Του Κώστα Βενιζέλου

Η προσπάθεια αλλαγής της ατζέντας στο Κυπριακό είχε διαφανεί πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Κυπριακή Δημοκρατία, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση της Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό, στο Κραν Μοντάνα το περασμένο καλοκαίρι. Το σενάριο για λύση δύο κρατών δεν είναι τωρινό, τίθεται ωστόσο σε αυτή τη φάση πιο έντονα από πλευράς της Άγκυρας, γεγονός που έχει εν πολλοίς επιβεβαιωθεί και από την πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου στα κατεχόμενα.

Το σκηνικό αυτό φαίνεται να προωθείται παρασκηνιακά ως αποτέλεσμα των αλλεπάλληλων αδιεξόδων που έχουν οδηγηθεί συζητήσεις για το Κυπριακό. Είναι, όμως, προφανές πως υπάρχουν διαφορετικές αφετηρίες και κατά πάσα πιθανότητα και διαφορετικές εκδοχές για αυτή τη μορφή λύσης.

Είναι, επίσης, σαφές πως στην απουσία κινήσεων, πρωτοβουλιών, φαντάζει σήμερα μια ιδέα που «θα συζητηθεί», κυρίως γιατί δεν προέκυψε από το πουθενά. Πληροφορίες αναφέρουν πως το σενάριο αυτό, χωρίς να συζητηθούν λεπτομέρειες, έχει τεθεί σε άτυπη συνάντηση εμπλεκομένων.

Ένας εξ αυτών που το έχει συζητήσει ήταν και ο ίδιος ο Τούρκος ΥΠΕΞ, κ. Τσαβούσογλου καθώς, όπως σημειώνουν πληροφορίες που δεν επιβεβαιώνονται, και παράγοντας στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Υπενθυμίζεται ότι σε ανακοίνωση του λεγόμενου υπουργείου Εξωτερικών του ψευδοκράτους, ημερομηνίας 29 Δεκεμβρίου 2017, αλλά και του τουρκικού ΥΠΕΞ που εκδόθηκε αργότερα την ίδια ημέρα, που εκδόθηκαν με αφορμή την έναρξη γεώτρησης στο τεμάχιο 6 της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), προκύπτουν μια σειρά ζητήματα σε σχέση με το θέμα αυτό.

Όπως συναφώς συνάγεται από τη διατύπωση του πρώτου ανακοινωθέντος, η εισήγηση για δύο κράτη δεν είναι, σύμφωνα με τον ισχυρισμό, τουρκική αλλά τέθηκε ή συζητήθηκε από άλλους, και ότι η τουρκική πλευρά απλώς απαντά και δείχνει να διάκειται κατ’ αρχάς θετικά. Επιπροσθέτως θα πρέπει να αναφερθεί πως Τουρκοκύπριοι πολιτικοί ισχυρίζονται σε συναντήσεις τους πως το θέμα για λύση δύο κρατών συζητήθηκε ήδη και πως έγινε με πρωτοβουλία της ελληνοκυπριακής πλευράς!

Σημειώνεται πως στην ανακοίνωση του λεγόμενου ΥΠΕΞ του ψευδοκράτους διατυπωνόταν ο εξής ισχυρισμός: «Η αμετάβλητη νοοτροπία των Ελληνοκυπρίων μάς έδειξε, για άλλη μια φορά, ότι δεν θα είναι δυνατόν να επιτύχουμε μια διευθέτηση στο νησί με βάση την πολιτική ισότητα και έτσι η διαπραγμάτευση για λύση δύο κρατών θα μπορούσε επίσης να προστεθεί στο τραπέζι ως επιλογή». Όλες αυτές οι αναφορές συνδέονται με τις έρευνες στο φυσικό αέριο και με τη θέση που προβάλλεται ότι θα πρέπει από τώρα να υπάρξει συνδιαχείριση και διαμοιρασμός. Από τις δύο ανακοινώσεις φάνηκε, επίσης, ότι η Τουρκία θεωρεί ότι είναι εγγυήτρια χώρα και για τα θέματα των φυσικών πόρων του νησιού!

Η τουρκική πλευρά προσεγγίζει το σενάριο των δύο κρατών μέσα από την πάγια στρατηγική επιδίωξή της για έλεγχο της Κύπρου. Γι’ αυτό και δεν συζητά ποσώς ένα σενάριο πλήρους διαχωρισμού, κυρίως σε ό,τι αφορά τη θαλάσσια περιοχή. Κοντολογίς, στο ενδεχόμενο να επιτευχθεί λύση δύο κρατών, θα θέλει να έχει την πλήρη κυριαρχία στη βόρεια περιοχή ενώ σε ό,τι αφορά τη θάλασσα και τον αέρα, θα υπάρχει συνδιαχείριση.

Στην ελληνοκυπριακή πλευρά δεν υπάρχει ξεκάθαρη προσέγγιση σε σχέση με ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Δεν έχει συζητηθεί και δεν αποτελεί επισήμως επιλογή. Απόψεις που ακούγονται κατά καιρούς σε διάφορες πολιτικές και κοινωνικές συνάξεις δεν είναι ξεκάθαρες και πρωτίστως μη επεξεργασμένες. Υπενθυμίζουμε πως σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» (5 Νοεμβρίου 2017) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε ρωτηθεί κατά πόσο υπάρχει «άλλη οδός για το Κυπριακό». Απάντησε πως: «Θα πρέπει με τις πολιτικές δυνάμεις να υπάρξει μια ειλικρινής διαβούλευση για να δούμε τι είναι το “σχέδιο Β” που θα δημιουργεί συνθήκες ειρήνης, θα προστατεύει τον Ελληνισμό και θα διαφυλάσσει τη λειτουργικότητα του κράτους. Αλλά αυτό δεν είναι της παρούσης».

