Μια σκοτεινή σκιά απλώνεται πάνω από την παγκόσμια οικονομία, καθώς οι οιωνοί μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης πληθαίνουν. Ο Steve Diggle, ο άνθρωπος που προέβλεψε την κατάρρευση του 2008 και μετέτρεψε το hedge fund του, Artradis, στο μεγαλύτερο της Ασίας, επιστρέφει από τη σιωπή 14 ετών για να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Με τη φωνή του να ηχεί σαν προφητεία, δηλώνει ότι ο κόσμος σήμερα μοιάζει «επικίνδυνα» με το 2007, λίγο πριν από την παγκόσμια κατάρρευση. Και δεν είναι μόνος: κορυφαίοι οικονομολόγοι και αναλυτές σε όλο τον κόσμο συμφωνούν ότι τα σημάδια είναι δυσοίωνα και η κρίση αναπόφευκτη.
Η ΔΕΗ θα μας αλλάξει τα φώτα το καλοκαίρι! Χωρίς φρένο οι αυξήσεις
Από το 2008 στο σήμερα: Ένας κύκλος επαναλαμβανόμενων λαθών
Το 2008, ο Diggle έγινε θρύλος όταν το Artradis εκμεταλλεύτηκε την κρίση των subprime δανείων, επενδύοντας έγκαιρα σε ασφαλιστήρια κινδύνου (credit-default swaps – CDS). Ενώ οι αγορές κατέρρεαν, το fund του διπλασίασε τα κεφάλαιά του, αποφέροντας 3 δισ. δολάρια στους επενδυτές. Το 2011, καθώς η ποσοτική χαλάρωση κατέστειλε τη μεταβλητότητα, ο Diggle έκλεισε το fund του και αποσύρθηκε. Σήμερα, όμως, επιστρέφει με το νέο του εγχείρημα, το VAILS (Vulpes AI Long/Short), που ξεκίνησε τη λειτουργία του την 1η Μαΐου 2025 από το Λονδίνο.
«Η ίδια αυτοϊκανοποίηση, η ίδια κακή εκτίμηση του ρίσκου», προειδοποιεί ο Diggle σε συνέντευξή του στο MarketWatch. Αυτή τη φορά, το βλέμμα του δεν στρέφεται στις τράπεζες ή τα στεγαστικά δάνεια, αλλά στον σκοτεινό κόσμο της ιδιωτικής πίστης και του private equity. «Φουσκωμένες αποτιμήσεις, κακή ρύθμιση, χαμηλή ρευστότητα και αδυναμία αποεπένδυσης», λέει, περιγράφοντας έναν τομέα που μοιάζει με ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί.
Τίποτα δεν έγινε τυχαία! 18 μήνες προετοιμαζόταν η Ουκρανία για το καταστροφικό πλήγμα στις Ρωσικές Βάσεις
Πέντε λόγοι που η κρίση είναι αναπόφευκτη
Ο Diggle εντοπίζει πέντε κρίσιμους παράγοντες που καθιστούν την επερχόμενη κρίση όχι μόνο πιθανή, αλλά και αδύνατο να ανασχεθεί:
Εξαντλημένες Κεντρικές Τράπεζες: Οι κεντρικές τράπεζες, που το 2008 έσωσαν την κατάσταση τυπώνοντας χρήμα, σήμερα βρίσκονται με δεμένα χέρια. Τα δημόσια ελλείμματα είναι τεράστια, και η δυνατότητα για νέες μαζικές παρεμβάσεις έχει εξαντληθεί.
Η Κίνα και η Παγκοσμιοποίηση: Η Κίνα, που κάποτε λειτουργούσε ως αποπληθωριστική δύναμη, πλέον δεν μπορεί να σταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομία. Η παγκοσμιοποίηση υποχωρεί, αφήνοντας τις αγορές εκτεθειμένες.
Γεωπολιτική Αβεβαιότητα: Οι γεωπολιτικές εντάσεις κλονίζουν την εμπιστοσύνη στις αγορές, δημιουργώντας ένα κλίμα ανασφάλειας.
Υπερτιμημένες Αγορές: Η αμερικανική αγορά μετοχών, που αποτελεί το 66% του παγκόσμιου συνόλου, κινείται σε επίπεδα υπερτίμησης, έτοιμη να καταρρεύσει υπό το βάρος της δικής της φούσκας.
Απρόβλεπτη Ηγεσία: Οι ΗΠΑ, λέει ο Diggle, κυβερνώνται από έναν ηγέτη που χαρακτηρίζεται από πολλούς ως «απρόβλεπτος και επικίνδυνα παράλογος», προσθέτοντας ακόμα μεγαλύτερη αβεβαιότητα στο παγκόσμιο σκηνικό.
