Tον Δεκέμβριο του 1900 οι τρεις φαροφύλακες, Τόμας Μάρσαλ, Τζέιμς Ντουκάτ και Ντόναλντ Μακ Άρθουρ, εξαφανίστηκαν από το νησί Έιλιαν Μορ στα δυτικά παράλια της Σκωτίας.

Οι μυστηριώδεις συνθήκες εξαφάνισής τους οδήγησαν στις πιο ευφάνταστες εικασίες, όπως φήμες για «φαντάσματα» και «θαλάσσια τέρατα». Και παρόλο που δεν λήφθηκαν υπόψη οι ιστορίες των ντόπιων γερόντων, καμία από τις προτεινόμενες εκδοχές κατά την έρευνα δεν μπόρεσε να ρίξει φως στο τι πραγματικά συνέβη.

Πάνω από έναν αιώνα αργότερα, η εξαφάνιση των τριών ανδρών παραμένει ανεξιχνίαστη και η υπόθεση δικαίως θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια των αρχών του περασμένου αιώνα.

Το μυστηριώδες Έιλιαν Μορ

Ο φάρος στο βραχώδες νησάκι Έιλιαν Μορ κοντά στο ψηλότερο σημείο του Αρχιπελάγους του Φλάνναν, επίσης γνωστό ως «Επτά κυνηγοί», χτίστηκε το 1899 - μόλις έναν χρόνο πριν από την τραγωδία, λόγω της οποίας το νησί απέκτησε κακή φήμη. Το τελευταίο μισό του αιώνα και συγκεκριμένα από τις αρχές της δεκαετίας του '70, τότε που ο φάρος άρχισε να λειτουργεί αυτόματα, το νησί παραμένει ακατοίκητο.

Άλλωστε το Έιλιαν Μορ ποτέ δεν θεωρούταν κατοικήσιμο. Εκτός από τον φάρο και τα κοφτερά βράχια, στο νησί υπάρχει μόνο ένα αρχαίο παρεκκλήσι. Λένε ότι το έχτισε τον 7ο αιώνα ο Ιρλανδός επίσκοπος Φλάνναν, ο οποίος αργότερα αγιοποιήθηκε. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Φλάνναν, το όνομα του οποίου πήρε το αρχιπέλαγος, ήταν ένας ερημίτης και για κάποιο χρονικό διάστημα κήρυττε σ’ εκείνα τα μέρη.

Καθόλου δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι το Έιλιαν Μορ προκαλούσε δέος στους προσκυνητές και τους επισκέπτες του νησιού από αμνημονεύτων χρόνων. Οι περίεργες προκαταλήψεις και τα παράξενα τελετουργικά έγιναν παράδοση στο νησί: Για παράδειγμα, λένε πως όταν κάποιος φτάνει στο νησί για πρώτη φορά, πρέπει να κάνει τον γύρο της εκκλησίας πεσμένος στα γόνατα - ίσως για να καθησυχάσει τα πνεύματα που ζούσαν εκεί. Αρκετοί από αυτούς που επισκέφτηκαν το νησί ανέφεραν την ιδιαίτερα μυστηριώδη ατμόσφαιρα αυτού του απομονωμένου τόπου.

Γενιές ντόπιων βοσκών πήγαιναν τα πρόβατά τους να βοσκήσουν στο νησί, αλλά ποτέ δεν έμειναν εκεί τη νύχτα. Είχαν ονομάσει το Έιλιαν Μορ «άλλη χώρα», υπονοώντας ότι εκείνο το μέρος σχετιζόταν με το παραφυσικό.

Αφού ολοκληρώθηκε η οικοδόμηση του φάρου, οι πρώτοι φαροφύλακες έφτασαν στο Έιλιαν Μορ. Ήταν τέσσερις άνδρες: ο Τόμας Μάρσαλ, ο Τζέιμς Ντουκάτ, ο Τζόζεφ Μουρ και ο Ντόναλντ Μακ Άρθουρ. Τρεις από αυτούς έπρεπε να εργάζονται με βάρδιες αντικαθιστώντας ο ένας τον άλλον. Ένα πλοίο που μετέφερε προμήθειες περνούσε από το νησί μία φορά κάθε δύο εβδομάδες και ήταν ο μόνος σύνδεσμός τους με τον έξω κόσμο.

Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1900, ο Τζόζεφ Μουρ πήρε δύο εβδομάδες άδεια. Μιας και βρισκόταν στην ηπειρωτική χώρα τη στιγμή του μυστηριώδους περιστατικού στον φάρο, ήταν ο μόνος από τους τέσσερις που έμεινε ζωντανός.

