Στις 29 Σεπτεμβρίου 1911, το Βασίλειο της Ιταλίας κήρυξε τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διεκδικώντας εδάφη που ανήκαν στο βιλαέτι της Τρίπολης.
Στα πλαίσια του πολέμου αυτού, οι ιταλικές δυνάμεις με επικεφαλής τον αντιστράτηγο Τζοβάνι Αμέλιο (ιτ. Giovanni Ameglio), κατέλαβαν κάποια από τα νησιά των τότε Νοτίων Σποράδων.
Αρχικά κατέλαβαν την Αστυπάλαια στις 28 Απριλίου και στη συνέχεια πραγματοποίησαν απόβαση στη Ρόδο στις 4 Μαΐου 1912. Η τουρκική φρουρά του νησιού οχυρώθηκε στο ορεινό χωριό Ψίνθος και αντιστάθηκε μέχρι τις 17 Μαΐου, οπότε και παραδόθηκε.
Παράλληλα με τις επιχειρήσεις στη Ρόδο οι ιταλικές δυνάμεις επιχειρούσαν και σε άλλα νησιά τα οποία κατέλαβαν με την εξής σειρά: τη Χάλκη στις 8 Μαΐου, την Κάλυμνο, την Κάσο, την Κάρπαθο, τη Λέρο, τους Λειψούς, τη Νίσυρο, την Πάτμο και την Τήλο στις 12 Μαΐου, τη Σύμη στις 19 Μαΐου και τέλος την Κω στις 20 Μαΐου.
Για να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους στα νησιά, οι Ιταλοί υποσχέθηκαν στους κατοίκους, ότι η κατάληψη θα ήταν προσωρινή.
Οι νησιώτες πιστεύοντας πως η περίσταση είναι η ιδανική για να πετύχουν την ένωση με το Βασίλειο της Ελλάδας, αποφάσισαν την οργάνωση συνεδρίου με σκοπό την ανάληψη δράσης για την προώθηση του ζητήματος τους.
Έτσι λοιπόν, στις 16 με 18 Ιουνίου 1912, συνεδρίασαν στην Πάτμο οι αντιπρόσωποι των νησιωτών, οι οποίοι συνέταξαν και υπέγραψαν ψήφισμα, με το οποίο κήρυτταν την αυτονομία τους και ονόμαζαν το σύνολο των νησιών «Πολιτεία του Αιγαίου».
Το ψήφισμα αυτό έγινε γνωστό στο εξωτερικό, σε μια προσπάθεια προώθησης των αιτημάτων των Ελλήνων.
Βαλκανικοί πόλεμοι
Με το ξέσπασμα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, στις 9 Οκτωβρίου 1912, η Οθωμανική αυτοκρατορία βρέθηκε να πολεμά σε πολλά μέτωπα.
Σε μια προσπάθεια να περιοριστούν τα μέτωπα αυτά, οι Οθωμανοί και οι Ιταλοί υπέγραψαν, στις 18 Οκτωβρίου 1912, τη συνθήκη του Ουσύ [Σημ. 1], σύμφωνα με την οποία, οι μεν Οθωμανοί αναγνώριζαν την ιταλική κυριαρχία στην περιοχή της Τρίπολης, οι δε Ιταλοί υπόσχονταν την επιστροφή των κατεχόμενων νησιών υπό οθωμανικό έλεγχο.
Συνέχισαν όμως την κατοχή των νησιών ως ενέχυρο για την εφαρμογή της συμφωνίας από την πλευρά των Οθωμανών.
Παρόλα αυτά, οι νησιώτες, πιστοί στο όραμα της ένωσης με την Ελλάδα, συνέχισαν να την υποστηρίζουν κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων. Πολλοί συμμετείχαν στις πολεμικές επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού ως εθελοντές, ενώ κάποιοι επιφανείς πολίτες, όπως ο Ιωάννης Καζούλλης, χρηματοδοτούσαν την εκστρατεία.
Οι Ιταλοί από την πλευρά τους σκλήρυναν τη στάση τους απέναντι στους νησιώτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι απαγόρευσαν την ύψωση της ελληνικής σημαίας, ενώ το 1913 παρεμπόδισαν την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού κατά των εορτασμό των Θεοφανίων.
