«Αν θέλουμε να αποφύγουμε το χειρότερο σενάριο, είναι θεμελιώδες να αντιμετωπίσουμε τη ρίζα του προβλήματος»

Το κρύο σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από τη ζέστη στην Ευρώπη και ορισμένοι έχουν υποστηρίξει ότι η κλιματική αλλαγή θα ωφελήσει την κοινωνία μειώνοντας αυτούς τους θανάτους.

Όμως η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Lancet Public Health, διαπίστωσε ότι ο αριθμός των θανάτων θα αλλάξει αργά με την αύξηση της θερμοκρασίας και μπορεί ακόμη και να αυξηθεί καθώς οι άνθρωποι γερνάνε και γίνονται πιο ευάλωτοι στις επικίνδυνες θερμοκρασίες.

Εάν η υπερθέρμανση του πλανήτη φτάσει πάνω από 3 ή 4 βαθμούς Κελσίου, κατέληξαν οι ερευνητές, η αύξηση των θανάτων από καύσωνα θα ξεπεράσει κατά πολύ τη μείωση των θανάτων από ψύχος.

«Πρωτοφανείς προκλήσεις»

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να θέσει «πρωτοφανείς προκλήσεις» στα συστήματα δημόσιας υγείας, ιδίως κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα.

«Πολλοί περισσότεροι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη αναμένεται να σημειωθούν καθώς το κλίμα θερμαίνεται και οι πληθυσμοί γερνούν, ενώ οι θάνατοι από το κρύο θα μειωθούν ελάχιστα», δήλωσε ο Νταβίδ Γκαρσία-Λεόν από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συν-συγγραφέας της μελέτης, όπως αναφέρει ο Guardian.

Οι θάνατοι από τον ζεστό καιρό θα μπορούσαν να σκοτώσουν 129.000 ανθρώπους ετησίως, εάν οι θερμοκρασίες αυξηθούν στους 3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Σήμερα, οι θάνατοι που σχετίζονται με τον καύσωνα στην Ευρώπη ανέρχονται σε 44.000. Αλλά ο ετήσιος αριθμός των θανάτων από το κρύο και τη ζέστη στην Ευρώπη μπορεί να αυξηθεί από 407.000 άτομα σήμερα σε 450.000 το 2100, ακόμη κι αν οι παγκόσμιοι ηγέτες επιτύχουν τον στόχο τους για αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μόνο κατά 1,5 βαθμό Κελσίου, σύμφωνα με τη μελέτη.

Καταρρίπτει τα επιχειρήματα των αρνητών της κλιματικής αλλαγής

Η έρευνα έρχεται με αφορμή μια σειρά από ισχυρούς καύσωνες που έχουν προκαλέσει καταστροφές σε ολόκληρη την ήπειρο. Τα αποτελέσματά της αμφισβητούν τα επιχειρήματα των αρνητών της κλιματικής αλλαγής ότι η παγκόσμια υπερθέρμανση είναι καλή για την κοινωνία επειδή λιγότεροι άνθρωποι θα πεθαίνουν από το κρύο.

Ακόμα και στην Ευρώπη, την πιο δροσερή κατοικημένη ήπειρο, οι ζωές που χάνονται από την ισχυρότερη ζέστη θα αντισταθμίσουν εκείνες που σώζονται από το ηπιότερο κρύο, σύμφωνα με τη μελέτη. Οι χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Ωκεανίας και της Αμερικής ψήνονται σε ακόμη πιο θανατηφόρες θερμοκρασίες.

«Αυτή η έρευνα αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση του αριθμού των ζωών που θέτουμε σε κίνδυνο αν δεν δράσουμε αρκετά γρήγορα κατά της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε η Μαντλίν Τόμσον, επικεφαλής των κλιματικών επιπτώσεων και της προσαρμογής στη φιλανθρωπική οργάνωση Wellcome για την έρευνα στον τομέα της υγείας, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις

Ο προβλεπόμενος τριπλασιασμός των άμεσων θανάτων από καύσωνα στην Ευρώπη «δεν είναι καν η πλήρης εικόνα», πρόσθεσε η Τόμσον, επισημαίνοντας έρευνες που συνδέουν την ακραία ζέστη με αποβολές και χειρότερη ψυχική υγεία. «Και στη συνέχεια υπάρχουν και οι έμμεσες επιπτώσεις. Έχουμε ήδη δει πώς τα ακραία φαινόμενα καύσωνα μπορούν να προκαλέσουν αποτυχίες στις καλλιέργειες, καταστροφές από πυρκαγιές, να βλάψουν κρίσιμες υποδομές και να πλήξουν την οικονομία – όλα αυτά θα έχουν αντίκτυπο στη ζωή μας».

