Επιπλέον, αντιμετωπίζουν επίσης μεγάλο πρόβλημα με τις μειονότητες. Η Ελλάδα απειλεί τώρα έμμεσα να ασκήσει βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Altin Meshini είναι ένας επιτυχημένος παραγωγός βιολογικού τυριού στο Përmet της νότιας Αλβανίας.
Το κατάστημά του αποτελεί πραγματικό τουριστικό αξιοθέατο: βρίσκεται σε ένα μεγάλο καταφύγιο που χτίστηκε το 1939 από τη φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι και χρησιμοποιήθηκε από Ιταλούς στρατιώτες για να βομβαρδίζουν τα χαρακώματα του ελληνικού στρατού κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940-41.
Εκείνη την εποχή, η Αλβανία βρισκόταν υπό ιταλική κατοχή. Αφού ο ελληνικός στρατός απώθησε τους Ιταλούς, ξέσπασαν αιματηρές μάχες γύρω από το Përmet. Σύμφωνα με την ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα, κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, περίπου 8.000 Έλληνες στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στην Αλβανία, εκ των οποίων 1.300 θάφτηκαν σε νεκροταφεία της Αλβανίας. Για τον Altin Meshini, η διατήρηση πολεμικών αναμνήσεων όπως αυτή είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση του πόσο πολύτιμες είναι η ζωή και η ειρήνη. "Κοιτάξτε το γαλακτοπωλείο μου", είπε στην DW, "αρχικά χτίστηκε για να αφαιρεί ζωές σε έναν παράλογο πόλεμο. Και το χρησιμοποιώ για να ταΐζω ζωές εν ειρήνη".
Άνθρωποι όπως ο Meshini μπορεί να έχουν πάρει τα μαθήματα του παρελθόντος, αλλά δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τη σχέση μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας. Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι τεταμένες εδώ και πολύ καιρό και πολλά προβλήματα έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν.
Μ.Σχοινάς για υπόθεση Μπέλερη: «Δεν θα ανοίξει ούτε ένα ενταξιακό κεφάλαιο με την Αλβανία αν δεν λυθεί το θέμα»
Η Αλβανία και η Ελλάδα βρίσκονται επισήμως ακόμα σε πόλεμο
Σε αυτά περιλαμβάνονται οι διαφωνίες σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων περιοχών, η κατάσταση πολέμου μεταξύ των δύο χωρών που επισήμως εξακολουθεί να υφίσταται, καθώς και το ζήτημα των περιουσιακών δικαιωμάτων των μελών της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.
Αφού η Ιταλία επιτέθηκε στην Ελλάδα από το έδαφος της κατεχόμενης Αλβανίας, η Ελλάδα κήρυξε τον πόλεμο στην Αλβανία τον Οκτώβριο του 1940. Αν και η Αλβανία και η Ελλάδα υπέγραψαν συμφωνία φιλίας το 1996, τα δύο μέλη του ΝΑΤΟ βρίσκονται τεχνικά ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε να τερματίσει τον στρατιωτικό νόμο το 1987, αλλά το ελληνικό κοινοβούλιο δεν επικύρωσε ποτέ αυτή την απόφαση. Ο στρατιωτικός νόμος αποτελεί εδώ και καιρό πηγή έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Ο τερματισμός του στρατιωτικού νόμου είναι σημαντικός για την Αλβανία, καθώς θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε διαπραγματεύσεις για τις αποζημιώσεις της μειονότητας των Τσάμηδων. Αυτή η αλβανική μειονότητα ζούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα στη σημερινή βορειοδυτική ελληνική περιοχή της Ηπείρου. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα απέλασε και δήμευσε την περιουσία μεγάλου αριθμού μουσουλμάνων Τσάμηδων, επειδή φέρονται να συνεργάστηκαν με τους κατακτητές. Μετά το τέλος της δικτατορίας τη δεκαετία του 1990, η Αλβανία ζήτησε αποζημιώσεις από την Ελλάδα και η εθνοτική ομάδα των Τσάμηδων στην Αλβανία διεκδικεί το δικαίωμα να επιστρέψει στην Ελλάδα. Καμία επιτυχία μέχρι στιγμής.
Η φυλάκιση Μπελέρη
Ωστόσο, το μεγαλύτερο σημείο διαμάχης μεταξύ των δύο χωρών είναι σήμερα η υπόθεση του Φρέντι Μπελέρι, ενός 52χρονου μέλους της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, ο οποίος εξελέγη δήμαρχος του αλβανικού δήμου Χιμάρα στις 14 Μαΐου 2023. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους που ζουν εκεί είναι Έλληνες της Αλβανίας.
