλό δεν αντέχει να μετατρέψει σε εικόνες.
Παρ' όλα αυτά, οι Αρμένιοι, έναν και πλέον αιώνα μετά, αν και βρήκαν πατρίδα, δεν έχουν βρει και δικαίωση.
Τα τελευταία χρόνια, Αρμένιοι από όλους τους χώρους συστρατεύονται σε μια κοινή προσπάθεια να ασκήσουν πιέσεις για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και σίγουρα ένα αποφασιστικό βήμα σε αυτή την εκστρατεία είναι η νέα ταινία του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Terry George, «The Promise».
Ο δημιουργός, των βραβευμένων και εμβληματικών ταινιών «Hotel Rwanda» και «In the Name of the Father» καταπιάστηκε με τα γεγονότα της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Στο δε πρωταγωνιστικό cast ξεχωρίζει το όνομα του Cristian Bale, της Angela Sarafyan και του Oscar Isaac.
Η ιστορία εκτυλίσσεται σε περιοχές της Τουρκίας- από την Κωνσταντινούπολη έως τα βάθη της ανατολής- στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας την κρίσιμη περίοδο από το 1914 και μετά και ενώ η χώρα ολισθαίνει στο χάος
Ο θεατής παρακολουθεί την εξέλιξη μιας ιδιαίτερης ιστορίας αγάπης μεταξύ του Μάικλ, ενός ευφυούς φοιτητή της ιατρικής με ρίζες στην Ανατολική Τουρκία όπου ζουν Μουσουλμάνοι και Αρμένιοι χριστιανοί, της όμορφης και καλλιεργημένης Αρμένισας, Άννα αλλά και του Κρις, ενός γνωστού αμερικανού δημοσιογράφου με έδρα το Παρίσι που μαζί με τη νεαρή γυναίκα θα βρεθούν επίσης στην Τουρκία.
Η ιστορία των τριών ηρώων ξεδιπλώνεται μέσα στο κλίμα ακραίου εθνικισμού και μισαλλοδοξίας που θα οδηγήσει στην οργάνωση και εκτέλεση της πρώτης γενοκτονίας του 20ου αιώνα.
Το παράδοξο βέβαια με τη συγκεκριμένη ταινία, είναι πως αν και έχει μόνο τρεις δημόσιες προβολές, όπως αναφέρει ο Indepndent, έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 87.500 αξιολογήσεις στο IMDB, εκ των οποίων περισσότερες από 55.000 έδωσαν ένα αστέρι στην ταινία ενώ άνω των 31.000 χρηστών του χάρισαν 10 αστέρια.
Φυσικά σε τρεις μόνο δημόσιες προβολές είναι εξαιρετικά δύσκολο να είδαν την ταινία σχεδόν 90.000 άνθρωποι. Όπως επίσης εξαιρετικά περίεργο είναι και το γεγονός πως η συντριπτική πλειοψηφία των βαθμολογητών δίνουν ή ένα ή δεκά αστέρια.
Η πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, με τη συστηματική εξόντωση ενάμισυ εκατομμυρίου ανθρώπων από τις Οθωμανικές αρχές την τριετία 1915-1918. Υπήρξε ο προάγγελος της Γενοκτονίας των Ποντίων, αλλά και του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
, όπως αναφέρει το sansimera.gr οι Αρμένιοι, ένας πανάρχαιος χριστιανικός λαός της Εγγύς Ανατολής, μοιράζονταν μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στην τσαρική Ρωσία ζούσαν κάτω από ένα σχετικά ανεκτικό καθεστώς (αν και δεν έλειπαν μαζικοί εκρωσισμοί), αλλά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υφίσταντο παντός είδους διωγμούς, όπως και οι άλλοι χριστιανικοί λαοί της αυτοκρατορίας (Έλληνες, Ασσύριοι κλπ).
Με την ανάδυση των εθνικισμών, ο Σουλτάνος τούς υποπτευόταν για αποσχιστικές τάσεις, ενώ και οι Ρώσοι, που εποφθαλμιούσαν εδάφη του «μεγάλου ασθενούς», υπέθαλπαν τις όποιες φιλοδοξίες τους. Έτσι, ο Αβδούλ Χαμίτ Β' δεν δίστασε να προβεί σε άγριους διωγμούς εναντίον των Αρμενίων της επικράτειάς του, με αποκορύφωμα τις σφαγές στο Σασούν (1894), τις μαζικές εκτελέσεις της διετίας 1895-1896, που στοίχισαν τη ζωή σε 300.000 Αρμενίους.
Η επικράτηση των Νεοτούρκων τον Ιούλιο του 1908, παρά τις αρχικές ελπίδες που γέννησε, δεν άλλαξε την κατάσταση για τους χριστιανούς της αυτοκρατορίας. Αντί για τον σεβασμό των συνθηκών και την πραγμάτωση των μεταρρυθμίσεων, όπως είχε υποσχεθεί, το νέο καθεστώς προέβη σε νέους διωγμούς των Αρμενίων τον Απρίλιο του 1909 στα Άδανα και την ευρύτερη περιοχή της Κιλικίας.
Η συστηματική, όμως, εξόντωση των Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο σουλτάνος και ο τσάρος βρέθηκαν σε διαφορετικά στρατόπεδα. Το σχέδιο του Υπουργού Εσωτερικών, Ταλαάτ Πασά, μπήκε σε εφαρμογή στις 24 Απριλίου του 1915, με τη σύλληψη 250 επιφανών Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι εκτελέστηκαν το ίδιο βράδυ. Η 24η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Μνήμης για την Αρμενική Γενοκτονία και τιμάται κάθε χρόνο από την Αρμενική διασπορά.
