Μετά τα όσα συνέβησαν στις Βρυξέλλες, και πριν από αυτά στο Παρίσι και ύστερα απ’ αυτά στη Λαχώρη, αξίζει να αφιερώσουμε λίγη από την προσοχή μας στις εκρηκτικές ουσίες νέας γενιάς που σκορπούν μέσα σε τόσο λίγο χρόνο τόσο πολύ θάνατο και τόσο πόνο.

Ποιοι παράγοντες οδηγούν σε μια επιτυχημένη έκρηξη; Ποια εκρηκτικά φτιάχνονται με υλικά από το σουπερμάρκετ; Ποια θεωρείται η… Πόρσε των εκρηκτικών;

Γίνεται ακόμη λόγος για το ότι υπάρχουν και χάπια νιτρογλυκερίνης αλλά και για ένα ακόμη αντικείμενο εκρηκτικών σεξουαλικών υποσχέσεων που πολύς κόσμος δεν θα μπορούσε καν να το φανταστεί.

Δύο σελίδες κυριολεκτικά δυναμίτης, αν και οι δυναμίτες και τα μπαρούτια δεν θεωρούνται άλλο από υλικά για τα μουσεία.

«Ο γάμος είναι έτοιμος, οδηγίες για την τούρτα άμεσα» ήταν το ηλεκτρονικό μήνυμα που στάλθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2009 από κάτοικο του Ντένβερ στις Ηνωμένες Πολιτείες προς κάποιον Αχμαντ. Τα βασικά υλικά όμως για τη γαμήλια τούρτα ήταν οξυζενέ και ακετόνη ενώ την ηλεκτρονική διεύθυνση παρακολουθούσαν οι μυστικές υπηρεσίες της Μεγάλης Βρετανίας διότι ανήκε σε κάποιον που είχε σχέση με την Αλ Κάιντα. Οι Βρετανοί έδωσαν τα στοιχεία τού… ζαχαροπλάστη, που είχε εκπαιδευτεί στο Πακιστάν αλλά είχε ξεχάσει τις αναλογίες των συστατικών, στους Αμερικανούς και εκείνοι εύκολα κατάλαβαν, όταν τον είδαν να προμηθεύεται από μαγαζί με τη μία αρκετά μπουκάλια με υγρό που ξανθαίνει τα μαλλιά, ότι ετοίμαζε ένα σπιτικό εκρηκτικό, γνωστό ως ΤΑΤΡ, για την επέτειο από το χτύπημα στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Και βέβαια τον συνέλαβαν εγκαίρως. Ομως στο διπλό χτύπημα στις Βρυξέλλες, πριν από λίγες ημέρες, ενώ το μείγμα ήταν το ίδιο, οι Αρχές αποδείχθηκε πως δεν ήταν το ίδιο αποτελεσματικές. Το «σπιτικό» εκρηκτικό χρησιμοποιήθηκε ξανά και σκόρπισε πόνο.

Με δυο λόγια

Τα εκρηκτικά μπορούμε να τα χωρίσουμε με διάφορους τρόπους σε κατηγορίες. Τα παλαιάς κοπής (μπαρούτι, δυναμίτης και τα παράγωγά τους) και νέας κοπής (C-4, οκτανιτροκυβάνιο), αυτά που περιέχουν άζωτο και αυτά που δεν έχουν άζωτο. Αυτά που είναι για στρατιωτική χρήση, για εξορύξεις και λατομεία, που διακινούνται κάτω από αυστηρό έλεγχο, και τα άλλα, τα «μαγειρεμένα» στο σπίτι, από υλικά πιο γνωστά για άλλες χρήσεις τους, όπως νιτρικά λιπάσματα, περοξάιντ (υπεροξείδιο του υδρογόνου) και ασετόν.

Έξι από τα πιο επαγγελματικά εκρηκτικά σε μια ομαδική «φωτογραφία», όπως τα έπλασαν οι χημικοί. Διακρίνεται κάτω δεξιά το ONC, το νεότερο και πιο αποτελεσματικό από όλα.

