Mια τεράστια ιστορική ευκαιρία να κτυπηθεί η Τουρκία "στην καρδιά" αποκαλύπτεται πλέον από τουρκικά αρχεία, σε ότι αφορά την εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974 στον "Αττίλα 1» και εν συνεχεία στον "Αττίλα 2" στις 14 Αυγούστου.
Ολος ο πόλεμος για την Ελλάδα και την Κύπρο, τελικά χάθηκε στον «Αττίλα 2»: Οι Τουρκοκύπριοι είχαν περιοριστεί μαζί με τα τουρκικά στρατεύματα στο 4% των κυπριακών εδαφών έναντι 19% πριν από την απόβαση τα ξημερώματα της 14ης Αυγούστου.
Με την έναρξη του «Αττίλα 1» ανεστάλησαν οι παραδόσεις στρατιωτικών υλικών και εφοδίων από αμερικανικής πλευράς ενώ διακόπηκε η παροχή αεροπορικού καυσίμου μέσω υποδομών ΝΑΤΟ, κάτι που αιφνιδίασε την Αγκυρα.
Η Αγκυρα, όπως αναφέρει ο τότε υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Hasan Esat Işık διατύπωσε την ανησυχία ότι μπορεί να υπάρξει ελληνική απόβαση και μόνο στην Μικρά Ασία. Η φημολογία είχε ως αποτέλεσμα οι κάτοικοι της Αλικαρνασσού, της Σμύρνης και άλλων παραλιακών πόλεων να ξεκινήσουν να εγκαταλείπουν στα σπίτια τους το διάστημα 22-24 Ιουλίου.
Η κυβερνητική αναταραχή στην Αθήνα και η ανάληψη της διακυβέρνησης από την ανασφαλή νέα πολιτική κυβέρνησης δεν επέτρεψε να διειδεί την ιστορική ευκαιρία: Οι τουρκικές απώλειες στον «Αττίλα 1» ήταν βαριές και το ηθικό πεσμένο. Είχαν βυθίσει μόνοι τους το αντιτορπιλικό KOCATEPE και οι απώλειες της Αεροπορίας και του Στρατού ήταν εξ ίσου βαριές με αντάλλαγμα μόλις το 4% του κυπριακού εδάφους.
Οι Τουρκοκύπριοι που κατείχαν το 19% του κυπριακού εδάφους βάσει της συνθήκης της Ζυρίχης, με εξαίρεση το Κιόνελι στην Λευκωσία που άντεξε την επίθεση της ηρωικής ΕΛΔΥΚ (οι Ελληνες στρατιώτες της νέας σειράς της ΕΛΔΥΚ είχαν φτάσει στο νησί πριν λίγες ώρες!), είχαν ηττηθεί σε όλα τα άλλα μέτωπα.
Στις 20 Ιουλίου 1974 καταρρίφθηκαν από τους Ελληνοκύπριους ένα αεροσκάφος F-100D (55-3756) της 171 Μοίρας, ένα F-100C (54-2042) της 132 Μοίρας και ένα αναγνωριστικό RF-84F (52-7327) της 184 Μοίρας με αποτέλεσμα το θάνατο του χειριστή του υποσμηναγού İlker Kartel.
Επιπλέον, ένα μεταγωγικό C-47 πραγματοποίησε βαριά προσγείωση μετά από προσβολή του από Α/Α πυρά ενώ εβλήθησαν ένα C-130B κι ένα C-160A χωρίς απώλειες.
Από πλευράς της τουρκικής Αεροπορίας Στρατού, ένα Do.28D που εκτελούσε «απόρρητη αποστολή» (πιθανότατα συλλογής πληροφοριών) συνετρίβη σε αδιευκρίνιστη τοποθεσία, φονεύοντας όλους τους επιβαίνοντες ενώ ζημιές υπέστησαν 12 από τα 72 συνολικά ελικόπτερα UH-1Β/D και AB-204B που χρησιμοποιήθηκαν κατά την πρώτη φάση της εισβολής.
Την ίδια ημέρα φονεύθηκε στο έδαφος ο επισμηναγός Fehmi Ercan, χειριστής F-100 και ένας εκ των επτά Αξιωματικών Ελεγκτών Αέρος (ΑΕΛΑ) των τουρκικών δυνάμεων εισβολής στον «Αττίλα 1» (εξού και η ονομασία του παράνομου αεροδρομίου Τύμπου).
