Δεκέμβριος 1897. Η Τζουζέπα ντι Σάνο, ιδιοκτήτρια μπακάλικου παρουσιάστηκε στις Αρχές του Παλέρμο για να συνεργαστεί. Αποφάσισε να μιλήσει στην αστυνομία γιατί της είχε δημιουργήσει προβλήματα η φήμη πως η 18χρονη κόρη της, Εμμανουέλα, φλέρταρε με τον τοπικό διοικητή της αστυνομίας.

Σε μια κοινωνία που ήταν αντίθετη με τον νόμο και τις αρχές, η «παράνομη» σχέση της 18χρονης με έναν καραμπινιέρο προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων. Άρχισαν να μποϊκοτάρουν το μαγαζί της, ενώ πολλοί επιχειρούσαν να την πληρώσουν με πλαστά χαρτονομίσματα για εκδίκηση.

Η Σάνο δεχόταν απειλές για τη ζωή της. Κάποιος άνοιξε μια τρύπα στον τοίχο απέναντι από το μπακάλικο της γυναίκας και άνοιξε πυρ. Ο εκτελεστής την πέτυχε με τον πρώτο πυροβολισμό. Η Σανό έπεσε κάτω βαριά τραυματισμένη και η κόρη της Εμμανουέλα έτρεξε να τη βοηθήσει. Μια δεύτερη σφαίρα σκότωσε την Εμμανουέλα ακαριαία. Όλα έδειχναν ότι ήταν «δουλειά» των οργισμένων κατοίκων.

Όμως, η αστυνομία αποφάνθηκε ότι ήταν ξεκαθάρισμα λογαριασμών της μαφίας. Δυο εβδομάδες πριν το περιστατικό, η αστυνομία είχε εισβάλλει στο παράνομο εργοστάσιο παραγωγής πλαστών χαρτονομισμάτων που εργαζόταν ο σύζυγος της Σανό.

Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο αδερφός του επικεφαλής των μαφιόζων της περιοχής Βιντσέντσο ντ’ Άλμα. Οι μαφιόζοι πίστευαν ότι η Σανό είχε ειδοποιήσει την αστυνομία εκείνη την ημέρα. Το γεγονός ότι μετά από λίγο καιρό ξαναπήγε στην αστυνομία, έκανε τους μαφιόζους να σιγουρευτούν για την ενοχή της. Έτσι, προσπάθησαν να την σκοτώσουν. Είχε παραβιάσει τον νόμο της σιωπής. Την Ομερτά.

Ομερτά

Οι πρώτες εγκληματικές οργανώσεις της μαφίας άρχισαν να σχηματίζονται στη Σικελία περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα. Παρόλο που ο κώδικας ομερτά καθιερώθηκε με την εμφάνιση των πρώτων μαφιόζων, ιστορικοί τοποθετούν την ύπαρξη ενός άγραφου νόμου εντιμότητας και εχεμύθειας κατά τον 16ο αιώνα. Ήταν ένας τρόπος των πολιτών να αντιτεθούν στην καταπίεση των ξένων αποικιστών και στην ισπανική ηγεμονία, η οποία κράτησε από το 1559 έως το 1713.

«Όποιος δεν ακούει, δεν βλέπει και δεν μιλάει, ζει εκατό χρόνια». Αυτή η ιταλική παροιμία αποτυπώνει εν συντομία τον άγραφο νόμο της σιωπής. Ομερτά σημαίνει ταπεινότητα. Ήταν ο κώδικας αφοσίωσης και άρνησης συνεργασίας με την αστυνομία. Σύμφωνα με τον νόμο, ακόμη και ένας πολίτης που πλησίαζε, μιλούσε ή απλώς χαιρετούσε τους καραμπινιέρους ήταν «κακούργος», ύποπτος και τιμωρούνταν.

Όσον αφορά τα μέλη μιας μαφιόζικης σπείρας, δεν έπρεπε να διαπράξουν οτιδήποτε μπορούσε να βλάψει άμεσα ή έμμεσα τα συμφέροντα των μελών. Κανείς δεν έπρεπε να παρέχει στην αστυνομία πληροφορίες που θα βοηθούσαν στην εξιχνίαση των εγκλημάτων τους. Παράλληλα, ο κώδικας τιμής δεν επέτρεπε να απευθυνθεί κάποιος στις Αρχές για να λύσει τις διαφωνίες του με μέλη της σπείρας που ανήκε ή ακόμη και με αντίπαλες οργανώσεις. Για παράδειγμα, η οικογένεια κάποιου μέλους που είχε δολοφονηθεί, μπορούσε να πάρει εκδίκηση με αυτοδικία ή άλλο τρόπο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έπρεπε να πάει στην αστυνομία, γιατί θα αντιμετώπιζε την οργή της μαφίας.