Όταν η νιτρογλυκερίνη… σκάει

Δεν χρειάζεται να μάθουμε απ’ έξω την αντίδραση αποσύνθεσης της νιτρογλυκερίνης αλλά αρκεί να κρατήσουμε μόνον ότι το ζητούμενο είναι, από μια ουσία σε στερεά ή σε υγρή κατάσταση, να προκύπτουν μετά την έκρηξη ένα πλήθος μορίων σε αέρια κατάσταση, που θα σαρώσουν ότι βρουν μπροστά τους. Και αυτό ακριβώς ονειρεύεται ένας κατασκευαστής εκρηκτικών.

4C3H 5Ν3Ο 9 (υγρό) à 6Ν2 (αέριο) + 12 CO2 (αέριο) + 10Η2Ο (αέριο) + Ο2(αέριο) + Ενέργεια

Αυτή πάντως είναι η χημική εξίσωση μιας έκρηξης

Βίδες και παξιμάδια μετατρέπουν τους καμικάζι σε κινούμενες βόμβες σράπνελ πολλαπλασιάζοντας θανάτους και τραυματισμούς

Τι είναι όμως μια έκρηξη;

Πρόκειται και εδώ για μια αντίδραση. Στα εκρηκτικά χαμηλής ισχύος έχουμε μόνο βίαιη οξείδωση, δηλαδή μια ταχύτατη καύση με οξειδωτικό συνήθως το οξυγόνο. Οπου όμως πραγματοποιείται η ακαριαία αποσύνθεση μιας ένωσης, δηλαδή η ένωση αυτή διαλύεται στα συστατικά στοιχεία, έχουμε πολύ μεγαλύτερη ισχύ συγκριτικά.

Και γιατί είναι τόσο βίαιη η συμπεριφορά της;

Εκλύονται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα τεράστιες ποσότητες ενέργειας και επειδή με την αποσύνθεση εμφανίζονται ουσίες σε αέρια μορφή, παράγεται ένα ωστικό κύμα με τεράστια ορμή.

Και πού βρισκόταν πριν όλη αυτή η ενέργεια;

Στον τρόπο που έχουν συνδεθεί τα άτομά της. Πιο κατανοητό είναι αυτό όταν εξετάσουμε την περίπτωση του αζώτου, που είναι το απαραίτητο συστατικό της μεγαλύτερης και παλαιότερης ομάδας εκρηκτικών, με μια από τις πιο γνωστές ουσίες να είναι η νιτρογλυκερίνη. Διότι περιέχει το στοιχείο άζωτο. Και το πρώτο που μπορεί κάποιος να ρωτήσει είναι πώς και συμμετέχει το άζωτο, που είναι το ήρεμο συστατικό του αέρα, σε αναλογία 78%, εμφανίζοντας εδώ τόσο βίαιη συμπεριφορά;

Στον αέρα όμως έχουμε δύο άτομα αζώτου που συγκροτούν το μόριο του αερίου άζωτο, ενωμένα μεταξύ τους με έναν ισχυρότατο δεσμό, τον πιο ισχυρό μεταξύ ατόμων, διότι είναι τριπλός, όπως λέμε στη Χημεία. Για αυτό και το αέριο άζωτο δεν θεωρείται δραστικό. Μέσα όμως σε ένα εκρηκτικό υλικό τα άτομα του αζώτου δεν συνδέονται μεταξύ τους αλλά με τα άτομα άλλων στοιχείων, όπως είναι το οξυγόνο, και εκεί δεν έχουμε τόσο ισχυρούς δεσμούς. Εκρηξη όμως, όπως αναφέρθηκε πριν, είναι η αποσύνθεση μιας ένωσης. Οπότε τα άτομα του αζώτου εύκολα ελευθερώνονται και στη συνέχεια ακαριαία ενώνονται πλέον μεταξύ τους ανά δύο, με τριπλό δεσμό και εκλύεται πολύ περισσότερη ενέργεια από όση χρειάστηκε για να σπάσει ο απλός δεσμός τους με τα άλλα άτομα.

