Δύο νέοι ιοί που εντοπίστηκαν σε νυχτερίδες στην Κίνα έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, λόγω της στενής τους συγγένειας με τους θανατηφόρους ιούς Nipah και Hendra. Οι συγκεκριμένοι ιοί μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή εγκεφαλική φλεγμονή και οξείες αναπνευστικές παθήσεις, χωρίς να υπάρχει προς το παρόν διαθέσιμο φάρμακο ή εμβόλιο για την καταπολέμησή τους.

Η ανακάλυψη προήλθε από επιστήμονες του Ινστιτούτου Ελέγχου και Πρόληψης Ενδημικών Νοσημάτων στην επαρχία Γιουνάν, οι οποίοι μελέτησαν δείγματα από τους νεφρούς 142 νυχτερίδων, που ανήκαν σε 10 διαφορετικά είδη και είχαν συλλεχθεί σε διάστημα τεσσάρων ετών. Μέσω προηγμένης γενετικής αλληλούχισης, εντοπίστηκαν συνολικά 22 διαφορετικοί ιοί – 20 από τους οποίους ήταν άγνωστοι μέχρι σήμερα.

Οι δύο πιο ανησυχητικοί εξ αυτών ανήκουν στην οικογένεια των henipavirus, στην οποία συγκαταλέγονται και οι ιοί Nipah και Hendra – παθογόνα με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας και ιστορικό σοβαρών επιδημιών σε ανθρώπους και ζώα. Οι νέοι ιοί ανιχνεύθηκαν σε φρουτοφάγες νυχτερίδες του είδους Rousettus leschenaultia, οι οποίες διαβιούν κοντά σε οπωρώνες και κατοικημένες περιοχές, γεγονός που εντείνει τους φόβους για πιθανή μετάδοση στον άνθρωπο.

Οι επιστήμονες τονίζουν πως οι henipavirus μπορούν να μεταδοθούν μέσω ούρων, σάλιου ή περιττωμάτων, δημιουργώντας ανησυχίες για τη μόλυνση φρούτων και την έμμεση επαφή του ανθρώπου με τους ιούς μέσω της διατροφής. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό PLOS Pathogens, με τους ερευνητές να υπογραμμίζουν την ανάγκη για πιο εκτεταμένες μικροβιακές αναλύσεις σε ζωικά όργανα που έχουν μελετηθεί ελλιπώς μέχρι σήμερα.

«Αναλύοντας το μολυσματικό φορτίο των νεφρών νυχτερίδων από περιοχές κοντά σε οπωρώνες και σπηλιές της υπαίθρου στο Γιουνάν, εντοπίσαμε όχι μόνο ποικιλία μικροβίων, αλλά και τα πρώτα πλήρη γονιδιώματα νέων henipavirus, συγγενών των Nipah και Hendra», αναφέρουν οι συντάκτες της μελέτης.

Η ανησυχία εντείνεται από την ιστορική σύνδεση των νυχτερίδων με σοβαρές ιογενείς επιδημίες. Επιστημονικές θεωρίες θέλουν τους ιούς Έμπολα, SARS και MERS να προέρχονται από νυχτερίδες ή να έχουν διασπαρεί μέσω ενδιάμεσων ξενιστών. Η περίπτωση του SARS-CoV-2, που προκάλεσε την πανδημία του Covid-19, συνεχίζει να προκαλεί διαφωνίες ως προς την προέλευση του, με εικασίες να περιλαμβάνουν τόσο τη διασπορά από νυχτερίδες, όσο και την πιθανότητα διαρροής από εργαστήριο.

Οι ερευνητές εξηγούν ότι οι ιοί αυτοί μπορούν να μεταδοθούν είτε άμεσα μέσω επαφής με νυχτερίδες, είτε έμμεσα, μέσω ενδιάμεσων ξενιστών ή κατανάλωσης τροφής και νερού που έχει μολυνθεί από τα εκκρίματά τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον ιό Nipah, ο οποίος έχει προκαλέσει θανατηφόρες επιδημίες με ποσοστά θνησιμότητας που κυμαίνονται από 35% έως και 75%. Ομοίως, ο ιός Hendra έχει προκαλέσει θανατηφόρα κρούσματα, κυρίως στην Αυστραλία, με καταγεγραμμένα περιστατικά θανάτου τόσο σε ανθρώπους όσο και σε άλογα.

Την ίδια στιγμή, άλλες μελέτες φέρνουν στο προσκήνιο ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους. Ειδικοί προειδοποιούν για την ύπαρξη δεκάδων ιών με δυνατότητα μετάδοσης στον άνθρωπο, οι οποίοι έχουν εντοπιστεί σε ζώα σε εκτροφεία γούνας στην Κίνα – κυρίως σε βιζόν, τα οποία είναι γνωστό ότι μπορούν να φιλοξενήσουν και να μεταδώσουν ιούς με υψηλή μεταδοτικότητα.

Ο καταξιωμένος ιολόγος Edward Holmes, που έχει ασχοληθεί εκτενώς με την προέλευση του Covid-19, δήλωσε στο AFP ότι «η παγκόσμια βιομηχανία εκτροφής γούνας είναι ένας από τους πιο πιθανούς δρόμους μέσω των οποίων θα μπορούσε να ξεκινήσει η επόμενη πανδημία».

«Πιστεύω ακράδαντα πως το εμπόριο άγριων ζώων ευθύνεται για την εμφάνιση του SARS-CoV-2, και θεωρώ ότι το σχετικό εμπόριο γούνας μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε έναν νέο πανδημικό ιό», δήλωσε ο Holmes, ζητώντας το κλείσιμο της βιομηχανίας παγκοσμίως.

Καθώς οι ειδικοί εντείνουν τις προειδοποιήσεις τους, η ανάγκη για επαγρύπνηση, διεθνή συνεργασία και προληπτικά μέτρα καθίσταται επιτακτική – πριν ένας ακόμα άγνωστος ιός μεταπηδήσει στον άνθρωπο, με ολέθριες συνέπειες.