Αμέσως μετά άρχισαν ομαδικές σφαγές του αρμενικού λαού στην Ανατολική Μικρά Ασία. Χαρακτηριστικό είναι το τηλεγράφημα του Ταλαάτ στις 28 Απριλίου1915 προς τους νομάρχες των περιοχών αυτών: «Αποφασίσθηκε να τεθεί τέρμα στο ζήτημα των Αρμενίων με εκτόπισίν τους στις ερήμους και την εξόντωση αυτού του ξενικού στοιχείου». Έως το 1918 πάνω από ενάμισυ εκατομμύριο Αρμένιοι έχασαν τη ζωή τους ή αναγκάστηκαν να εκπατριστούν.
Η γενοκτονία του 1915 παρέμεινε ατιμώρητη από τη διεθνή κοινότητα, παρότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως σύμμαχος των Κεντρικών Δυνάμεων, βρισκόταν στους ηττημένους του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Αδόλφος Χίτλερ τη χρησιμοποίησε ως παράδειγμα για να δικαιολογήσει το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα. «Ποιος μιλάει σήμερα για τον αφανισμό των Αρμενίων;» διερωτήθηκε το 1939.
Η Αρμενική Γενοκτονία ήταν εν γνώσει των Γερμανών, συμμάχων των Οθωμανών στον Μεγάλο Πόλεμο, οι οποίοι όμως επέβαλαν καθεστώς λογοκρισίας στην πατρίδα τους. Ο μόνος πολιτικός που προσπάθησε μάταια να καταγγείλει την εξόντωση των Αρμενίων ήταν ο σοσιαλδημοκράτης Καρλ Λίμπκνεχτ, μετέπειτα ιδρυτής του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, στις 11 Ιανουαρίου 1916. Η ιστορική έρευνα έχει φέρει στο φως ντοκουμέντα ότι οι Γερμανοί ενθάρρυναν τους Οθωμανούς στην εξόντωση των Αρμενίων, επειδή τους θεωρούσαν προσκείμενους στους Ρώσους.
Μόλις το 2015 η Γερμανία υπαναχώρησε από τη σταθερή μέχρι τώρα άρνησή της να χρησιμοποιήσει τον όρο «γενοκτονία» για την εξόντωση των Αρμενίων από τους Οθωμανούς Τούρκους, υποκύπτοντας στις πιέσεις βουλευτών.«Η σφαγή των Αρμενίων πριν από 100 χρόνια υπήρξε γενοκτονία, το κλασικό παράδειγμα εθνοκάθαρσης, μαζικής καταστροφής και απέλασης», δήλωσε ο πρόεδρος της Γερμανίας Γιοακίμ Γκάουκ, κατά την διάρκεια επιμνημόσυνης δέησης που έγινε σε ναό του Βερολίνου στις 23 Απριλίου.
Η Τουρκία, ως διάδοχο κράτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ποτέ δεν παραδέχτηκε τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Υποστηρίζει ότι επρόκειτο για μία επιχείρηση καταστολής κατά εκείνων των Αρμενίων, που είχαν συνεργαστεί με τις ρωσικές δυνάμεις εισβολής στην ανατολική Τουρκία και ότι οι νεκροί δεν ξεπερνούσαν τις 300.000.
Η δήλωση συγγνώμης του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογκάν προς τα εγγόνια των θυμάτων στις 23 Απριλίου του 2014, ίσως να ήταν το προμήνυμα αλλαγής της στάσης της Άγκυρας, ωστόσο κατι τέτοιο ποτέ δεν έγινε. Μάλιστα την περασμένη διετία η Τουρκία προκάλεσε ένα μεγάλο διπλωματικό επεισόδιο με τη Γερμάνία αναφορικά με την αναγνώρηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τη γερμανική βουλή.
Μέχρι το 2015, 25 χώρες έχουν αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων (Αργεντινή, Βέλγιο, Καναδάς, Χιλή, Κύπρος, Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λιθουανία, Λίβανος, Ολλανδία, Πολωνία, Ρωσία, Σλοβακία, Σουηδία, Ελβετία, Ουρουγουάη, Βατικανό, Βενεζουέλα, Αρμενία, Αυστρία, Βολιβία, Τσεχία, Συρία) και διεθνείς οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) ,το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Κοινή Αγορά του Νότου (Mercosur).
Τη Γενοκτονία των Αρμενίων έχουν αναγνωρίσει, επίσης, οι 43 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ, τέσσερις περιοχές της Ισπανίας (Βασκωνία, Καταλονία, Βαλεαρίδες Νήσοι, Ναβάρα), η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρειος Ιρλανδία από τη Μεγάλη Βρετανία και δύο περιοχές της Αυστραλίας (Νέα Νότιος Ουαλία και Νότια Αυστραλία).
Ο Τούρκος ιστορικός Τένερ Ακσάμ στο βιβλίο του «Μια επαίσχυντη πράξη» έχει προβεί σε εκτεταμένη και πρωτοφανή χρήση οθωμανικών και άλλων πηγών καθώς και προγενέστερων μελετών αρμένιων ερευνητών για να παραγάγει μια διεξοδική αφήγηση της οθωμανικής ενοχής για τη γενοκτονία.
Ο Ακσάμ, αντλώντας κάθε σημαντικό στοιχείο -από τουρκικά στρατιωτικά και δικαστικά αρχεία, πρακτικά του κοινοβουλίου, επιστολές και μαρτυρίες αυτόπτων μαρτύρων-, ακολουθεί την αλληλουχία των γεγονότων που οδηγούν στους σκοτωμούς και κατόπιν ανασυνθέτει τη συστηματική τους ενορχήστρωση από συντονισμένα τμήματα του οθωμανικού κράτους, το κυβερνών κόμμα «Ένωση και Πρόοδος» και διάφορες στρατιωτικές δυνάμεις.
