Στις 19 Μαΐου του 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ, αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα με πρόφαση να καταστείλει το αντάρτικο. Όμως, ο πραγματικός του σκοπός ήταν ο ξεσηκωμός των Τούρκων εναντίον των ελληνικών πληθυσμών.
Με βασικό συνεργάτη τον Τοπάλ Οσμάν, έναν πρώην λοχία του Οθωμανικού στρατού, που μισούσε τους Έλληνες, ο Κεμάλ έκανε πράξη το σχέδιο που είχαν εμπνευστεί πριν από χρόνια οι Νεότουρκοι στο ιδρυτικό τους συνέδριο στη Θεσσαλονίκη: Την οριστική εξόντωση των χριστιανικών και ειδικά των ελληνικών πληθυσμών από τη γη του Πόντου και της Μ. Ασίας.
Η ήττα της Τουρκίας στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο είχε δημιουργήσει αντιδυτικό κλίμα στον τουρκικό λαό. Οι συνθήκες ήταν ιδανικές για τον Κεμάλ, ο οποίος το εκμεταλλεύτηκε για να αρχίσει της εκστρατεία συσπείρωσης των Τούρκων. Ο στόχος που έθεσε ήταν να αντισταθούν σ΄ αυτό που ο ίδιος ονόμαζε, αιχμαλωσία του Σουλτάνου στις δυτικές δυνάμεις και να αγωνιστούν για την απελευθέρωση της Τουρκίας και την εθνική της ανεξαρτησία.
Σε τηλεγράφημα που έστειλε στον διοικητή του 15ου σώματος του Ερζερούμ ανέφερε: «Η κατάσταση στη Σαμψούντα είναι τόσο ανησυχητική που μπορεί να έχει θλιβερές συνέπειες. Γι’ αυτό είμαι αναγκασμένος να παραμείνω εδώ». Σύντομα όμως ο Κεμάλ αυτονομήθηκε και άρχισε να οργανώνει δικό του στρατό.
Το σχέδιο του ήταν απλό. Να ξεσηκώσει τους ομοεθνείς του, ξυπνώντας μέσα τους το μίσος εναντίον των Ελλήνων. Τους προέτρεπε να εξοντώσουν τους “Γκιαούρηδες” λέγοντάς ότι «ο πλούτος και το χρήμα που έχουν θα γίνουν δικά σας”. Στο χωριό Καβάκ, λίγο έξω από τη Σαμψούντα, άρχισε να εξάπτει και τον θρησκευτικό φανατισμό.
Σύνθημά του “Σκοτώστε κάθε μη μουσουλμάνο”, υποδεικνύοντας ουσιαστικά τον χριστιανικό πληθυσμό της Μικράς Ασίας. Για το σχέδιο του χρειαζόταν βοήθεια και άντρες που θα μπορούσαν να δράσουν εναντίον του χριστιανικού στοιχείου. Τους βρήκε στα πρόσωπα παρακρατικών ομάδων, που αποτελούνταν από άτομα που είχαν διαπράξει εγκλήματα στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο και είχαν διαφύγει για να μην τιμωρηθούν.
Αυτές οι ομάδες έκαναν τα πρώτα εγκλήματα κατά των χριστιανικών κοινοτήτων, πριν το πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Φυσικά δεν είχαν κανέναν πρόβλημα να επαναλάβουν την παρακρατική τους δράση. Έτσι ξεκίνησε η δεύτερη και τελική φάση της γενοκτονίας των Ποντίων.
Η ύαινα του Πόντου
Ο Τοπάλ Οσμάν ήταν ένα από τους ηγέτες των Τούρκων ατάκτων με δική του ομάδα. Έτρεφε άσβεστο μίσος για τους Έλληνες και έγινε ο μεγαλύτερος διώκτης τους. Ο Τοπάλ έμεινε στην ιστορία για τη βαρβαρότητα του ως «ο σφαγέας των Ποντίων» ή «η ύαινα του Πόντου». Τοπάλ στα τουρκικά σημαίνει κουτσός. Ο Τοπάλ Οσμάν ήταν αρχικά βαρκάρης και περιθωριακό στοιχείο της τοπικής κοινωνίας της Κερασούντας.