Στις 21 Ιουλίου 1974, ημέρα προσβολής της τουρκικής ναυτικής δύναμης από φίλια πυρά, απωλέσθηκαν συνολικά τέσσερα αεροσκάφη F-100, εκ των οποίων ένα -D (55-2825) της 111 Μοίρας κατά τη διαδικασία της προσγείωσης και ένα -C (54-2083) της 112 Μοίρας σε αναγκαστική προσγείωση, καθώς κι ένα αεροσκάφος F-104G (64-17783) της 191 Μοίρας.
Στις 22 Ιουλίου 1974 σημειώθηκε εμπλοκή ζεύγους αεροσκαφών F-5A της 337 ΜΑΗ με χειριστές τους Υποσμηναγό Ι. Δινόπουλος και Ανθυποσμηναγό Θ. Σκαμπαρδώνη, με ζεύγος F-102A (54-1403, 55-3413) της 142 Μοίρας. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, το ζεύγος των τουρκικών αεροσκαφών είχε λάβει διαταγή απογείωσης μετά τον εντοπισμό από τον σταθμό ραντάρ στα Δαρδανέλλια ενός C-47 της ΠΑ που φέρεται να εκτελούσε αποστολή αεροφωτογράφισης/συλλογής πληροφοριών.
Η αερομαχία στην περιοχή μεταξύ Αγ. Ευστρατίου και Λήμνου έληξε με την κατάρριψη του ενός εχθρικού F-102A και τη συντριβή του δεύτερου κατά τη διάρκεια αναγκαστικής προσγείωσης λόγω εξάντλησης καυσίμων στην Άναια (Söke) του Αϊδινίου, με αποτέλεσμα το θάνατο του χειριστή του, υποσμηναγού Ibrahim Çınar, μετά από δύο ημέρες νοσηλείας.
Την ίδια ημέρα σημειώθηκε εγκατάλειψη ενός F-100D (54-2238) της 172 Μοίρας πλησίον Λευκωσίας και η καταστροφή ενός F-100C κατά τη διαδικασία της προσγείωσης.
Τεράστιες απώλειες, αφού καν η Ελλάδα δεν είχε εμπλακεί στην σύγκρουση.
Μόνο η αποστολή «ΝΙΚΗ» ενίσχυσε τους υπερασπιστές της Κύπρου από την Ελλάδα και η ματαίωση της αναχώρησης των 450 ανδρών της, υπό απόλυση σειράς, της ΕΛΔΥΚ που το αρματαγωγό «Λέσβος» επέστρεφε στην Ελλάδα και οι οποίοι επέστρεψαν στο στρατόπεδο στις 21 Ιουλίου.
Δυστυχώς ενώ οι τουρκικές δυνάμεις ενισχύονταν καθημερινά, οι Ελλαδίτες πολιτικοί αναλώνονταν σε ανούσιες διαπραγματεύσεις στην Ελβετία μέχρι την 13η Αυγούστου .1974: Με την κατάρρευση των συνομιλιών οι Τούρκοι επιτέθηκαν με τεράστια υπεροχή σε όπλα και προσωπικό στις 14 Αυγούστου και από το 4% έφτασαν να κατέχουν το 37% του νησιού, καταλαμβάνοντας στις «νέες Θερμοπύλες» της Λευκωσίας το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ.
Στην «Αττίλα 1» η ΕΛΔΥΚ είχε καταφέρει να καταλάβει το στρατόπεδο της ΤΟΥΡΚΔΥΚ!
Τα F-4E Phantom της ΠΑ δεν πήγαν ποτέ, τα υποβρύχια T-209/1200 δεν τορπίλισαν ποτέ τον τουρκικό Στόλο, ούτε απόβαση αντιπερισπασμού έγινε στα "γυμνά" μικρασιατικά παράλια. Και ούτε κατ'ιδέαν η νέα κυβέρνηση τόλμησε να σκεφθεί ζεύξη του Εβρου και προέλαση στην πεδιάδα της Ανατολικής Θράκης.
Να σημειώσουμε ότι λόγω της εισβολής οι παραδόσεις πολεμικού υλικού από τις ΗΠΑ στην Τουρκία έπευσαν επί μία τριετία φέρνοντας σε κατάσταση αποσύνθεσης τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Ούτε αυτό αξιοποιήθηκε από την Αθήνα...