Εξαφανίστηκαν χωρίς ίχνος

Η πρώτη αναφορά ότι κάτι περίεργο συμβαίνει στο νησί Έιλιαν Μορ έγινε από το πλήρωμα του «Άρχτορ» όταν το πλοίο έφτασε στο λιμάνι του Λιτ. Στις 15 Δεκεμβρίου του 1900 όταν το πλοίο πέρασε από το νησί, ο φάρος δεν ήταν πια αναμμένος. Αυτό καταγράφηκε στο ημερολόγιο του πλοίου.

Λίγες ημέρες αργότερα, ένα πλοίο με επιβάτη τον Τζόζεφ Μουρ ήταν να φύγει για το Έιλιαν Μορ, αλλά λόγω κακών καιρικών συνθηκών η αναχώρηση αναβλήθηκε για μία εβδομάδα. Όταν ο Τζόζεφ Μουρ κατέβηκε τελικά στη βραχώδη ακτή του νησιού, κανένας από τους φαροφύλακες δεν βγήκε να τον συναντήσει. Στην προβλήτα δεν είχαν γίνει οι απαραίτητες προετοιμασίες για την άφιξη του πλοίου, ούτε η σημαία ήταν υψωμένη στο κοντάρι.

Ο Μουρ υποπτεύθηκε πως κάτι δεν πήγαινε καλά κι έτσι ήταν ο πρώτος από το πλήρωμα του πλοίου που ανέβηκε την απότομη βραχώδη πλαγιά για να φτάσει στον φάρο. Αργότερα παραδέχτηκε ότι ήδη εκείνη τη στιγμή βίωσε ανεξήγητο φόβο και είχε ένα κακό προαίσθημα. Δύο ημέρες αργότερα, περιέγραψε τις εντυπώσεις του:

«Όταν έφτασα στην αυλόπορτα, τη βρήκα κλειδωμένη. Πήγα προς την εξώπορτα που οδηγούσε στην κουζίνα και το κελάρι, αλλά ήταν επίσης κλειδωμένη, όπως και μια πίσω από εκείνη. Μόνο η πόρτα της κουζίνας ήταν ανοιχτή. Όταν μπήκα, παρατήρησα το τζάκι που είχε σβήσει πριν λίγες ημέρες. Κατάφερα να μπω στα δωμάτια όπου είδα τα κρεβάτια όπως τα είχαν αφήσει οι φαροφύλακες νωρίς το πρωί. Δεν έχασα άλλο χρόνο. Ήταν προφανές ότι είχε συμβεί κάτι σοβαρό».

Μάλλον κάτι είχε ξαφνιάσει τους τρεις άντρες. Υπήρχαν πιάτα με κρέας, πατάτες και αγγούρια στο τραπέζι της κουζίνας. Το δείπνο ήταν μισοφαγωμένο ενώ μια από τις καρέκλες ήταν αναποδογυρισμένη, σαν κάποιος να την έριξε βιαστικά. Παρόλο που ήταν απαγορευμένο να αφήσουν τον φάρο χωρίς φύλαξη, κάτι ανάγκασε τους άντρες να εγκαταλείψουν τη θέση τους.

Αυτή η εικασία επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι στην κρεμάστρα της εισόδου βρισκόταν ένα από τα τρία πανωφόρια. Πρέπει να συνέβη κάτι πολύ ασυνήθιστο ώστε να ξεχάσει ένας από τους φύλακες το πανωφόρι του στα μέσα Δεκεμβρίου. Όμως, υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι σαφές πώς ενώ βιάζονταν τόσο πολύ, βρήκαν χρόνο να κλείσουν την μπροστινή πόρτα και την αυλόπορτα.

Αφού ο Μουρ επέστρεψε στους άλλους με την αναφορά, ο καπετάνιος του πλοίου, Τζέιμς Χάρβεϊ, και το πλήρωμά του έψαξαν την ακτή χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Αποδείχθηκε ότι ο Τόμας Μάρσαλ, ο Τζέιμς Ντουκάτ και ο Ντόναλντ Μακ Άρθουρ κυριολεκτικά εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος.

Το τηλεγράφημα του καπετάνιου Τζέιμς Χάρβεϊ

Εκείνο το βράδυ ο καπετάνιος έφυγε από το νησί κι από το πλησιέστερο λιμάνι έστειλε ένα επείγον τηλεγράφημα στο κέντρο συντονισμού των φάρων της Σκωτίας:

«Μια τρομερή καταστροφή συνέβη στο Έιλιαν Μορ. Οι τρεις φαροφύλακες και μοναδικοί κάτοικοι του νησιού έχουν εξαφανιστεί. Το πλήρωμά μου κι εγώ φτάσαμε στο νησί το απόγευμα και δεν βρήκαμε κανένα σημάδι ζωής.