Θεωρείται Λαζός στην καταγωγή, δηλαδή από τους γεωργιανόφωνους μουσουλμάνους του ανατολικού Πόντου. Συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους, που είχαν ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της οθωμανικής αυτοκραατορίας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου τραυματίστηκε και έμεινε κουτσός.
Το γεγονός αυτό τού δημιούργησε μεγάλο μίσος προς το χριστιανικό και ειδικά προς το ελληνικό στοιχείο. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Οσμάν τραυματίστηκε από μια Ελληνίδα που χίμηξε πάνω του, όταν προσπάθησε να βιάσει την κόρη της. Λέγεται, ότι στο μίσος του για τους Έλληνες συνέβαλαν και τα αισθήματα κατωτερότητας από τα νεανικά του ακόμα χρόνια. Την περίοδο που ζούσε στην Κερασούντα ως απλός βαρκάρης, άκμαζε το ελληνικό στοιχείο της πόλης, ενώ δήμαρχος ήταν ένας επιφανής Έλληνας, ο καπετάν Γιώργης.
Ο Τοπάλ Οσμάν ηγήθηκε μιας παρακρατικής συμμορίας και ανέλαβε το έργο που του ανέθεσε ο Κεμάλ: Να εκκαθαρίσει τον Πόντο από τους Έλληνες. Συγκρότησε εκτεταμένα δίκτυα με πολλούς άντρες, οι οποίοι δρούσαν στα ελληνικά χωριά στην περιοχή της Κερασούντας. Τρομοκρατούσαν τους κατοίκους, απειλώντας τους ότι αν δεν φύγουν οικειοθελώς θα δολοφονηθούν ή θα εκδιωχθούν και οι περιουσίες τους θα καταστραφούν, όπως και έγινε τελικά.
Σε αρκετά αρχεία, ημερολογιακές διηγήσεις αλλά και διπλωματικά ντοκουμέντα διασώθηκαν περιγραφές για πληθυσμούς που σφαγιάστηκαν με κυνισμό από την ομάδα του Τοπάλ Οσμάν. Οι άντρες του έπαιρναν μωρά και τα εκσφεδόνιζαν σε βράχους για να σπάσουν τα κεφάλια τους, ξεκοίλιαζαν έγκυες γυναίκες, έκλειναν γέροντες και γυναικόπαιδα σε εκκλησίες, τις οποίες στην συνέχεια πυρπολούσαν. Όταν δεν τους έκαιγαν ζωντανούς, τους πυροβολούσαν μαζικά.
Η πολιτική του Τοπάλ Οσμάν βασιζόταν στην καταστροφή των συμβόλων των χριστιανικών πληθυσμών, που ήταν οι εκκλησίες και τα σχολεία. Ταυτόχρονα έκαιγε τα χωριά για να μην υπάρχει δυνατότητα να ξαναγυρίσουν οι πληθυσμοί που εκτόπιζε ή εξόντωνε. Ο Τοπάλ Οσμάν χρημάτισε και δήμαρχος της Κερασούντας. Λέγεται ότι όποιον Έλληνα καλούσε στο δημαρχείο, δεν έβγαινε ζωντανός. Ο Οσμάν το 1923 σκότωσε τον βουλευτή Τραπεζούντας Αλή Σιουκρού, που θεωρούνταν προστάτης των Ελλήνων. Όμως, η δολοφονία του βουλευτή ξεσήκωσε τρομερές πολιτικές αντιδράσεις.
Ο Κεμάλ δεν μπορούσε πλέον να τον προστατεύσει, και διέταξε την σύλληψή του. Πιθανόν να μη τον χρειαζόταν άλλο και προτιμούσε να εξαφανισθούν μαζί του τα τεκμήρια των φρικαλέων πράξεών του.
Ο Οσμάν προσπάθησε να κρυφτεί. Συνελήφθη και εκτελέστηκε. Η σφαγέας του Πόντου, προδόθηκε από τους δικούς του ανθρώπους που τον αντιμετώπισαν όπως έλεγε και το παρατσούκλι του. Σαν Ύαινα, που πια δεν ήταν χρήσιμη σε κανένα.
