Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένων Πολιτειών για τους δασμούς έχει προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον στους Έλληνες εξαγωγείς, οι οποίοι εξετάζουν τις λεπτομέρειες και τα πιθανά "παραθυράκια" για εξαιρέσεις. Παρότι η αποφυγή ενός γενικού δασμού 30% από την 1η Αυγούστου προκάλεσε ανακούφιση, η ουσία της διαπραγμάτευσης μετατοπίζεται πλέον στην εξασφάλιση ειδικής μεταχείρισης για συγκεκριμένα ελληνικά προϊόντα.
Οι εξαγωγικοί φορείς της χώρας πιέζουν την κυβέρνηση να διεκδικήσει εξαιρέσεις για προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως το κρασί και η φέτα, με στόχο την προστασία της ανταγωνιστικότητας τους στην αμερικανική αγορά.
Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι τομείς φαίνεται να πλήττονται λιγότερο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των δασμών προκαλούν ανησυχία, καθώς η αγορά των ΗΠΑ θεωρείται στρατηγικής σημασίας για την διεθνή πορεία των ελληνικών προϊόντων.
Στο εσωτερικό της αγοράς επικρατεί προβληματισμός για την αντίδραση των Αμερικανών καταναλωτών, καθώς και για το ποιος θα επωμιστεί το κόστος των δασμών, με τον κίνδυνο αύξησης των τιμών να είναι υπαρκτός.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Βήματος της Κυριακής, το οικονομικό επιτελείο σχεδιάζει τη σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας υπό τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη, με σκοπό την ενδελεχή μελέτη της συμφωνίας και την αναζήτηση ευνοϊκών ρυθμίσεων για ελληνικά προϊόντα.
Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, υποστηρίζει ότι η Ελλάδα διαθέτει ισχυρά επιχειρήματα για την εξαίρεση των προϊόντων της από τους δασμούς. Το βασικό επιχείρημα είναι ότι πολλά ελληνικά προϊόντα δεν έχουν αντίστοιχη παραγωγή στις ΗΠΑ, γεγονός που σημαίνει πως δεν επηρεάζεται το εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ–Ελλάδας ή ΗΠΑ–ΕΕ. Επιπλέον, τα ελληνικά προϊόντα πληρούν υψηλές προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας, ως μέρος του ευρωπαϊκού συστήματος, σε αντίθεση με προϊόντα από τρίτες χώρες όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος.
Τα προϊόντα για τα οποία η Ελλάδα αναμένεται να ζητήσει εξαίρεση περιλαμβάνουν:
- Ελιές
- Ροδάκινα
- Ελαιόλαδο
- Κρασί
- Γαλακτοκομικά
- Ψάρια
- Ζαχαροπλαστικά είδη
- Μείγματα και ζύμες για αρτοσκευάσματα
- Φρυγανιές και παξιμάδια
- Μέλι
Η εμπορική συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένων Πολιτειών έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, καθώς ο νέος δασμολογικός συντελεστής 15% αφορά περίπου το 70% της συνολικής αξίας των εξαγωγών των 27 κρατών-μελών της ΕΕ. Πρόκειται για σημαντική αύξηση σε σχέση με τον μέσο προηγούμενο δασμό 2,5%, που ίσχυε πριν από την παρέμβαση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.
Η νέα ρύθμιση έρχεται σε συνέχεια της προσωρινής αναστολής του δασμού 20% που είχε επιβληθεί τον Απρίλιο, και της εφαρμογής ενός πρόσθετου οριζόντιου δασμού 10%, με αποτέλεσμα η τελική επιβάρυνση να μην διαφέρει σημαντικά από την προηγούμενη κατάσταση, καθώς ο συντελεστής 15% ενσωματώνει και τους προϋπάρχοντες δασμούς.
