Είσαι στην ουρά περιμένοντας να πληρώσεις τα διόδια. Βιάζεσαι να επιστρέψεις στο σπίτι, όταν παρατηρείς -με μεγάλη έκπληξη- ότι όλες οι άλλες λωρίδες κυκλοφορίας κινούνται πιο γρήγορα από τη δική σου.

Αλλάζεις λοιπόν λωρίδα, για να διαπιστώσεις έντρομος ότι τα αυτοκίνητα στη νέα σου λωρίδα έχουν «κολλήσει».

Συνειδητοποιείς τότε ότι η λωρίδα που μόλις εγκατέλειψες κινείται πολύ πιο γρήγορα, όπως και κάθε άλλη βέβαια γύρω σου…

Καλωσόρισες στον δυστοπικό κόσμο του Νόμου του Μέρφι!

Όχι, δεν πρόκειται για κατάρα, πρόκειται για το γνωστό αξίωμα: ότι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει.

Ο Νόμος του Μέρφι εμπίπτει στην τάση μας να δίνουμε έμφαση στα αρνητικά και να προσπερνάμε τα θετικά.

Χρησιμοποιώντας τους νόμους της πιθανότητας, μοιάζει να κατέχει τη σιγουριά της βεβαιότητας.

Ποιος ήταν όμως ο Μέρφι και πώς προέκυψε ο περίφημος νόμος του;

Ο Edward Aloysius Murphy, Jr. (1918-1990) ήταν ένας Αμερικανός μηχανικός της αεροναυπηγικής που δούλευε σε συστήματα ασφαλείας. Πολέμησε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως μέλος του αμερικανικού Στρατού και έφτασε μέχρι τον βαθμό του λοχαγού.

Το 1947 τον βρίσκει να εργάζεται στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Αμερικανικής Αεροπορίας, σε σχεδιασμούς πυραυλικής τεχνολογίας. Εδώ είναι που θα συλλάβει τον περίφημο νόμο του, ως μέρος της καθημερινής του ρουτίνας δοκιμών και αποτυχίας: «ότι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει», μονολογούσε σε κάθε νέα αστοχία του υλικού…

Ήταν ωστόσο μια μεμονωμένη δοκιμή που πυροδότησε την πρώτη «επίκληση» στον Νόμο: το 1949, στη βάση Edwards Air Force Base της California, ερευνητές μελετούσαν την επίδραση που έχουν τα «G» (βαρύτητα) στο ανθρώπινο σώμα (project MX981), προσπαθώντας να καθορίσουν τον ακριβή αριθμό των «G» που θα μπορούσε να αντέξει ένας πιλότος, ώστε να ενσωματώσουν τη νέα αυτή γνώση στα μελλοντικά σχέδια της αεροναυπηγικής.

Στους επόμενους μήνες αποτυχημένων δοκιμών, ζητήθηκε η συνδρομή του μηχανικού Μέρφι, ο οποίος προσάρμοσε μια σειρά αισθητήρων που θα μπορούσαν να μετρήσουν επακριβώς τη δύναμη G που ασκούταν στον πιλότο.

Ένα «ευτυχές ατύχημα» ωστόσο, η λάθος σύνδεση των αισθητήρων από τον βοηθό τουΜέρφι(!), κατέληξε στην πρώτη διατύπωση του νόμου του, που είχε τη μορφή μομφής:

«Αν υπάρχουν δύο τρόποι να κάνεις κάτι και ο ένας εξ αυτών οδηγεί στην απόλυτη καταστροφή, αυτός [ο βοηθός του] θα διαλέξει τον λάθος τρόπο».

Γενικεύοντας τη διαπίστωση, ο Μέρφι είχε στα χέρια του τον περιβόητο νόμο, η καθολικότητα του οποίου άφηνε άφωνους τους ανθρώπους. Λίγο αργότερα, ο Νόμος του Μέρφι μπήκε στις επιθεωρήσεις και τα περιοδικά της αεροναυπηγικής, ακόμα και στο βιβλίο ορειβασίας του Jack Sack ως επιγραφή (1952), πριν περάσει στην pop κουλτούρα και τον καθημερινό λόγο.

Ο Μέρφι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος με την κοινή ερμηνεία του νόμου του, που επιμένει να βλέπει τη «στριμμένη» πλευρά των άψυχων αντικειμένων.

Ο Μέρφι, αντιθέτως, έβλεπε τον νόμο ως στρατηγική επιβίωσης στη ζωή, ως τμήμα ενός αμυντικού μηχανισμού, σύμφωνα με τον οποίο θα πρέπει πάντα να περιμένεις το χειρότερο σενάριο να βγει αληθινό.

Όσο για τα πολλαπλά αναπτύγματα του νόμου του και τις μεταφορές του σε άλλους τομείς της καθημερινότητας, ο Μέρφι περιοριζόταν να τα αποκαλεί «γελοία, ασήμαντα και εσφαλμένα».

