Σήμερα Κυριακή, οι πολίτες της Μολδαβίας καλούνται να αποφασίσουν για το μέλλον της χώρας τους σε μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση. Η ψήφος τους θα κρίνει αν η χώρα των 2,4 εκατομμυρίων κατοίκων θα συνεχίσει την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ ή θα επιστρέψει στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, εν μέσω εκτεταμένων αναφορών για ρωσική ανάμειξη.
Η φιλοδυτική πρόεδρος Μάγια Σάντου και το κυβερνών κόμμα Δράση και Αλληλεγγύη (PAS), που διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αντιμετωπίζουν σκληρή πρόκληση από το Πατριωτικό Εκλογικό Μπλοκ, μια συμμαχία φιλορωσικών δυνάμεων, νοσταλγών της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, υπό την ηγεσία του πρώην προέδρου Ίγκορ Ντοντόν, τον οποίο η Σάντου είχε νικήσει το 2020.
«Τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας όχι μόνο για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αλλά για πολλές δεκαετίες» δήλωσε ο Ίγκορ Γκρόσου, επικεφαλής του PAS και στενός συνεργάτης της Σάντου, που αναμένεται να αναλάβει πρωθυπουργός, εφόσον το κόμμα διατηρήσει την πλειοψηφία.
Όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα The Guardian, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το PAS θα παραμείνει το μεγαλύτερο κόμμα, αλλά μπορεί να χάσει την αυτοδυναμία του, με το Πατριωτικό Μπλοκ να ακολουθεί πολύ κοντά. Σε αυτή την περίπτωση, μικρότερα κόμματα θα μπορούσαν να παίξουν καθοριστικό ρόλο. Το μπλοκ «Εναλλακτική», υπό τον δήμαρχο του Κισινάου, Ίον Τσεμπάν, και τον πρώην υποψήφιο πρόεδρο, Αλεξάντρου Στοϊανόγκλο, επιδιώκει να προσελκύσει απογοητευμένους κεντρώους ψηφοφόρους. Παρότι εμφανίζεται ως φιλοευρωπαϊκό, οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι λειτουργεί ως «Δούρειος Ίππος» του Κρεμλίνου.
Στη Μολδαβία, η εξουσία μοιράζεται ανάμεσα στον άμεσα εκλεγμένο πρόεδρο και έναν πρωθυπουργό που διορίζεται από το Κοινοβούλιο. Ο πρόεδρος χαράσσει την εξωτερική πολιτική, ενώ η κυβέρνηση διαχειρίζεται την καθημερινή διοίκηση. Αν το PAS χάσει, η Σάντου ενδέχεται να αναγκαστεί να μοιραστεί την εξουσία με τον Ντοντόν, ο οποίος έχει βρεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό για υποθέσεις διαφθοράς.
Η κληρονομιά της Σάντου
Η Σάντου, πρώην στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, εξελέγη το 2020 στη βάση ενός κύματος κατά της διαφθοράς και έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Τον περασμένο Οκτώβριο, οι πολίτες ενέκριναν με οριακή πλειοψηφία μέσω δημοψηφίσματος την κατοχύρωση της ένταξης στην ΕΕ ως συνταγματικό στόχο, ενώ η ίδια επανεξελέγη πρόεδρος για τέσσερα χρόνια.
«Είναι ένα τεστ αξιοπιστίας για τη Σάντου» σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Κισινάου. «Κανείς δεν ξέρει τι είδους χώρα θα είναι η Μολδαβία τη Δευτέρα».
Ρωσικές παρεμβάσεις και ανησυχία στη Δύση
Από την ανεξαρτησία της το 1991, η Μολδαβία κινείται ανάμεσα σε φιλοευρωπαϊκή και φιλορωσική κατεύθυνση. Μετά την εκλογή της Σάντου, η Μόσχα κατηγορείται ότι εντείνει τις προσπάθειες υπονόμευσης της κυβέρνησής της. Οι Αρχές κάνουν λόγο για δισεκατομμύρια δολάρια που διοχετεύτηκαν σε κόμματα, προπαγάνδα και σχέδια εξαγοράς ψήφων.
Την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήθηκαν 250 έφοδοι και συλλήψεις υπόπτων για ρωσοκινούμενο σχέδιο πρόκλησης ταραχών. Έρευνα του Reuters αποκάλυψε ότι δεκάδες ιερείς πληρώθηκαν από ρωσικά δίκτυα, ώστε να προτρέπουν τους πιστούς να στραφούν κατά του PAS.
Η ρωσική υπηρεσία εξωτερικών πληροφοριών SVR υποστήριξε ότι δυνάμεις του ΝΑΤΟ ετοιμάζονται να καταλάβουν τη Μολδαβία σε περίπτωση εκλογικών νοθειών -ισχυρισμοί που δεν συνοδεύτηκαν από καμία απόδειξη, αλλά αναδεικνύουν την ανησυχία της Μόσχας. Δυτικός αξιωματούχος δήλωσε ότι η Μολδαβία έχει γίνει «η βασική προτεραιότητα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, μετά την Ουκρανία».
Οι διεθνείς ισορροπίες
Η ΕΕ και οι μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες παρακολουθούν στενά την αναμέτρηση. Εκπρόσωποι των κυβερνήσεων σε Γαλλία, Γερμανία και Πολωνία επισκέφθηκαν τον Σεπτέμβριο το Κισινάου, για να στηρίξουν τις φιλοευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Μολδαβίας. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, προειδοποίησε: «Η Ευρώπη δεν μπορεί να χάσει και τη Μολδαβία».
Η αδύναμη οικονομία
Παρά τη φιλοδοξία της Σάντου, η οικονομία παραμένει το μεγαλύτερο μειονέκτημα. Ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, η μετανάστευση συνεχίζεται και η ανάπτυξη είναι αναιμική. Το 2022, η Gazprom μείωσε κατά το ένα τρίτο την παροχή φυσικού αερίου και διπλασίασε τις τιμές, σε μια κίνηση που θεωρήθηκε ότι ήταν πολιτικά αντίποινα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδείνωσε την κατάσταση: η Μολδαβία, σε απόσταση λίγων ωρών από την Οδησσό, δέχθηκε τους περισσότερους πρόσφυγες ανά κάτοικο από οποιαδήποτε άλλη χώρα, με αποτέλεσμα σοβαρές πιέσεις στο σύστημα υγείας και στις υποδομές. Ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 40%, καθώς το εμπόριο με Μόσχα και Κίεβο κατέρρευσε.
