Τα χωροκατακτητικά είδη έχουν την ικανότητα να εξαπλώνονται ταχύτατα σε απροετοίμαστα οικοσυστήματα, σπέρνοντας τον όλεθρο στο πέρασμά τους. Για παράδειγμα, η ασιατική σφήκα (Vespa velutina) επεκτείνει την ακτίνα δράσης της κατά περισσότερα από 80 χιλιόμετρα το χρόνο, θηρεύοντας μέλισσες, μύγες και άλλα έντομα.

Πριν από σχεδόν 20 χρόνια, η ασιατική σφήκα έφτασε για πρώτη φορά στην Ευρώπη και σύμφωνα με μια γενετική ανάλυση, η ταχύτατη και τεράστια επικράτησή της σε όλη τη Δύση, ήταν πιθανότατα το αποτέλεσμα μιας μόνο σφήκας η οποία έφτασε στη Γαλλία από την Κίνα το 2004.

«Η έρευνά μας αποκάλυψε την αξιοσημείωτη δυνατότητα επέκτασης των πληθυσμών των ευκοινωνικών εντόμων σε περιοχές που έχουν εισβάλει, ακόμη και όταν η αρχική γενετική ποικιλομορφία είναι εξαιρετικά χαμηλή», δήλωσε ο οικολόγος Σάιμον Χάρισον του University College Cork.

Πώς μια επιδημία οδήγησε σε αύξηση των μαύρων λύκων

Η ζωολόγος Αϊλίν Ντιλέιν του University College Cork και η ομάδα της ανέλυσαν τρία γονίδια από την πρώτη καταγεγραμμένη άφιξη της ασιατικής σφήκας στην Ιρλανδία τον Απρίλιο του 2021 και τα συνέκριναν με γονίδια σφηκών που βρίσκονται στην ηπειρωτική Ευρώπη. Όλα τα γονίδια ήταν μιτοχονδριακά, τα οποία μεταβιβάζονται κατά μήκος της θηλυκής γραμμής.

«Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι οι ασιατικές σφήκες στην Ευρώπη μοιράζονταν προφανώς την ίδια γενετική γραμμή, με βάση μελέτες ενός μόνο γονιδίου. Προχωρήσαμε ένα βήμα παραπέρα και εξετάσαμε δύο επιπλέον γονίδια, τα οποία θα ήταν πιο ευαίσθητα στην ανίχνευση της ποικιλομορφίας εντός του πληθυσμού των εισβολέων», εξήγησε η ζωολόγος.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μητρική γραμμή της σφήκας που βρέθηκε στο Δουβλίνο ήταν η ίδια που παρατηρήθηκε σε όλη την Ευρώπη.

«Τα αποτελέσματά μας, μαζί με εκείνα άλλων ομάδων, υποδηλώνουν ότι ολόκληρος ο πληθυσμός της V. velutina στην Ευρώπη, ο οποίος τώρα μετρά πολλά εκατομμύρια σφήκες, προέρχεται από μία και μόνη ζευγαρωμένη βασίλισσα που έφτασε από την Κίνα πριν από περίπου 15-20 χρόνια», έγραψε η ομάδα στο σχετικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Journal of Hymenoptera».

Οι ασιατικές σφήκες θηρεύουν ασιατικές μέλισσες, οι οποίες διαθέτουν ένα πολύπλοκο σύστημα προειδοποίησης και άμυνας του θηράματος. Θα περικυκλώσουν μια επιτιθέμενη σφήκα, υπερθερμαίνοντάς την μέχρι θανάτου. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές μέλισσες δεν διαθέτουν αυτό το αμυντικό συστημα, καθιστώντας τις εύκολους στόχους για τις σφήκες.

Η πολύ χαμηλή γενετική ποικιλομορφία της V. velutina θα μπορούσε να βοηθήσει στον βιολογικό έλεγχο του πληθυσμού, σημειώνουν οι ερευνητές. Προειδοποιούν όμως, ότι «η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να αυξήσει την απειλή μιας επιτυχημένης εισβολής στο μέλλον, οπότε πρέπει να διατηρηθεί η επαγρύπνηση απέναντι σε αυτό το είδος».