Λίπασμα με ορυκτέλαιο συνθέτουν το ANFO

Ιστορίες με ενδιαφέρον

Απρίλιος του 1947 στο Τέξας Σίτι, ένα λιμάνι στον κόλπο του Γκάλβεστον και ένα γαλλικό πλοίο φορτωμένο με 2.380 τόνους λίπασμα παίρνει φωτιά. Σε λίγο γίνεται έκρηξη, το πλοίο σηκώθηκε τρία μέτρα ψηλά, προκάλεσε τη σύγκρουση και την ανάφλεξη δύο άλλων πλοίων, τα πυρωμένα θραύσματα έβαλαν φωτιά στις εγκαταστάσεις των παρακείμενων διυλιστηρίων και όταν όλα ησύχασαν 576 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους και ένα λιμάνι είχε καταστραφεί. Από αυτό το περιστατικό έμαθε ο κόσμος ότι το λίπασμα του νιτρικού αμμωνίου ήταν και μια δυνάμει εκρηκτική ουσία. Αυτό που έδωσε το έναυσμα ήταν η συσκευασία του σε χάρτινα σακιά, που ήταν από κυτταρίνη, ουσία πλούσια δηλαδή σε άνθρακα. Η πίεση στο φορτίο και η στενή επαφή έδωσαν το έναυσμα. Από εκεί οι χημικοί σκέφθηκαν πως θα μπορούσαν να έχουν ένα εκρηκτικό χρήσιμο στις εξορύξεις πετρελαίου, αρκεί να αναμείγνυαν την τελευταία στιγμή το λίπασμα με ορυκτέλαιο. Ετσι προέκυψε το γνωστό ANFO (Ammonium Nitrate Fuel Oil). Τον Απρίλιο του 1995 ανατινασσόταν το Εμπορικό Επιμελητήριο της Οκλαχόμα Σίτι όταν πυροδοτήθηκε από δύο Αμερικανούς ένα φορτίο 2 τόνων με ANFO, με αποτέλεσμα τον θάνατο 168 ανθρώπων. Είχαν βρει τον τρόπο να φτιάχνουν εκρηκτικά στο σπίτι από αθώο λίπασμα.

Η ερώτηση του 1 ευρώ

Υπάρχουν τα λεγόμενα χάπια νιτρογλυκερίνης. Κινδυνεύει κάποιος αν παίρνει από αυτά σε περίπτωση πυρκαγιάς σε κλειστό χώρο;

Είναι αστείο και να το σκέπτεται κάποιος. Η ποσότητα σε κάθε χάπι, ένεση ή επίθεμα στο δέρμα δεν είναι μεγαλύτερη από 1 χιλιοστό του γραμμαρίου. Από το 1846 που φτιάχτηκε η νιτρογλυκερίνη ήταν γνωστό πως και μια απειροελάχιστη ποσότητα στην άκρη της γλώσσας ή και η εισπνοή ατμών στα εργοστάσια κατασκευής ανέβαζε τους καρδιακούς παλμούς και έφερνε δυνατούς πονοκεφάλους στους δυστυχείς εργάτες. Ετσι, οι ερευνητές αντιλήφθηκαν πως πρόκειται για ουσία με αγγειοδιασταλτική δράση. Από το 1878 ο Γουίλιαμ Μάρελ πειραματίστηκε με την ουσία αυτή για ανακούφιση από τους πόνους στο στήθος λόγω ισχαιμίας και για μείωση της πίεσης. Μόνον που σε αυτό το φάρμακο για τη στηθάγχη, όπως ονομαζόταν η πάθηση (angina pectoris), έδωσαν το όνομα «τρινιτρίνη» ακριβώς για να μη φοβούνται οι ασθενείς πως κινδυνεύουν να ανατιναχτούν από την ελάχιστη ποσότητα που περιέχεται σε ένα χάπι. Αργότερα υπήρξαν κάποιοι φόβοι όταν χρησιμοποιήθηκαν αυτοκόλλητα επιθέματα στο δέρμα και ταυτόχρονα σε περιπτώσεις απινίδωσης εμφανίστηκε φωτιά, κάτι που όμως γρήγορα αποδόθηκε σε κακή συμπεριφορά της συσκευής και όχι της ουσίας, ενώ καλού-κακού αφαιρούσαν τα επιθέματα πριν.

