Μεγάλη αύξηση στον παιδικό διαβήτη έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα πολλά είναι τα περιστατικά της νόσου και στην Ελλάδα ενώ τα περισσότερα νέα περιστατικά έχουν καταγραφεί σε κορίτσια. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία των τελευταίων 30 ετών, καταγράφεται μεγάλη αύξηση των περιστατικών παιδικού διαβήτη στην Ευρώπη, διαπιστώνοντας ωστόσο ότι ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες επηρεάζονται περισσότερο από άλλες, με την αύξηση στην Ελλάδα να κινείται σε μεσαίο εύρος και να είναι μεγαλύτερη στα κορίτσια.

Οι ερευνητές εξέτασαν την επίπτωση – δηλαδή τον αριθμό των νέων περιστατικών της νόσου κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου σε σχέση με τον πληθυσμό που είναι πιθανό να πάσχει από αυτήν – του διαβήτη τύπου 1 σε 32 ευρωπαϊκές χώρες από το 1994 έως το 2021. Για τον σκοπό αυτό, ανέλυσαν συνολικά 75 μελέτες, οι οποίες κάλυπταν 219.331 άτομα ηλικίας από 0 έως 14 ετών.

Αυτό που διαπίστωσαν είναι πως η επίπτωση του διαβήτη τύπου 1 έχει αυξηθεί σημαντικά: από 11 περιπτώσεις ανά 100.000 ανθρωποέτη μεταξύ 1994 και 2003, σε περίπου 21 περιπτώσεις ανά 100.000 ανθρωποέτη μεταξύ 2013 και 2021.

Παιδικός διαβήτης: Ποιες χώρες εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αύξηση, τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Οι ερευνητές εντόπισαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης. Ενώ υπάρχει σαφής αυξητική τάση στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – ιδιαίτερα στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Νορβηγία – οι αριθμοί φαίνεται να έχουν σταθεροποιηθεί σε κάποιες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία.

Από το 1994 έως το 2003, τα χαμηλότερα επίπεδα αντίστασης στην ινσουλίνη λόγω διαβήτη τύπου 1 παρατηρήθηκαν στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη και τη Βόρεια Μακεδονία και τα υψηλότερα στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Από το 2004 έως το 2012, τα χαμηλότερα επίπεδα αντίστασης στην ινσουλίνη παρατηρήθηκαν στην Τουρκία και τη Βόρεια Μακεδονία και τα υψηλότερα στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Τέλος, από το 2013 έως το 2022, διάστημα για το οποίο υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία από 14 ευρωπαϊκές χώρες, τα χαμηλότερα επίπεδα αντίστασης στην ινσουλίνη παρατηρήθηκαν στη Ρουμανία και την Τουρκία και τα υψηλότερα στη Φινλανδία και την Ιρλανδία.

Στην Ελλάδα, καταγράφεται συνολική αύξηση +8,24 από το 1994 έως το 2022, με την επίπτωση της νόσου να έχει επιταχυνθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από το 2013 μέχρι το 2022 και τον ρυθμό μεταβολής να είναι υψηλότερος για τα κορίτσια, τα οποία κατά το παρελθόν παρουσίαζαν χαμηλότερα ποσοστά από τα αγόρια.

Σε όλη την Ευρώπη, ωστόσο, τα αγόρια παρουσίασαν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά από τα κορίτσια. Παρατηρήθηκε επίσης ότι ο ρυθμός επίπτωσης αυξάνεται με την ηλικία, ιδίως στην ηλικιακή ομάδα των 10-14 ετών.

Τι κρύβεται πίσω από την αύξηση

Η ακριβής αιτιολογία του διαβήτη τύπου 1 παραμένει άγνωστη, αν και η έρευνα δείχνει ότι πρέπει να υπάρχει μάλλον γενετική προδιάθεση. Έχουν προταθεί επίσης και άλλες αιτίες, όπως αυτοάνοσες διεργασίες, ιοί και παράγοντες του τρόπου ζωής ή του περιβάλλοντος, όπως η διατροφή.

Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα ή το καλύτερο επίπεδο διαβίωσης στις βόρειες χώρες μπορεί και αυτό να επηρεάζει τη συχνότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 1.

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, υπάρχουν διάφορες πιθανές εξηγήσεις για αυτό, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι οι βόρειες χώρες δέχονται λιγότερη υπεριώδη ακτινοβολία (δηλ. ηλιακό φως), καθώς αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προστατεύει από τον διαβήτη, καθώς φαίνεται να επιβραδύνει τις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού.

Σε χώρες/ηπείρους με υψηλό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) επίσης, σημειώνουν οι ερευνητές, η επίπτωση του διαβήτη τύπου 1 είναι υψηλότερη από ό,τι σε χώρες/ηπείρους με χαμηλό ΑΕΠ, κάτι που θα μπορούσε να εξηγείται και από το γεγονός ότι οι διαδικασίες διάγνωσης είναι καλύτερες σε χώρες με υψηλό ΑΕΠ (Ευρώπη και Βόρεια Αμερική), ενώ μειωμένη επίπτωση του διαβήτη τύπου 1 παρατηρείται στις ηπείρους με χαμηλό ΑΕΠ και τους μεγαλύτερους παιδικούς πληθυσμούς (Δυτικές Ινδίες), όπου η θνησιμότητα στα παιδιά είναι υψηλή πριν από την ηλικία των 5 ετών λόγω μολυσματικών ασθενειών.

Η επίδραση της πανδημίας

Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός είναι η αύξηση των νέων περιπτώσεων διαβήτη τύπου 1 σε παιδιά που καταγράφεται παγκοσμίως μετά την πανδημία της Covid-19.

Αυτό θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα της μόλυνσης που επηρεάζει την ανοσία των ατόμων που είναι ευάλωτα στη νόσο ή να οφείλεται στη μειωμένη ικανότητα που είχαν τα συστήματα υγείας την περίοδο της πανδημίας να εντοπίζουν το πρόβλημα εγκαίρως και να το θέτουν υπό έλεγχο.

Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, πρέπει να γίνει προσπάθεια σε επίπεδο πολιτικής για την προαγωγή ενός υγιεινού τρόπου ζωής και τον έλεγχο των περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου που βρίσκονται στη ρίζα των προβλημάτων του ανοσοποιητικού συστήματος που σχετίζονται με αυτή τη μείζονα πρόκληση για τη δημόσια υγεία.