Το Αρβανίτης παράγεται από το Αρβώνιος ή Αρβωνίτης, που υποδήλωνε τον κάτοικο της Άρβωνος, όπως την αναφέρει ο Πολύβιος. Η Άρβων ήταν ελληνική πόλη της Ιλλυρίας.
Στην Ιλλυρία, που εκτεινόταν στο μεγαλύτερο μέρος της Αδριατικής, δημιουργήθηκαν ακμάζουσες ελληνικές πολιτείες, όπως η Επίδαμνος, η Έφυρα, η Ακρόλισσος, η Απολλωνία, κ.α. Οι πόλεις αυτές υπήρξαν οι μοχλοί για την ανάπτυξη ολόκληρης της ιλλυρικής περιοχής.
Οι κατερχόμενοι προς τον Ελλαδικό χώρο από την Ιλλυρία ονομάστηκαν σταδιακά Αρβανίτες. Παρά την αλβανοφωνία τους είχαν και έχουν ελληνική συνείδηση. Από την προφορική τους παράδοση γνώριζαν ότι ήταν εξαλβανισμένοι Έλληνες.
Το όνομα Αλβανός χρησιμοποιήθηκε από ελληνικές πηγές μόλις τον 11ο αιώνα. Οι Αλβανοί στο σημερινό αλβανικό κράτος ισχυρίζονται βέβαια ότι είναι απόγονοι των Αρχαίων Ιλλυριών.
Η ιστορία όμως μας διδάσκει το αντίθετο. Περιοχή Αλβανία υπήρχε στην περιοχή του Καυκάσου (βλ. χάρτη Πτολεμαίου) . Οι γηγενείς Αλβανοί προήλθαν στα Βαλκάνια από τα φύλα της Ανατολής (μογγολικά), όταν τους εξανάγκασαν να τους ακολουθήσουν σαν βοηθητικοί του στρατεύματος. Στην Ιλλυρία έφτασαν, όταν άρχισε να διαλύεται η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και αναμείχθηκαν με τους Έλληνες εκεί.
Χάρτης Πτολεμαίου
Ο γεωγράφος Στράβων αποκαλεί τους Αλβανούς της Κασπίας απλοϊκούς, μη ασχολούμενους με το εμπόριο, μιας και δεν ήξεραν να μετρούν πάνω από το 100! (Στράβωνος γεωγραφία).
Πέρα από τον Στράβωνα αναφορά στης Αλβανούς της περιοχής του Καυκάσου γίνεται και από άλλους αρχαίους συγγραφείς, που τότε δεν υπήρχε αλβανικό κράτος για να πει κανείς ότι οι αναφορές είχαν πολιτική σκοπιμότητα. Για παράδειγμα ο Αρριανός γράφει στο έργο του «Αλεξάνδρου Ανάβασις»:
«Ώς δέ ομού ήδη τά στρατότεδα έγίγνετο, ώφθη Δαρείος και οί άμφ΄ αυτόν, οί τε μηλοφόροι Πέρσαι και Ινδοί και Αλβανοί και Κάρες οι ανάσπαστοι και οί Μαρδοι τοξόται κατ΄ αυτόν Άλέξανδρον τεταγμένοι και την ίλην την βασιλικην».Ο Αλέξανδρος είχε πολεμήσει δηλαδή κατά Αλβανών της Κασπίας που πολεμούσαν με τον στρατό των Περσών.
Ο Πλούταρχος γράφει στους παράλληλους βίους: «Καταλιπών δέ φρουρόν Αρμενίας Αφράνιον αυτός εβάδιζε δια τών περιοικούντων τον Καύκασον εθνών άναγκαίως έπι Μιθριδάτην.
Μέγιστα δε αυτών εστίν έθνη, Αλβανοί και Ίβηρες».
Ο Στέφανος Βυζάντιος, γεωγράφος του 4ου αι. μ.Χ.: Αλβανία χώρα προς τοις ανατολικοίς Ίβηρσιν. Εκεί δε και το έθνος οι Αλβανοί, ποιμενικοί και μετρίως πολεμικοί μεταξύ Ιβήρων και Κασπίας. Υπόκειται δε τη Σαρματία προς μεν τω Πόντω η Κολχική προς δε τή Κασπία η Αλβανία.
Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας πολλοί Αλβανοί άρχισαν να εξισλαμίζονται και κατά αυτόν τον τρόπο προήλθε η ομάδα των Τουρκαλβανών που καταδυνάστευαν τους Έλληνες. Ωστόσο κάποιοι από αυτούς, ιδιαίτερα στην περιοχή της Αττικής και της Βοιωτίας, παρέμειναν πιστοί στις αξίες του Ελληνισμού και διαφοροποιήθηκαν από τους Τουρκαλβανούς. Αυτή ακριβώς η στάση τους ωθούσε να χρησιμοποιούν το αρχαίο όνομα «Αρβανίτης».
Την υποτιθέμενη μη ελληνικότητά τους θα μπορούσαν να την αποδείξουν κατά την επανάσταση του 1821, στην οποία όμως οι Αρβανίτες πολέμησαν στο πλευρό των υπολοίπων Ελλήνων, όπως π.χ. με τον Μελέτη Βασιλείου (απελευθέρωση Αθήνας) ή τον Μάρκο Μπότσαρη. Γνωστοί Αρβανίτες ήταν επίσης οι Κουντουριώτηδες, οι Ζαΐμηδες, ο Μιαούλης, η Μπουμπουλίνα και πιο πρόσφατα η Μελίνα η Μερκούρη, η πρέσβειρα του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό.
Άλλο παράδειγμα ήταν οι ανυπότακτοι Σουλιώτες, οι οποίοι, σύμφωνα με τον ιστορικό Κωνσταντίνο Παπαρηγόπουλο, «ήταν κράμα Ελλήνων και εξελληνισθέντων Αλβανών» (με την γεωγραφική και γλωσσική έννοια του όρου). Οι Σουλιώτες, που έμοιαζαν κατά πολύ στον τρόπο ζωής με τους Αρχαίους Σπαρτιάτες, αποτελούσαν μια κοινωνία πολεμιστών, όπως γράφει ο Χριστόφορος Περραιβός. Μάλιστα πολλοί Σουλιώτες, εκτός από τα αρβανίτικα έγραφαν και ελληνικά, όπως αποδεικνύεται στο ημερολόγιο του Φώτου Τζαβέλα.
Η γλώσσα των Αλβανών δε, μείγμα της αρχαίας Ιλλυρικής διαλέκτου των Ελλήνων, της σλαβικής, της λατινικής και της τουρκικής γλώσσας αντικατέστησε σταδιακά την ελληνική.
Το ότι κάποιοι ήταν αλβανόγλωσσοι δεν σημαίνει ότι δεν ήταν και Έλληνες. Σήμερα υπάρχουν π.χ. αγγλόφωνοι Έλληνες που δεν γνωρίζουν σχεδόν καθόλου την ελληνική.
Λόγω της έλλειψης σχολείων επικράτησε η αλβανική ως ευκολότερη γλώσσα. Πέραν τούτου για τον φόβο της… χαντζάρας πολλοί άλλαζαν τα ονόματά τους σε αλβανικά.
Η επιμειξία λοιπόν των Ελλήνων Ιλλυριών και των Αλβανών που ήρθαν από τον Καύκασο στην Ιλλυρία «γέννησε» τους Αρβανίτες που όλοι τους είχαν έντονη την ελληνική συνείδηση. Άλλοι εξαλβανίστηκαν και παραμένουν σ’ αυτή την κατάσταση μέχρι και σήμερα. Ο Γενικός Προνοητής του Μοριά, Jacomo Barbarrigo, έγραψε τον 1479: «Οι Αρβανίτες και οι Έλληνες δεν είναι παρά ένας μόνος λαός που μισεί κάθε ξένο» (εννοώντας προφανώς τους κατακτητές της εποχής).
Σίγουρα θα μπορούσαμε να γράψουμε κι άλλα για τους Αρβανίτες, αλλά δεν μας το επιτρέπει ο χώρος. Όποιος θέλει μπορεί να ερευνήσει περαιτέρω, πριν βγάλει το οποιοδήποτε συμπέρασμα. Μερικοί πάντως,θα πρέπει να πάψουν να μιλούν για αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα και να εννοούν τους Αρβανίτες. Ας κοιτάξουν καλύτερα πάνω σε ποιες βάσεις δημιουργήθηκε το σημερινό αλβανικό κράτος με τον τεχνητό αλβανικό εθνικισμό που παρουσιάζει πολλές ομοίτητες, για όποιον μελετήσει τις διάφορες πηγές της εποχής, με το σημερινό εγχείρημα των Σκοπίων.