Οπως αναφέρεται στον πολύ χρήσιμο ιστότοπο του Πανεπιστημίου της Αθήνας για διάφορες χημικές ενώσεις (): «Επειτα από 130 χρόνια ευρύτατης χρήσης της νιτρογλυκερίνης, μόλις το 2002 διαπιστώθηκε ότι η δράση αυτή της νιτρογλυκερίνης οφείλεται στην ταχύτατη μετατροπή της σε μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ) από τη μιτοχονδριακή αλδεϋδική αφυδρογονάση. Το ΝΟ είναι μια φυσική αγγειοδιασταλτική ουσία. Παρενέργειες της νιτρογλυκερίνης είναι πονοκέφαλοι, αυξημένες εντερικές κινήσεις, μείωση της γενετήσιας ορμής και επώδυνη διούρηση».

Ενα άλλο σημείο απρόβλεπτης… επαφής του ανθρώπου με τη νιτρογλυκερίνη, χωρίς όμως να έχουμε και έκρηξη, ρεαλιστικά, είναι η κορυφή κάποιων προφυλακτικών! Που έχουν εμποτιστεί με αυτήν ώστε με την εφαρμογή του προφυλακτικού η αγγειοδιασταλτική δράση της να αντιμάχεται την τάση κάποιων ανδρών να χάνουν την πολύτιμη στύση τους εξαιτίας αυτής της κάπως αντιρομαντικής κίνησης για κάλυψη. Ενα πραγματικό δώρο βέβαια για τους διαφημιστές, αφού μπορούν εύκολα να συνδέσουν το προς διαφήμιση προϊόν με τη λέξη… δυναμίτης. Οι (αποφασισμένοι) καταναλωτές έχουν τον λόγο.

Το χειρότερο για το τέλος

(Προσοχή: Στα παρακάτω υπάρχει περιγραφή που μπορεί να προκαλέσει δυσφορία στον αναγνώστη)

Σράπνελ είναι ο όρος για τα ένθετα σκληρά θραύσματα που έχουν τοποθετηθεί για να προξενήσουν ακόμη περισσότερους θανάτους ή τραυματισμούς καθώς εκτοξεύονται κατά την έκρηξη οποιασδήποτε ουσίας. Ο άγγλος στρατηγός Χένρι Σράπνελ (1761-1842) είναι ο άνθρωπος που επινόησε αυτόν τον τρόπο πολλαπλασιασμού των καταστροφών κατά την έκρηξη. Σήμερα λοιπόν όσοι κατασκευάζουν τις γνωστές ζώνες αυτοανατίναξης, εκτός από το ότι τοποθετούν μερικές φορές την εκρηκτική ουσία μέσα σε σιδερένιους σωλήνες και αν πρόκειται για ΤΑΤΡ είναι τυλιγμένη με μονωτική ταινία για να αποφεύγεται η επίδραση του οξυγόνου, φροντίζουν να υπάρχει γύρω όσο γίνεται μεγαλύτερη ποσότητα από μεταλλικά σφαιρίδια, καρφιά, μεταλλικά παξιμάδια, που με την έκρηξη μετατρέπονται σε βλήματα με ταχύτητα σχεδόν όση και μιας σφαίρας από όπλο. Εχουν βρεθεί, έπειτα από έκρηξη, καρφιά σφηνωμένα σε κρανίο θύματος και άνθρωποι δεν πεθαίνουν μόνον εξαιτίας του ωστικού κύματος αλλά και αυτού του σράπνελ, αν και βρίσκονται κάπως μακριά από τον δράστη, που είναι σαν να πυροβολεί με εκατοντάδες βλήματα ταυτόχρονα. Ο ίδιος ο δράστης διαμελίζεται. Το ωστικό κύμα, ανεβαίνοντας απότομα προς τα επάνω, λόγω και της υψηλής θερμοκρασίας των αερίων, βρίσκει ως το πιο αδύνατο σημείο του σώματος τον λαιμό και έτσι αποχωρίζεται το κεφάλι του δράστη που το βρίσκουν πολλές φορές σχεδόν ανέπαφο αλλά αρκετά μέτρα πιο μακριά από το υπόλοιπο σώμα του.

