Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας, 122ος στην επίσημη σειρά διαδοχής, από το 1867 έως το 1912. Επί των ημερών του, η χώρα τού Ανατέλλοντος Ηλίου μεταμορφώθηκε από καθυστερημένο φεουδαρχικό κράτος σε εκβιομηχανισμένη υπερδύναμη.
Ο Ματσουχίτο, όπως ήταν το οικογενειακό του όνομα, γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 1852 στο αγρόκτημα του παππού του, από την πλευρά της μητέρας του. Ήταν γιος του αυτοκράτορα Κομέι και της παλλακίδας του Νακαγιάμα Νοσίκο.
Μετά το θάνατο του πατέρα του ανήλθε στο θρόνο με το όνομα Μεϊτζί, με το οποίο δοξάστηκε. Η ανάληψη των καθηκόντων του συνέπεσε με το τέλος της κυριαρχίας των σογκούν από τον οίκο των Τοκουγκάβα και την απόδοση στον αυτοκράτορα της ύψιστης εκτελεστικής εξουσίας.
Αντίθετα με τον πατέρας του, ο νεαρός βασιλιάς υποστήριξε την αυξανόμενη λαϊκή απαίτηση για την ανάγκη εκσυγχρονισμού της χώρας σύμφωνα με δυτικά πρότυπα. Η αντίληψη αυτή είχε διαμορφωθεί μετά την αποκατάσταση της επαφής της Ιαπωνίας με άλλους λαούς, ύστερα από μία περίοδο πολιτιστικής και κοινωνικής απομόνωσης 250 ετών.
Στις 7 Απριλίου 1868, ο Μεϊτζί έδωσε τον « Όρκο των Πέντε Σημείων», που ήταν οι προγραμματικές του θέσεις για τον εκσυγχρονισμό της Ιαπωνίας και θεωρείται το πρώτο συνταγματικό κείμενο της Ιαπωνίας.
Ως αυτοκράτορας διέταξε την κατάργηση του φεουδαρχικού γαιοκτητικού συστήματος (1871), τη δημιουργία νέου συστήματος σχολείων (1872), την εισαγωγή του συστήματος διακυβέρνησης με υπουργικό συμβούλιο (1885), τη δημοσίευση Συντάγματος (1889) και την έναρξη λειτουργίας της Δίαιτας (Βουλής) το 1890.
Ο Μεϊτζί διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στη διεξαγωγή των νικηφόρων πολέμων με την Κίνα («Σινοϊαπωνικός Πόλεμος, 1894-1895) και με τη Ρωσία («Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος», 1904-1905), που ανέδειξαν την Ιαπωνία σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη στον Ειρηνικό. Το 1910 εξέδωσε διάταγμα, με το οποίο διακήρυξε την προσάρτηση της Κορέας στην Ιαπωνία.
Ο ίδιος ο Μέιτζι εκπροσωπούσε την επιβολή των δυτικών ιδεών και καινοτομιών στην ιαπωνική κοινωνία. Φορούσε δυτικά ενδύματα και κατανάλωνε δυτικού τύπου τροφή, αλλά παράλληλα κατόρθωσε να συντάξει περί τα 100.000 ποιήματα σε παραδοσιακό ιαπωνικό ύφος.
Ο Μεϊτζί πέθανε στις 30 Ιουλίου 1912 στο Τόκιο από νεφρική ανεπάρκεια, σε ηλικία 59 ετών. Από τις 5 παλλακίδες του απέκτησε 15 παιδιά. Τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος επιζών γιος του Ταϊσό.