Ρίξαμε μια φωτοβολίδα, δεν πήραμε όμως καμία απάντηση. Ο Μουρ κατέβηκε στην ξηρά, ανέβηκε στον φάρο, αλλά δεν βρήκε τους φαροφύλακες. Ύστερα από έρευνα στον φάρο και σε όλο το νησί, δεν εντοπίσαμε κανένα ίχνος των τριών ανδρών. Τα στοιχεία μέσα στον φάρο όπως το σταματημένο ρολόι, δείχνουν ότι κάτι συνέβη περίπου πριν από μία εβδομάδα. Κατά πάσα πιθανότητα τα κύματα τους παρέσυραν από τον βράχο, ή πνίγηκαν ενώ προσπαθούσαν να επισκευάσουν μια βρύση, ή, τέλος πάντων, τους συνέβη κάτι παρόμοιο.

Νυχτώνει. Δεν μπορούμε να παραμείνουμε στο νησί και να συνεχίσουμε την έρευνα, αλλά θα επιστρέψουμε αύριο το πρωί και θα προσπαθήσουμε να μάθουμε κάτι για τη μοίρα των αντρών. Άφησα τον Μουρ, τον Μακ Ντόναλντ και δύο ακόμη ναυτικούς στο νησί για να κρατήσουν τον φάρο αναμμένο μέχρι να μας δώσετε περαιτέρω οδηγίες τι να κάνουμε».

Η πιθανολογούμενη εξήγηση 

Έχουν περάσει χρόνια και ακόμη δεν έχει βρεθεί κάποια λογική εξήγηση, παρά μόνο ότι οι δύο φαροφύλακες είχαν βγει για κάποιο λόγο έξω και κάποιο κύμα τους παρέσυρε και τους έριξε στη θάλασσα. Ο τρίτος φαροφύλακας άκουσε τις φωνές τους και βγήκε βιαστικά από τον φάρο χωρίς να προλάβει να φορέσει το πανωφόρι του και ενώ προσπαθούσε να τους βοηθήσει, έπεσε και αυτός στα νερά.

Παρόλο που τα πτώματα των τριών αντρών δεν βρέθηκαν ποτέ παρά τις έρευνες που έγιναν σε ολόκληρη την περιοχή, η πρώτη εικασία του καπετάνιου Χάρβεϊ θεωρείται η πιο πιθανή.

Οι παράξενες σημειώσεις στο ημερολόγιο

Λίγες μέρες αργότερα, ο Ρόμπερτ Μούρχεντ από τη διοίκηση φάρων έφτασε στο Έιλιαν Μορ για μια επιτόπια έρευνα. Γνώριζε προσωπικά τους εξαφανισμένους άνδρες, επειδή ο ίδιος είχε εγκρίνει τον διορισμό τους ως φαροφύλακες.

Το μυστήριο με το τι πραγματικά συνέβη έγινε ακόμη μεγαλύτερο αφού ο Μούρχεντ είχε ελέγξει τις μαρτυρίες του Τζόζεφ Μουρ και του καπετάνιου Τζέιμς Χάρβεϊ και διάβασε το ημερολόγιο που έγραφαν σε καθημερινή βάση οι φαροφύλακες. Στο ημερολόγιο, εκτός από τις αναφορές για την εκτέλεση κάποιων απαραίτητων εργασιών στον φάρο, υπήρχαν και περιγραφές των αλλαγών στη σωματική και ψυχική κατάσταση των φαροφυλάκων.

Ο Μούρχεντ παρατήρησε αμέσως ότι οι τελευταίες σημειώσεις διέφεραν πολύ από τις προηγούμενες. Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Τόμας Μάρσαλ στις 12 Δεκεμβρίου, ο επικεφαλής Τζέιμς Ντουκάτ ήταν πολύ ήσυχος, ενώ ο ατρόμητος και έμπειρος ναυτικός Ντόναλντ Μακ Άρθουρ είχε πέσει σε κατάθλιψη και έκλαιγε συνέχεια χωρίς λόγο.