Η Πόρσε των εκρηκτικών

Τα άτομα του άνθρακα τείνουν να σχηματίσουν μεταξύ τους δεσμούς με γωνία 109 μοιρών (στα διαμάντια το συναντούμε πιο συχνά). Αν θέλουμε να «κατασκευάσουμε» μια ένωση όπου οι δεσμοί θα είναι σε μικρότερη γωνία, όχι μόνον πρέπει να καταναλώσουμε ενέργεια αλλά απαιτείται και τρομερή ευστροφία από αυτόν που προσπαθεί να επιτύχει μια τέτοια δομή. Ακόμη δυσκολότερο είναι αυτό που επιτεύχθηκε το 2000 από τους Ιτον και Μάο – Ξι Ζανγκ, ένας κύβος όπου βρίσκονται άτομα άνθρακα στις κορυφές, άρα μεταξύ τους σχηματίζουν γωνίες μόλις 90 μοιρών και νιτρώδεις ρίζες. Ηταν ένα από τα δυσκολότερα επιτεύγματα στην ιστορία της σύνθεσης χημικών ενώσεων και το αποτέλεσμα ήταν ένα εκρηκτικό με τεράστια ποσά ενέργειας αποθηκευμένα στους «ζορισμένους» δεσμούς του, με το όνομα οκτανιτροκυβάνιο. Διότι η εκρηκτική αποσύνθεσή του δίνει οκτώ μόρια αέριο διοξείδιο του άνθρακα και τέσσερα (διατομικά) μόρια αέριο άζωτο. Το 1 δηλαδή γίνεται 12!

Είναι το πυκνότερο γνωστό εκρηκτικό και έχει 30% μεγαλύτερη ισχύ από το πιο δυνατό στρατιωτικό εκρηκτικό, το ΗΜΧ.

Αριθμοί κυκλοφορίας

10.000 μέτρα/δευτερόλεπτο είναι η μέγιστη ταχύτητα των αερίων που παράγονται κατά την έκρηξη του πιο δυνατού εκρηκτικού που θεωρείται πως είναι σήμερα το οκτακυβάνιο

6.000 βαθμοί Κελσίου είναι η θερμοκρασία των αερίων που προκύπτουν από την έκρηξη

300.000 bar είναι η πίεση του ωστικού κύματος

15 κιλά ΤΑΤΡ κατασχέτθηκαν στο Βέλγιο και η ποσότητα προξένησε έκπληξη γιατί πρέπει να είχε παρασκευαστεί ανεξάρτητα από την ποσότητα που χρησιμοποιήθηκε στις εκρήξεις στο μετρό και στο αεροδρόμιο

Το «σπιτικό» TATP δεν ανιχνεύεται από τους ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους-ανιχνευτές εκρηκτικών