Η ουσία του Νόμου του Μέρφι βέβαια δεν ήταν καινούρια υπόθεση. Ήδη από το 1928, ο ταχυδακτυλουργός Adam Hull Shirk υπαινισσόταν ότι σε ένα ταχυδακτυλουργικό τρικ, 9 από τα 10 πράγματα που μπορούν να πάνε στραβά, συνήθως θα πάνε.

Από την πρώτη διατύπωση του Νόμου του Μέρφι, εκείνη τη μαγική στιγμή του ’49, μπόλικες παραλλαγές και γενικεύσεις έχουν δει το φως της ημέρας. Ας δούμε τις πλέον δημοφιλείς.

Παγκόσμιες αλήθειες

Παρόλο που το αξίωμα του Μέρφι κατάφερε να συμπυκνώσει όλο τον πεσιμισμό του κόσμου, δεν έμεινε χωρίς απάντηση. Δεν ήταν λίγοι οι μελετητές που φιλοτέχνησαν δικές τους διατυπώσεις της περίφημης φράσης, καταλήγοντας σήμερα να έχουμε χιλιάδες παραλλαγές της αρχικής διατύπωσης…

– Ότι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει – Μέρφι

– Το συμπλήρωμα του MacGillicuddy: …στη χειρότερη δυνατή στιγμή.

– Η προσθήκη του Izett: …θα είναι δικό σου λάθος και όλοι θα το ξέρουν.

– Ο Νόμος του Μέρφι στη Θερμοδυναμική: τα πράγματα γίνονται χειρότερα κάτω από πίεση.

– Η φιλοσοφία του Μέρφι: χαμογέλα… το αύριο θα είναι χειρότερο.

– Η κβαντική γενίκευση του Νόμου του Μέρφι: όλα θα πάνε στραβά ταυτόχρονα.

– Η σταθερά του Μέρφι: η φθορά των πραγμάτων είναι ευθέως ανάλογη με την αξία τους.

– Ο χρυσός κανόνας του Μέρφι: όποιος έχει τον χρυσό, φτιάχνει και τους κανόνες.

– Η παρατήρηση του Etorre: οι άλλες λωρίδες κυκλοφορίας κινούνται γρηγορότερα.

– Η διάκριση του Barth: υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων στον κόσμο: αυτοί που χωρίζουν τους ανθρώπους σε είδη και αυτοί που δεν το κάνουν.

– Ο Νόμος του Acton: η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα.

– Ο Νόμος του Boob: πάντα βρίσκεις κάτι στο τελευταίο μέρος που θα ψάξεις.

– Ο Κανόνας του Franklin: ευτυχής αυτός που δεν περιμένει τίποτα, καθώς δεν θα απογοητευτεί ποτέ.

– Ο Νόμος του Issawi: η παράκαμψη είναι πάντα η μακρύτερη διαδρομή ανάμεσα σε δύο σημεία.

Τα αναπτύγματα του Νόμου του Μέρφι: ό,τι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει

– Η ομορφιά είναι μόνο επιδερμική, η ασχήμια πάει ως το κόκαλο.

– Ποτέ μην τσακώνεσαι με έναν χαζό, ο κόσμος μπορεί να μην καταλάβει τη διαφορά.

– Οι φίλοι έρχονται και φεύγουν, αλλά οι εχθροί συσσωρεύονται.

– Ό,τι κι αν προσπαθήσεις να επιδιορθώσεις, θα πάρει περισσότερο και θα κοστίσει ακριβότερα απ” όσο υπολόγιζες.

– Η πιθανότητα μιας φέτας ψωμιού να πέσει με τη βουτυρωμένη πλευρά κάτω είναι ευθέως ανάλογη με την τιμή του χαλιού.

– Ποτέ μην κοιμάσαι με κάποιον πιο τρελό από σένα.

– Ο επισκευαστής δεν θα έχει δει ποτέ στη ζωή του μοντέλο σαν το δικό σου.

– Το φως στο τέλος του τούνελ είναι ο προβολέας του τρένου που έρχεται καταπάνω σου.

– Όσο κι αν όργωσες την αγορά προτού αγοράσεις κάτι, με το που το αποκτήσεις θα το βρεις κάπου φτηνότερα.

– Για να πάρεις ένα δάνειο, θα πρέπει πρώτα να αποδείξεις ότι δεν το χρειάζεσαι.

– Όταν μια χαλασμένη συσκευή πάει στον επισκευαστή, θα δουλεύει πάντα στην εντέλεια.

– Δεν υπάρχει ποτέ χρόνος να κάνεις κάτι σωστά, υπάρχει ωστόσο πάντα χρόνος να το ξανακάνεις.