Δεν υπήρχε περιθώριο συγχώρεσης και ο «κάπο», δηλαδή ο αρχηγός, δεν δεχόταν καμία εκδήλωση μετάνοιας. Οποιαδήποτε μορφή προδοσίας προς τη συμμορία τιμωρούνταν. Και τιμωρούνταν σκληρά. Ακόμη και αν η παραβίαση του νόμου είχε γίνει από συγγενικό πρόσωπο. Το συμφέρον της μαφίας ήταν πάνω και από την οικογένεια.

Τα σημάδια της μαφίας

Ένας άνδρας από την αδελφότητα της περιοχής Φαβάρα πήγε στην αστυνομία και είπε ότι ο ανιψιός του ήταν προδότης. Όταν συνειδητοποίησε τι έκανε βρέθηκε στο δίλημμα. Να σκοτώσει τον ανιψιό του που είχε προδώσει τη σπείρα ή να αυτοκτονήσει επειδή είχε μιλήσει στην αστυνομία. Αρχικά, συμφώνησε με τα υπόλοιπα μέλη ότι έπρεπε να τιμωρήσει με θάνατο τον ανιψιό του. «Το κρασί είναι γλυκό, αλλά το αίμα είναι γλυκύτερο», είπε.

Ο ανιψιός οδηγήθηκε σε μια παγίδα από μέλη της αδελφότητας και δολοφονήθηκε. Ο άνδρας αφού ειδοποίησε την αστυνομία για την τοποθεσία του πτώματος, κρεμάστηκε. Έπρεπε να τιμωρηθούν και οι δυο. Οι εκτελεστές φρόντιζαν πάντα να αφήνουν ένα σημάδι που φανέρωνε ότι ο θάνατός τους ήταν πράξη της μαφίας. Συνήθιζαν να ακρωτηριάζουν τα πτώματα των προδοτών ως προειδοποίηση προς μελλοντικούς παραβάτες.

Ένα πτώμα χωρίς γλώσσα σήμαινε ότι είχε δώσει στοιχεία στην αστυνομία. Ένα πτώμα με κομμένο χέρι σήμαινε ότι πριν πεθάνει είχε κλέψει. Ένα πτώμα με κομμένα τα γενετικά του όργανα και τοποθετημένα στο στόμα του σήμαινε ότι ο νεκρός είχε «πειράξει» τη γυναίκα κάποιου άλλου μέλους της σπείρας. Κανένας δεν μπορούσε να ξεφύγει. Από τη στιγμή που έμπαινε στη μαφία δεν υπήρχε γυρισμός. Έπρεπε να ακολουθήσει για το υπόλοιπο της ζωής του τους άγραφους κανόνες της.

Η μύηση

Ενώπιον των αρχηγών και κάποιων κατώτερων στελεχών της μαφίας, ο νονός τρυπούσε το δάχτυλο του υποψήφιου μέλους με μια καρφίτσα. Με το αίμα του άλειφε το πρόσωπο ενός αγίου. Στη συνέχεια, ορκιζόταν αιώνια πίστη, ενώ τα μέλη της συμμορίας έκαιγαν την εικόνα και σκόρπιζαν τις στάχτες της στον αέρα.

Η κίνηση αυτή συμβόλιζε τη μοίρα των προδοτών.
Αυτή ήταν η τελετή μύησης σε μια μαφιοζική ομάδα και παρέμεινε η ίδια για τουλάχιστον έναν αιώνα.

Για να καταλάβει ένα μέλος ότι κάποιος που γνώριζε τυχαία ήταν επίσης μέλος της σπείρας, του έπιανε κουβέντα για έναν υποτιθέμενο πόνο στο δόντι. Αν έβλεπε ότι ο συνομιλητής του ανταποκρινόταν και έδινε τις σωστές απαντήσεις, τον ρωτούσε πού και πότε άρχισε να «πονά». Στην πραγματικότητα, οι ερωτήσεις αφορούσαν το πού και πότε μυήθηκε στη μαφία.