Το ΤΑΤΡ: Πώς «μαγειρεύεται» και γιατί

Μπορεί να εμφανίστηκε τώρα ξανά στις πρώτες σελίδες και στις τηλεοπτικές οθόνες, αποσπώντας τεράστια δημοσιότητα, διότι ήταν η εκρηκτική ύλη που προξένησε στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες τόσο ανθρώπινο πόνο και βρέθηκε επίσης ποσότητα, που δεν πρόλαβε να χρησιμοποιηθεί, σε βαλίτσες και σε σπίτια, αλλά το ΤΑΤΡ δεν είναι μια ουσία καινούργια. Τα αρχικά του αντιστοιχούν στη χημική ονομασία τρι – ακετονο – τρι – υπεροξείδιο. Για πρώτη φορά παρασκευάστηκε το 1895 από τον καθηγητή Ρίτσαρντ Βολφενστάιν, καθώς έκανε πειράματα με ακετόνη και υπεροξείδιο του υδρογόνου στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Ομως, αν και ο Βολφενστάιν κατοχύρωσε την ουσία αυτή παίρνοντας και σχετικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, η ευκολία που αδρανοποιείται μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα αν εκτεθεί στον αέρα την έκανε μη ελκυστική για εμπορική χρήση. Την ξαναέφεραν σε χρήση οι Παλαιστίνιοι στη δεκαετία του ’80. Σήμερα βέβαια, επειδή υπάρχει δυσκολία ανίχνευσής της και επειδή μέχρι τώρα κάθε μεγάλης κλίμακας προμήθεια νιτρικών λιπασμάτων από άσχετους κινούσε αμέσως τις υποψίες των Αρχών, όποιος ήθελε να κατέχει μια ουσία ικανή να σκορπίσει τον όλεθρο σε πολύ κόσμο κατέφευγε στο τρίο: διαλυτικό – περοξάιντ – και κάποιο από τα οξέα (που βρίσκονται μέσα στα ισχυρά καθαριστικά υδροχλώριο ή θειικό -, φωσφορικό -, νιτρικό – οξύ) ενώ δεν χρειάζεται υψηλές θερμοκρασίες για την παρασκευή της. Μπορεί λοιπόν να παρασκευαστεί από τα τρία αυτά πολύ κοινά βασικά υλικά. Υπεροξείδιο του υδρογόνου που βρίσκεται εύκολα αγοράζοντας ακόμη και προϊόντα ειδικά για να κάνεις τα μαλλιά σου πιο ξανθά, ασετόν, το διαλυτικό για το καθάρισμα των πινέλων ή της βαφής των νυχιών, και κάποιο οξύ για καταλύτη (150 λίτρα ασετόν και 30 λίτρα περοξάιντ βρήκε σε ένα διαμέρισμα η βελγική αστυνομία), αλλά η όλη διαδικασία ως το τελικό προϊόν, που είναι λευκοί κρύσταλλοι με κάπως ασταθή συμπεριφορά, απαιτεί προσοχή, λεπτούς χειρισμούς, γνώση, εκπαίδευση, η θερμοκρασία να διατηρείται κάτω από τους 10 βαθμούς και αν αρχίσει να ανεβαίνει μπορεί η κατάσταση να γίνει ανεξέλεγκτη. Είναι γνωστό ότι σε δύο αμερικανούς φοιτητές το 2006 που πειραματίζονταν στο δωμάτιό τους η προσπάθεια παρασκευής του ΤΑΤΡ κόστισε στον έναν τη ζωή του και στον άλλον έναν βαρύτατο τραυματισμό. Το μεγάλο πλεονέκτημα του έτοιμου προϊόντος είναι ότι δεν περιέχει άζωτο και δεν μπορούν να το ανιχνεύσουν ακόμη και οι ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι-ανιχνευτές εκρηκτικών! Επίσης μια μεγάλη διαφορά από άλλα εκρηκτικά αποδείχθηκε το 2005 πως είναι η αδιαβατική αποσύνθεση του κάθε μορίου της ουσίας. Δηλαδή αυτό από τη στερεά του κατάσταση αποσυντίθεται σε τέσσερα μόρια αερίου, τρία ακετόνης και ένα όζοντος που ασκούν τεράστια πίεση χωρίς να σπαταληθεί ενέργεια σε θερμότητα, αυξάνοντας κατακόρυφα την αταξία του συστήματος, για αυτό και το φαινόμενο αποκαλείται «εντροπική έκρηξη».

Τα άλλα, τα «νόμιμα»

C-4: Το Composition-4 ανήκει στα λεγόμενα πλαστικά εκρηκτικά της οικογένειας RDΧ (Royal Demolition Explosive ή και από το Research Development Explosive), που περιέχει άζωτο, ανήκει στην οικογένεια των νιτραμινών, αλλά και συνεκτική ουσία και πλαστικό υλικό που επιτρέπει να πλάθεται και να παίρνει οποιοδήποτε σχήμα. Ανήκει δηλαδή στα PBX (Plastic Bonded Explosives). Οι επιπλέον ουσίες μπαίνουν για να αυξάνουν την ασφάλεια κατά τη μεταφορά τους, μειώνοντας την ευαισθησία σε κραδασμούς και άνοδο της θερμοκρασίας.

ΗΜΧ: Είναι μια εκρηκτική ουσία που χρειάζεται 280 βαθμούς Κελσίου περίπου για να ενεργοποιηθεί και χρησιμοποιείται από τον αμερικανικό στρατό για να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις στην προώθηση βλημάτων, στις εκρήξεις πυρηνικών ή σε ανάμειξη με ΤΝΤ.

CL-20: Άλλο ένα εκρηκτικό νιτραμίνης που χρησιμοποιείται πολύ από το Ναυτικό διότι δεν χάνει τις ιδιότητές του σε όποιες καιρικές συνθήκες, αφήνει ελάχιστα ίχνη και είναι μειωμένος ο κίνδυνος αθέλητης έκρηξης.