Οι ερευνητές αξιοποίησαν δεδομένα για 854 πόλεις για να υπολογίσουν τους θανάτους από ζεστές και κρύες θερμοκρασίες σε όλη την ήπειρο. Διαπίστωσαν ότι η ζέστη θα σκότωνε περισσότερους ανθρώπους σε όλα τα μέρη της Ευρώπης, αλλά το μεγαλύτερο βάρος θα έπεφτε στις χώρες της νότιας Ευρώπης, όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα, καθώς και σε τμήματα της Γαλλίας.

Υπολόγισαν ότι ο αριθμός των θανάτων από δυσάρεστες θερμοκρασίες θα αυξηθεί κατά 13,5% εάν ο πλανήτης θερμανθεί κατά 3 βαθμούς Κελσίου – ένα επίπεδο κλιματικής καταστροφής ελαφρώς υψηλότερο από αυτό που αναμένεται να προκαλέσουν οι πολιτικές που εφαρμόζονται – οδηγώντας σε 55.000 επιπλέον θανάτους. Οι περισσότεροι από αυτούς που θα πεθάνουν θα είναι άνω των 85 ετών.

Γιατί υπάρχει αβεβαιότητα για την πρόβλεψη του αριθμού των θανάτων

Ο Γκάρι Κωνσταντινούδης, επιδημιολόγος από το Κέντρο MRC για το Περιβάλλον και την Υγεία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε ότι η μελέτη ήταν υψηλής ποιότητας και παρείχε πολύτιμες πληροφορίες, αλλά προειδοποίησε ότι η πρόβλεψη των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμοκρασία είναι πολύπλοκη και θα περιέχει πάντα αβεβαιότητα.

Η ανάλυση βασίστηκε σε προηγούμενη μελέτη που υπέθεσε ότι η επίδραση της θερμοκρασίας στα ποσοστά θανάτου ήταν σταθερή μεταξύ 2000 και 2019, είπε, αλλά άλλες μελέτες έχουν αναφέρει μείωση λόγω παραγόντων όπως η βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης και οι αλλαγές στις υποδομές. «Η μη συνεκτίμηση αυτού του γεγονότος αναμένεται να υπερεκτιμήσει τη μελλοντική επίδραση της θερμότητας στη θνησιμότητα», δήλωσε.

Τι θα ισχύσει για τις αγροτικές περιοχές

Η μελέτη προέκτεινε επίσης τα δεδομένα θνησιμότητας λόγω καύσωνα από τις πόλεις στις αγροτικές περιοχές, οι οποίες αντιμετωπίζουν λιγότερο θερμικό στρες.

Η Ελίζα Γκάλο, περιβαλλοντική επιδημιολόγος στο ISGlobal, η οποία έχει μελετήσει τη θνησιμότητα λόγω καύσωνα στην Ευρώπη και η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι είναι «όλο και πιο απαραίτητη» η προσαρμογή στην αύξηση της θερμοκρασίας.

Οι ερευνητές ενθάρρυναν τις κυβερνήσεις να εξετάσουν πολιτικές για τη μείωση του αριθμού των θανάτων, όπως επενδύσεις σε νοσοκομεία, δημιουργία σχεδίων δράσης και μόνωση των κτιρίων. Τόνισαν ότι η προβλεπόμενη αύξηση των θανάτων οφείλεται στις αλλαγές στη δομή του πληθυσμού και στο κλίμα της Ευρώπης.

«Αν θέλουμε να αποφύγουμε το χειρότερο σενάριο, είναι θεμελιώδες να αντιμετωπίσουμε τη ρίζα του προβλήματος με την αντιμετώπιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου», δήλωσε η Γκάλο.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι προσπάθειες προσαρμογής θα πρέπει να επικεντρωθούν σε περιοχές με υψηλή ανεργία, φτώχεια, διαρθρωτικές οικονομικές αλλαγές, μετανάστευση και γήρανση του πληθυσμού. Είπαν ότι οι περιοχές αυτές είναι λιγότερο ικανές να προσαρμοστούν στις κλιματικές ζημιές και επίσης πλήττονται περισσότερο από την αύξηση των θανάτων από καύσωνα.