Είπε περαιτέρω πως «μετά την εμπειρία της τελευταίας πενταετίας, του διαλόγου και με τον κ. Έρογλου και με τον κ. Ακιντζί, οφείλω να πω ότι έχω αποκρυσταλλώσει το πόσο εφικτό ή το πόσο ανέφικτο ή ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε μια πραγματική ειρήνη». Είναι σαφές πως προβληματίζει τη Λευκωσία το γεγονός ότι η τουρκική πλευρά επέλεξε προεκλογικά να θέσει το θέμα αυτό.

Η Λευκωσία επιμένει όπως επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, θεωρώντας πως σε μια τέτοια περίπτωση η Άγκυρα θα ρίξει τους τόνους και την ένταση. Αυτό διαχρονικά δεν επιβεβαιώνεται, δεν φαίνεται ωστόσο να υπάρχει για την κυπριακή πλευρά άλλο σενάριο ενώπιόν της. Στη συνέχεια θα διαφανεί εάν η Άγκυρα και το ψευδοκράτος, κατά τις βολιδοσκοπήσεις του ΟΗΕ για μια νέα προσπάθεια, θα επιμείνουν στη συζήτηση για λύση δύο κρατών. Ήδη έχουν διαμηνύσει πως πρέπει να αλλάξει η μεθοδολογία, η διαδικασία, παραπέμποντας σε χρονοδιάγραμμα και σε αναβαθμισμένη εμπλοκή του ΟΗΕ, επιδιαιτησία δηλαδή.

ΤΟ ΜΕΤΕΩΡΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΒΕΛΟΥΔΙΝΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ

Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται στο προσκήνιο η λύση δύο κρατών. Το σενάριο για συμφωνημένη διχοτόμηση συνιστά μια επιδερμική προσέγγιση που, για μια ακόμη φορά, δεν λαμβάνει υπόψη τους τουρκικούς στρατηγικούς σκοπούς και σχεδιασμούς. Υπάρχει η εντύπωση ότι η τουρκική πλευρά είναι έτοιμη να επιστρέψει εδάφη έναντι μιας συμφωνημένης διχοτόμησης. Σήμερα βρισκόμενοι σε αδιέξοδο, η καλύτερη οδός προς τη διέξοδο περνά από τη σε βάθος συζήτηση εναλλακτικών ιδεών και σεναρίων.

Είναι προφανές πως δεν είναι λύση το βελούδινο διαζύγιο, δηλαδή η συμφωνημένη διχοτόμηση. Θα χάσουν υπηκοότητα, διαβατήρια οι Τ/Κυπριοι Λόγο στη μορφή της λύσης, κυρίως σε περίπτωση που υιοθετηθεί μια φόρμουλα δύο κρατών, θα έχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενδεχομένως και χώρες της περιοχής που έχουν αναπτύξει κοινά συμφέροντα με την Κυπριακή Δημοκρατία (Ισραήλ, Αίγυπτο, Ρωσία). Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, η δημιουργία ενός δεύτερου κράτους στην Κύπρο δεν σημαίνει αυτόματα και ένταξή του. Εάν και εφόσον θα επιθυμεί το νέο κράτος ένταξη στην Ε.Ε., θα πρέπει να ακολουθήσει τη διαδικασία της υποβολής αίτησης και εφόσον αποφασισθεί ότι πληροί τα κριτήρια, θα ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Η πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δικούς τους λόγους και συμφέροντα δεν ευνοούν το σενάριο των δύο κρατών καθώς εκτός των άλλων μέσω αυτού η Τουρκία θα βρεθεί στην Κύπρο από την μπροστινή και όχι από την πισινή πόρτα. Περαιτέρω, μια τέτοια εξέλιξη θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για ενίσχυση των αποσχιστικών τάσεων, αν και στην περίπτωση αυτή θα είναι αποτέλεσμα συμφωνίας. Σημειώνεται πως ο Γάλλος πρέσβης στη Λευκωσία, Ρενέ Τροκάζ, σε δηλώσεις του εξέφρασε την ανησυχία της χώρας του για κάποιες ιδέες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας περί διχοτόμησης της Κύπρου.

Εμείς, είπε, δεν μπορούμε να έχουμε μια τέτοια προοπτική. Την ίδια ώρα, θεωρείται δεδομένο πως οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι είναι σήμερα κάτοχοι της υπηκοότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και ως εκ τούτου διαβατηρίων, ταυτοτήτων, δεν θα ισχύουν. Κοντολογίς, ο βασικότερος λόγος για τον οποίο σπεύδουν οι Τουρκοκύπριοι να αποκτήσουν επίσημα έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν θα υφίσταται. Θα είναι πολίτες του νέου κράτους και μόνο. Αυτή η νέα πραγματικότητα, που θα προκύψει στην περίπτωση εφαρμογής αυτής της φόρμουλας, θα πρέπει να την γνωρίζουν οι Τουρκοκύπριοι.

hellasjournal.com