Ο Μάρσαλ περιγράφει θυελλώδεις ανέμους τονίζοντας ότι δεν είχε ξαναδεί τόσο ισχυρούς αέρηδες τα τελευταία 20 χρόνια. Το σημείο που κάνει την ιστορία ακόμη πιο ανεξήγητη είναι ότι δεν καταγράφηκαν καταιγίδες στην περιοχή στις 12, 13 και 14 Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με αναφορές, μία ισχυρή καταιγίδα κοντά στο Έιλιαν Μορ σημειώθηκε στις 17 Δεκεμβρίου, δηλαδή μερικές ημέρες μετά την τραγωδία. Εάν μια φυσική καταστροφή πράγματι είχε πλήξει τον φάρο, θα είχε φανεί από το γειτονικό νησί.

Ωστόσο, στις 13 Δεκεμβρίου, ο Μάρσαλ έγραφε στο ημερολόγιο ότι η κακοκαιρία και οι ισχυροί άνεμοι συνεχίζονταν για δύο συνεχόμενες ημέρες. Οι τρεις άντρες προσεύχονταν για να σταματήσει η θύελλα, αν και κανένας από αυτούς δεν ήταν πολύ θρήσκος πριν πάει στο Έιλιαν Μορ. Θα μπορούσαν να περιμένουν να περάσει η κακοκαιρία κλεισμένοι μέσα στον φάρο που ήταν χτισμένος πάνω σε ψηλό βράχο, στο ψηλότερο σημείο του νησιού σε απόσταση 80 μέτρα από τη θάλασσα, αλλά για κάποιο λόγο φοβούνταν σαν μικρά παιδιά.

Η τελευταία καταγραφή του Μάρσαλ, στις 15 Δεκεμβρίου, αναφέρει: «Η κακοκαιρία σταμάτησε και η θάλασσα είναι πάλι ήρεμη. Ο Θεός είναι πάνω απ’ όλους κι από όλα».

Διαβάζοντας το ημερολόγιο, προέκυψαν περισσότερες απορίες. Ο Μούρχεντ άρχισε να αμφισβητεί την ακρίβεια των πληροφοριών που είχε διαβάσει, καθώς και την πνευματική υγεία των Τόμας Μάρσαλ, Τζέιμς Ντουκάτ και Ντόναλντ Μακ Άρθουρ. Αναρωτιόταν αν η παραφροσύνη των φαροφυλάκων προκάλεσε την τραγωδία. Ίσως ένας από αυτούς σκότωσε τους συντρόφους του, έριξε τα πτώματά τους στη θάλασσα και στη συνέχεια αυτοκτόνησε.

Στην επίσημη έκθεση, ο Μούρχεντ αναφέρει ως πιο λογική την εκδοχή που είχε προτείνει προηγουμένως ο καπετάνιος Τζέιμς Χάρβεϊ, ότι κάποιο κύμα παρέσυρε τους τρεις άνδρες και τους έριξε στη θάλασσα. Βρέθηκαν και κάποια αποδεικτικά στοιχεία στην προβλήτα: Κομμάτια από το σχοινί που θα έπρεπε να ήταν αποθηκευμένο σε ένα κιβώτιο κοντά σε έναν γερανό τροφοδοσίας που βρισκόταν πάνω σε βράχο ύψους 30 μέτρων από τη θάλασσα.

Συνέπειες

Η τραγική ιστορία της εξαφάνισης των φαροφυλάκων γρήγορα έγινε ευρέως γνωστή χάρη στον Τύπο της εποχής. Ταυτόχρονα εμφανίστηκαν πολλές εικασίες μέχρι και θεωρίες συνωμοσίας που ξεκινούσαν από «παρεμβάσεις ξένων κρατών» και έφταναν σε «επαφές με εξωγήινους» ή «απαγωγή» των φαροφυλάκων από μια φυλή μικρόσωμων ανθρώπων που φέρεται να κατοικούσαν στα βράχια από την αρχαιότητα. Ίσως λόγω αυτών των μύθων οι επόμενοι φαροφύλακες του νησιού Έιλιαν Μορ να ισχυρίζονταν ότι ο άνεμος έφερνε κάποιες παράξενες φωνές οι οποίες ψιθύριζαν τα ονόματα των εξαφανισμένων ανδρών.

Ακόμα και σήμερα το μυστήριο με τους φαροφύλακες του νησιού Έιλιαν Μορ παραμένει ανεξιχνίαστο.

Το 2018 κυκλοφόρησε το θρίλερ «Εξαφάνιση» με τον Τζέραρντ Μπάτλερ που διαδραματίζεται στο νησί Έιλιαν Μορ, ενώ το 2019 κυκλοφόρησε και η ταινία τρόμου «Ο Φάρος» που σκηνοθέτησε ο Ρόμπερτ Έγκερς με τους Γουίλεμ Νταφόε και Ρόμπερτ Πάτινσον.