Η «υπόθεση Ντρέιφους» αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες δικαστικές πλάνες στην ιστορία της Γαλλίας αλλά και οποιουδήποτε δημοκρατικού κράτους. Έγινε βιβλίο, μεταφέρθηκε στο σινεμά και οι Γάλλοι αλλά και άλλοι, ασχολούνται ακόμα μαζί της.
Δεν είναι τυχαίο πως ακόμα και στην Ελλάδα, αναφερόμαστε σε μια υπόθεση ως «υπόθεση Ντρέιφους» όταν τραβάει πολύ και πίσω της υπάρχει ένα σκιώδες και φαύλο παρασκήνιο. Πάνω απ’ όλα ωστόσο, υπήρξε η σοβαρότερη μέχρι τότε ένδειξη του ανερχόμενου αντισημιτισμού στην Ευρώπη τον 20ο αιώνα.
Ο λοχαγός Άλφρεντ Ντρέιφους ήταν Γάλλος αξιωματικός του πυροβολικού, με τον βαθμό του Λοχαγού και Εβραίος στο θρήσκευμα. Μια καθαρίστρια της γερμανικής πρεσβείας στο Παρίσι και μυστική πράκτορας για τις γαλλικές υπηρεσίες, κατάφερε να μαζέψει μερικά χαρτιά από έναν κάδο απορριμμάτων και να τα στείλει μέσω ενός συνδέσμου της στην Υπηρεσία Στατιστικής.
Ανάμεσα σε αυτά τα χαρτιά υπήρχε και μια ανυπόγραφη επιστολή που απευθυνόταν στον Γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο Σβάρτσκοππεν. Σε αυτή υπήρχε η υπόσχεση από κάποιον πληροφοριοδότη, ότι θα έδινε στον Σβάρτσκοππεν μερικές σημειώσεις για άκρως εμπιστευτικά στρατιωτικά ζητήματα. Ποτέ όμως δεν έγινε γνωστό τι αφορούσαν τα συγκεκριμένα ζητήματα.
Ο στρατηγός Μερσιέ θεώρησε πως αυτή η υπόθεση ήταν πολύ σοβαρή και διέταξε την έναρξη των ανακρίσεων καθώς και την καταδίκη του προδότη. Η προσοχή έπεσε πάνω στον γραφικό χαρακτήρα ενός λοχαγού, η οποία παρουσίαζε πολλές ομοιότητες. Αυτός ήταν ο Γαλλοεβραίος Άλφρεντ Ντρέιφους.
Στις 15 Οκτωβρίου του 1894, ο Ντρέιφους συνελήφθη και κατηγορήθηκε για προδοσία, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία. Στις αρχές του Νοεμβρίου οδηγήθηκε στο Στρατοδικείο και μετά από μια δίκη-παρωδία, ο Ντρέιφους καταδικάστηκε σε ισόβια στις 5 Ιανουαρίου. Την ίδια ημέρα έγινε και η ατιμωτική καθαίρεση του στον περίβολο της Στρατιωτικής Σχολής με θραύση του ξίφους του.
Η ποινή του ανέφερε πως έπρεπε να βρίσκεται σε καθεστώς πλήρους απομόνωσης. Έτσι οδηγήθηκε στο διαβόητο «Νησί του Διαβόλου» στην Γαλλική Γουϊάνα. Έναν χρόνο αργότερα όμως εμφανίστηκε ο πραγματικός προδότης στο προσκήνιο, ο ουγγρικής καταγωγής ταγματάρχης Φέρντιναντ Εστερχάζι. Ωστόσο ο γαλλικός στρατός φοβήθηκε το σκάνδαλο και προσπάθησε να συγκαλύψει τα νέα στοιχεία.
Η γαλλική κοινωνία είχε ήδη διχαστεί. Υπήρχαν πολλοί που υποστήριζαν τον Ντρέιφους και άλλοι που τον θεωρούσαν προδότη. Ανάμεσα στους διανοούμενους που τον υποστήριξαν ήταν και Εμίλ Ζολά. Στις 13 Ιανουαρίου του 1898, ο Ζολά δημοσίευσε στην εφημερίδα «L’ Aurore» το περίφημο «Κατηγορώ...», με το οποίο κατηγορούσε τον Στρατό ότι συγκάλυψε τη λανθασμένη καταδίκη του Ντρέιφους και αθώωσε τον Εστερχάζι με εντολή του Υπουργείου Στρατιωτικών. Κυρίως όμως δήλωνε την απέχθειά του για την υποκρισία και τον φανατισμό.
Η εφημερίδα συνήθως τύπωνε 30.000 φύλλα. Εκείνη την ημέρα τύπωσε τα δεκαπλάσια και πουλήθηκαν όλα. Το κείμενο του Ζολά έγινε η κυριότερη αιτία για την αναψηλάφηση της δίκης. Οι ταραχές που ακολούθησαν οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης. Ο Ντρέιφους τελικά πήρε χάρη, επέστρεψε στο Σύνταγμά του για λίγο και αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του Ταγματάρχη, αφού πρώτα είχε λάβει το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Πέθανε σε ηλικία 76 ετών στις 12 Ιουλίου του 1935.
Οι Γάλλοι θεωρούν την συγκεκριμένη υπόθεση ως ένα από τα μελανότερα σημεία της Γαλλίκης Δημοκρατίας. Ασχολούνται με αυτήν ακόμα και σήμερα. Το 2017 εκδόθηκαν στο Παρίσι οι Επιστολές που έστειλε ο Ντρέιφους στην υποστηρίκτριά του μαρκησία Arconati Visconti. Από το 1899 ως το 1923, αυτές οι 458 επιστολές αποκαλύπτουν όχι μόνο τον Ντρέιφους μετά το σκάνδαλο, αλλά και ουσιώδη σημεία της γαλλικής ιστορίας. To 2019 o σκηνοθέτης Roman Polanski, παρουσίασε την ταινία «J’ Accuse» για την «υπόθεση Ντρέιφους», με πρωταγωνιστή τον Louis Garrel και τον Jean Dujardin.
