Πρώτη ημέρα της Σαρακοστής η Καθαρά Δευτέρα και την τιμητική τους έχουν τα νηστίσιμα εδέσματα, που πολλοί καταναλώνουν κυρίως τις μέρες αυτές. Επειδή, όμως, η παραδοσιακή νηστίσιμη διατροφή δεν περιέχει κρέας και αυγά, δεν σημαίνει ότι δεν περιέχει ούτε θερμίδες. Αντιθέτως, μπορεί να είναι πιο «πλούσια» από την καθιερωμένη μας διατροφή.

Όπως εξηγεί ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος στο Τμήμα Διατροφής του Λαϊκού Νοσοκομείου, στην Αθήνα, τα νηστίσιμα τρόφιμα θεωρούνται γενικώς υγιεινά. Ωστόσο αυτό μπορεί να αλλάξει, αναλόγως με την ποσότητα που καταναλώνουμε και το μαγείρεμά τους.

«Ο ταραμάς είναι πλούσιος σε σημαντικά ιχνοστοιχεία, όπως το μαγνήσιο και ο ψευδάργυρος», λέει. «Ταυτοχρόνως όμως περιέχει πολλές θερμίδες και πολύ αλάτι. Σε περίπτωση υπερκατανάλωσης λοιπόν μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του σωματικού βάρους».

Το ταχίνι επίσης είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, αλλά περιέχει και πολλές θερμίδες (kcal). Μπορεί να φτάσει τις 590 ανά 100 γραμμάρια. Αν όμως καταναλωθεί ως σούπα ή ταχινόπιτα, οι θερμίδες του μειώνονται (η ταχινόσουπα, π.χ., έχει περίπου 150 ανά μπολ). Αν, όμως, καταναλωθεί ως χαλβάς με προσθήκη ζάχαρης, οι θερμίδες του θα αυξηθούν.

Αντίστοιχα, τα θαλασσινά είναι πλούσια σε προστατευτικά συστατικά. Ωστόσο όταν τηγανίζονται ή/και συνδυάζονται με ζυμαρικά, αυξάνονται σημαντικά οι θερμίδες τους. Επιπλέον, το τηγάνισμα καταστρέφει κάποια από τα συστατικά τους.

Οι θερμίδες ανά μερίδα εστιατορίου

Ενδεικτικά, ανά μερίδα τροφίμου μερικά από τα νηστίσιμα φαγητά παρέχουν τις εξής θερμίδες, κατά τον κ. Δημοσθενόπουλο:

• Θαλασσινά: 135 θερμίδες ανά 120 γραμμάρια τροφίμου (σκέτα, χωρίς λάδι). Ωστόσο μαγειρεμένα έχουν πολύ περισσότερες. Λ.χ. το κοκκινιστό χταπόδι φτάνει τις τουλάχιστον 226 ανά μερίδα (εστιατορίου). Αν, δε, είναι χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι, φτάνει τις 375 ανά μερίδα.
• Γίγαντες, λαχανόρυζο, φακές, φασολάκια: 250 ανά μερίδα.
• Μπριάμ, μπάμιες: 350 ανά μερίδα
• Χαλβάς: 325 ανά μερίδα
• Ταραμάς: 120 ανά κουταλιά της σούπας
• Ελιές: 45 ανά 5 μικρές ή 3 μεγάλες
• Λάδι: 130 kcal ανά 1 κουταλιά της σούπας
• Αγγούρι, καρότο, λάχανο, μαρούλι (ωμά): 5-35 θερμίδες ανά 100 γρ.
• Βλίτα: 30 kcal ανά 100 γρ. (βρασμένα, χωρίς λάδι)
• Πατάτες βραστές: 90 kcal ανά 100 γρ. (χωρίς λάδι). Τηγανητές όμως έχουν τουλάχιστον 311 θερμίδες ανά μερίδα.

Πόσο είναι μία μερίδα

Οι μερίδες των εστιατορίων είναι συνήθως μικρότερες από αυτές που τρώμε στο σπίτι. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα κατώτατα όρια των μερίδων για επιλεγμένα σαρακοστιανά είναι:

• Πατάτες, κολοκυθάκια, μελιτζάνες, πιπεριές (όλα τηγανητά) – 145 γραμ. τουλάχιστον
• Γαρίδες – 112 γραμμάρια τουλάχιστον
• Ταραμοσαλάτα – 125 γραμμάρια
• Όσπρια σούπα – 350 γραμμάρια
• Γεμιστά – 225 γραμμάρια
• Χταποδάκι, σουπιές – 125 γραμμάρια
• Ελιές – 80 γραμμάρια
• Χαλβάς – 65 γραμμάρια
• Ταραμάς – 65 γραμμάρια

Θερμίδες ανά 100 γραμμάρια τροφίμου

Μερικές ακόμα θερμίδες για μαγειρεμένα (με ελαιόλαδο) νηστίσιμα πιάτα είναι:

• Καλαμάρι ψητό – 90
• Καλαμάρια βραστά με σπανάκι – 150
• Σουπιές κοκκινιστές σκέτες – 140
• Σουπιές με ρύζι – 157
• Φακές – 147
• Σπανακόρυζο- 129
• Φασόλια γίγαντες πλακί – 160
• Ρεβίθια σούπα – 181
• Μελιτζάνες ιμάμ – 95
• Γεμιστά με ρύζι – 132
• Φάβα βραστή με κρεμμύδι – 169
• Σπανακόπιτα νηστίσιμη – 187
• Μακαρόνια σκέτα – 158
• Ρύζι πιλάφι – 169
• Ταραμοσαλάτα (1 κουταλιά της σούπας) – 120
• Μελιτζανοσαλάτα – 157
• Πιπεριές τηγανητές – 240
• Χόρτα βραστά – 85
• Μελιτζάνες τηγανητές – 256
• Κολοκυθάκια βραστά – 20
• Χαλβάς σιμιγδαλένιος- 299
• Χαλβάς με ταχίνι – έως 590 (αναλόγως με το είδος και αν περιέχει ζάχαρη ή όχι)
• Μουστοκούλουρα – 381
• Παστέλι με σησάμι – 450
• Σκαλτσούνια νηστίσιμα- 529
• Ταχινόπιτα με σταφίδες – 425