Η Συμφωνία των Ειδικών: Οι Οικονομολόγοι Βλέπουν την Καταιγίδα
Ο Diggle δεν είναι ο μόνος που χτυπάει καμπανάκια. Κορυφαίοι οικονομολόγοι και αναλυτές, από τον Nouriel Roubini μέχρι τον Mohamed El-Erian και την ομάδα της McKinsey, συμφωνούν ότι η παγκόσμια οικονομία βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί. «Η κρίση δεν θα έρθει από τα γνωστά πεδία, όπως τα subprime δάνεια», τονίζει ο Roubini. «Θα ξεσπάσει από τις σκιώδεις αγορές του private equity και του ιδιωτικού χρέους, που λειτουργούν χωρίς διαφάνεια και εποπτεία».
Σύμφωνα με τη McKinsey, τα περιουσιακά στοιχεία σε ιδιωτικές αγορές – από private equity και venture capital μέχρι ιδιωτικό χρέος – σχεδόν διπλασιάστηκαν από το 2018 έως το 2023, φτάνοντας τα 13 τρισεκατομμύρια δολάρια. Την ίδια στιγμή, οι δημόσιες αγορές συρρικνώνονται, καθώς οι εταιρείες παραμένουν ιδιωτικές, αποφεύγοντας τη ρυθμιστική εποπτεία. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα γεμάτο τυφλά σημεία, όπου η μόχλευση συσσωρεύεται ανεξέλεγκτα.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προειδοποιεί ότι η έκρηξη του ιδιωτικού χρέους, σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό έναντι των παραδοσιακών τραπεζών, οδηγεί σε χαλάρωση των προτύπων δανεισμού και νέα στρώματα συστημικού κινδύνου. «Όταν η κρίση χτυπήσει, λίγοι θα ξέρουν πού κρύβεται το πρόβλημα», αναφέρει έκθεση του ΔΝΤ. «Και τότε θα είναι πολύ αργά».
Η στρατηγική του Diggle: Τεχνητή Νοημοσύνη και Στοιχήματα Επιβίωσης
Το VAILS του Diggle δεν είναι απλώς ένα hedge fund, αλλά ένα όπλο σχεδιασμένο για την επερχόμενη καταιγίδα. Συνδυάζει θέσεις αγοράς στη μεταβλητότητα με σορτάρισμα πιστωτικών συμβολαίων, ενώ ενσωματώνει ένα πρωτοποριακό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό το μοντέλο αναλύει εταιρικά δεδομένα, εντοπίζοντας υπερτιμημένες ή επισφαλείς επιχειρήσεις που κρύβουν κινδύνους. «Το έκανα μια φορά», λέει ο Diggle με αυτοπεποίθηση. «Ξέρω πώς να επιβιώσω και να κερδίσω».
Το σύστημα είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης
Η Wall Street έχει μετατραπεί σε πεδίο υψηλού ρίσκου, όπου traders με υπερβολική μόχλευση και crypto funds κυριαρχούν. Οι καταρρεύσεις τραπεζών όπως η Silicon Valley Bank και η First Republic το 2023 αποκάλυψαν την ευθραυστότητα του συστήματος. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) επενέβη για να καλύψει τις ζημιές, αλλά η αγορά δεν έμαθε τίποτα. Τα crypto funds και τα venture capital συνέχισαν την ανεξέλεγκτη επέκτασή τους, επηρεάζοντας ακόμα και τις πολιτικές εκλογές του 2024 με δαπάνες άνω των 130 εκατομμυρίων δολαρίων.
«Η επόμενη κρίση δεν θα προέλθει από άγνοια, αλλά από αδιαφορία», προειδοποιεί ο Economist, σε μια φράση που αντηχεί σαν καμπάνα. Οι οικονομολόγοι συμφωνούν: η υπερτίμηση των ιδιωτικών αγορών, η έλλειψη ρευστότητας και η συσσώρευση κινδύνου δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Όταν η διόρθωση έρθει, θα είναι βίαιη, και τα μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία θα καταρρεύσουν χωρίς σωσίβιο.
Ο κόσμος αρνείται να δει την πραγματικότητα
Ο Diggle και οι συνάδελφοί του οικονομολόγοι δεν είναι απλώς απαισιόδοξοι – είναι ρεαλιστές. «Οι επενδυτές δεν έχουν hedges», λέει ο Diggle. «Και όταν η καταιγίδα ξεσπάσει, λίγοι θα είναι προετοιμασμένοι». Η παγκόσμια οικονομία μοιάζει με πλοίο που πλέει σε φουρτουνιασμένα νερά, με έναν καπετάνιο που αγνοεί τις προειδοποιήσεις. Η κρίση έρχεται, και αυτή τη φορά, ο κόσμος ίσως να μην έχει τα μέσα να την αντιμετωπίσει.