Ο Belleri δεν μπόρεσε να ορκιστεί, καθώς συνελήφθη με την κατηγορία της εξαγοράς ψήφων. Ο ίδιος το αρνείται κατηγορηματικά. Όλα τα αιτήματά του για αποφυλάκιση ή για ανάληψη των καθηκόντων του έχουν απορριφθεί μέχρι στιγμής από τα αλβανικά δικαστήρια. Στο παρασκήνιο αυτής της υπόθεσης βρίσκεται πιθανότατα ο αγώνας για γη και ακίνητα στις γραφικές ακτές της Αδριατικής της Αλβανίας και τις δυνατότητες της Χιμάρας ως τουριστικό θέρετρο.
"Πολλά ακίνητα στην ακτή ανήκουν σε Έλληνες που ζουν στη Χιμάρα και στα γύρω χωριά", λέει ο Σκερντιάν Ντούλι, δικηγόρος από τη Χιμάρα. "Ωστόσο, για διάφορους λόγους - κυρίως λόγω της διαφθοράς στους δημόσιους φορείς που ασχολούνται με την ακίνητη περιουσία - οι τοπικοί ιδιοκτήτες δεν μπορούν να επενδύσουν στα ακίνητά τους". Οι ντόπιοι Αλβανοί ιδιοκτήτες ακινήτων επηρεάστηκαν επίσης.
Ο λόγος είναι η ιδιαιτερότητα της αλβανικής νομοθεσίας για τις παράκτιες περιοχές. Όλες οι επενδύσεις εκεί πρέπει να εγκρίνονται από ένα εθνικό όργανο με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα. Επιπλέον, αυτό το εθνικό εδαφικό συμβούλιο μπορεί να ορίσει τους επενδυτές που μπορούν να επενδύσουν στα ακίνητα των τοπικών ιδιοκτητών.
Ο δικηγόρος Duli πιστεύει ότι αυτή η ασυνήθιστη ρύθμιση είναι στην πραγματικότητα ένας τρόπος για να "ληστέψουν την περιουσία των τοπικών ιδιοκτητών". Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν περίπου 4.000 τέτοια "επικαλυπτόμενα οικόπεδα" στη Χιμάρα. Ο Φρέντι Μπέλερι, ο οποίος βρίσκεται στην αντιπολίτευση του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) του πρωθυπουργού Ράμα, υποσχέθηκε να το αλλάξει αυτό όταν γίνει δήμαρχος.
Η Ελλάδα αντέδρασε έντονα στη σύλληψη και κράτηση του Belleri, κατηγορώντας την Αλβανία για παραβίαση του κράτους δικαίου και των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας. Η Αθήνα ισχυρίζεται ότι η κράτηση του Belleri είχε πολιτικά κίνητρα και άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να εμποδίσει την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Αλβανίας για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να ξεκινήσουν αυτές οι διαπραγματεύσεις, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι όλα τα μέλη της ΕΕ θα πρέπει να ψηφίσουν υπέρ.
Βαθιά δυσπιστία
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Σταύρο Τζήμα, η αμοιβαία δυσπιστία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας:
"Από τα χρόνια του κομμουνιστή δικτάτορα Ενβέρ Χότζα και την εποχή που η χώρα αυτή ήταν απομονωμένη, στην Αλβανία επικρατούσε η αίσθηση ότι είναι περικυκλωμένη από τον εχθρό. Στους κύκλους των πολιτικών, των ιστορικών και των δημοσιογράφων υπάρχουν συνεχώς υποψίες ότι η Ελλάδα σκοπεύει να διαμελίσει την Αλβανία", δήλωσε ο Τζήμας στη DW, αλλά πρόσθεσε ότι "υπάρχει δυσπιστία και από την ελληνική πλευρά - αν και το ελληνικό κοινό στην πραγματικότητα δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το τι συμβαίνει στην Αλβανία.
Ας επιστρέψουμε στο βιολογικό γαλακτοκομείο στο πρώην καταφύγιο στο Περμέτ. Εκεί, ο Altin Meschini ατενίζει το μέλλον: "Πολλοί Ιταλοί και Έλληνες έρχονται κάθε χρόνο. Τους προσελκύει", λέει.
"Η ασυνήθιστη ιστορία του καταφυγίου". Και καταλήγει: "Όταν μιλάμε για το παρελθόν, όλοι συμφωνούμε ότι θέλουμε να ζούμε ειρηνικά και να έχουμε σχέσεις καλής γειτονίας. Θέλουμε το παρελθόν να παραμείνει στην ιστορία και να μην δεσπόζει πάνω από το παρόν και το μέλλον μας''.
