Η Θαΐς ήταν Ελληνίδα εταίρα η οποία σύμφωνα ιστορικές πηγές παρότρυνε τον Μέγα Αλέξανδρο να πυρπολήσει τα ανάκτορα της Περσέπολης.
Για τον λόγο αυτό ο ζωγράφος Τζόσουα Ρέινολτνς τη ζωγράφισε 1781 να κρατά μια αναμμένη δάδα στα χέρια της. Η Θαΐς ήταν μια όμορφη εταίρα που έζησε στην Αθήνα. Στα χρόνια της μακεδονικής εκστρατείας, έγινε ερωμένη του Πτολεμαίου Α’ , στρατηγού του Μ. Αλεξάνδρου.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα Αθηναίο, ήταν πνευματώδης και διασκεδαστική και ο Αλέξανδρος απολάμβανε την παρέα της. Για τον λόγο αυτό τον ακολούθησε σε πολλές εκστρατείες του στη Μικρά Ασία.
Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι με τα λόγια της έπεισε τον Μ. Αλέξανδρο να κάψει την Περσέπολη για να εκδικηθεί τους Πέρσες οι οποίοι είχαν καταστρέψει την Αθήνα στους περσικούς πολέμους.
Ο εμπρησμός της Περσέπολης
Το 333 π.Χ. ο Μ. Αλέξανδρος με τον μακεδονικό στρατό κατέλαβε την Περσέπολη. Ο Μακεδόνας στρατηλάτης γιόρτασε τη νίκη του με θυσίες στους θεούς και μια μεγάλη γιορτή, όπου έρεε άφθονο αλκοόλ και οι στρατιώτες του απολάμβαναν την παρέα των εταίρων. Ανάμεσα στις εταίρες ήταν και η Θαΐς, η οποία κατά τη διάρκεια της γιορτής σηκώθηκε όρθια και απηύθυνε λόγο στους Μακεδόνες.
Σύμφωνα με τις πηγές, ήθελε να πείσει τον Μ. Αλέξανδρο να κάψει το παλάτι της δυναστείας των Αχαιμενίδων, όπως ο Ξέρξης είχε κάψει τον ναό της Αθηνάς, το 480π.Χ. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτη αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος και οι στρατιώτες ήταν μεθυσμένοι από το ποτό. Η Θαΐς τόνισε στον Αλέξανδρο ότι το επισφράγισμα στη νίκη του θα ήταν να κάψουν την Περσέπολη.
Ένας από τους στρατιώτες άρπαξε μια δάδα και φώναξε «εμπρός» και τότε οι άλλοι τον σταμάτησαν και του είπαν ότι μόνο στον βασιλιά τους άρμοζε να πάρει μια τέτοια πρωτοβουλία.
Ο Αλέξανδρος συμφώνησε και όλοι μαζί άναψαν δάδες και όδευσαν προς τα ανάκτορα. Ο Μ. Αλέξανδρος έριξε την πρώτη δάδα και η Θαΐς τον ακολούθησε. Σε λίγα λεπτά η πυρκαγιά εξαπλώθηκε από τα ανάκτορα στην υπόλοιπη πόλη, η οποία καταστράφηκε.
Αυτό ήταν το πιο γνωστό κατόρθωμα της Αθηναίας εταίρας, η οποία μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου παντρεύτηκε τον Πτολεμαίο, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Αιγύπτου και απέκτησε τρία παιδιά. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο η Θαΐς και τα γύναια του Μεγάλου Αλεξάνδρου εκδικήθηκαν τους Πέρσες για τις επιδρομές τους στην Ελλάδα καλύτερα από όλους τους ναυάρχους και τους στρατηγούς του μακεδονικού στρατού.
«Η μηχανή του χρόνου»