Αν και ο νέος συντελεστής είναι χαμηλότερος από τις απειλές για δασμούς 20% και 30% που είχαν διατυπωθεί τον Ιούλιο, η επιβάρυνση παραμένει σημαντική, με αρνητικές συνέπειες για την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην αμερικανική αγορά. Οι επιχειρήσεις ενδέχεται να αντιμετωπίσουν μείωση εξαγωγών ή κερδοφορίας, ειδικά αν δεν μπορούν να απορροφήσουν το αυξημένο κόστος. Η πρόσφατη ανατίμηση του ευρώ προσθέτει επιπλέον πίεση στην ανταγωνιστικότητα.
Η συμφωνία περιλαμβάνει και άλλες πτυχές που δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πλήρη αξιολόγησή της. Οι πρώτες εκδοχές της συμφωνίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Λευκό Οίκο παρουσιάζουν διαφορές, ενώ οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται για να υπάρξει σαφέστερη εικόνα.
Ένα βασικό σημείο αφορά το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς σε αμερικανικά προϊόντα, κάτι που αποτελεί προτεραιότητα για την Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η ΕΕ θα καταργήσει τους χαμηλούς δασμούς (περίπου 1%) σε βιομηχανικά προϊόντα των ΗΠΑ.
Η κατάσταση είναι πιο ασαφής όσον αφορά τα αγροτικά προϊόντα. Η Κομισιόν αναφέρει ότι θα υπάρξει βελτιωμένη πρόσβαση για περιορισμένες ποσότητες αμερικανικών αλιευτικών προϊόντων, όπως μπακαλιάρος από την Αλάσκα, σολωμός από τον Ειρηνικό και γαρίδες, μέσω ποσοστώσεων χωρίς δασμούς. Επιπλέον, προβλέπεται βελτιωμένη πρόσβαση για μη ευαίσθητες αγροτικές εξαγωγές των ΗΠΑ αξίας 7,5 δισ. ευρώ, όπως σόγια, φυτικοί σπόροι, δημητριακά, ξηροί καρποί και κατεργασμένα τρόφιμα (π.χ. κέτσαπ, κακάο, μπισκότα), με στόχο τη μείωση του κόστους για τους ευρωπαίους αγρότες και μεταποιητές.
Η συμφωνία προστατεύει ευαίσθητους τομείς της ευρωπαϊκής γεωργίας, όπως το βοδινό κρέας και τα πουλερικά, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Ένα άλλο κρίσιμο σημείο αφορά τα μη δασμολογικά εμπόδια, δηλαδή τις προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα προϊόντα τρίτων χωρών για να εισαχθούν στην ΕΕ. Εδώ υπάρχει μεγάλη ασάφεια, με τις ΗΠΑ να επιδιώκουν εξορθολογισμό των απαιτήσεων για υγειονομικά πιστοποιητικά, ειδικά για χοιρινό και γαλακτοκομικά προϊόντα. Η ΕΕ, από την πλευρά της, αναφέρει συνεργασία για πρότυπα αυτοκινήτων και αμοιβαία αναγνώριση αξιολογήσεων συμμόρφωσης, διατηρώντας την κυριαρχία της στον καθορισμό του ρυθμιστικού πλαισίου.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το κεφάλαιο των εξαιρέσεων από τον δασμό 15%, το οποίο παραμένει ασαφές. Η Κομισιόν αναφέρει ότι από την 1η Αυγούστου, οι δασμοί σε αεροπλάνα, ανταλλακτικά, χημικά, γενόσημα φάρμακα και εθνικούς πόρους θα επανέλθουν στα προ του Ιανουαρίου επίπεδα, προσφέροντας άμεση ελάφρυνση σε βασικές βιομηχανίες της ΕΕ. Υπάρχουν συζητήσεις για εξαίρεση του κρασιού και των οινοπνευματωδών ποτών, αλλά δεν έχει υπάρξει ακόμη συμφωνία για την ένταξή τους στην πρώτη ομάδα εξαιρέσεων.
