Ο Στρατηλάτης των Βαλκανικών Πολέμων, Κωνσταντίνος Α′, βασιλιάς των Ελλήνων κατά τα έτη 1913-1917 και 1920-1922, πρωτότοκος γιος του βασιλέως Γεωργίου Α′ και της βασίλισσας Όλγας, είχε άδοξο θάνατο στις 11 Ιανουαρίου του 1923 ευρισκόμενος σε εξορία μακριά από την πατρίδα του. Θύμα και αυτός της επανάστασης των συνταγματαρχών Ν. Πλαστήρα και Στ. Γονατά (με τη σύμπραξη του αντιπλοιάρχου Δ. Φωκά) μετά την κατάρρευση του μετώπου της Μικράς Ασίας, υποχρεώθηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει τη χώρα, δεύτερη φορά μέσα σε πέντε χρόνια (1917-1922).
Του εστάλη μάλιστα και σχετικό τελεσίγραφο από τους επαναστάτες. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ασθενής, καταπονημένος σωματικά και ψυχικά, μη θέλοντας να γίνει η χώρα του πεδίο εμφύλιας σύγκρουσης, παραιτήθηκε υπέρ του διαδόχου του Γεωργίου Β′ στις 27 Σεπτεμβρίου, και αναχώρησε οικογενειακώς με το πλοίο «Πατρίς» για το Παλέρμο της Σικελίας στις 30 Σεπτεμβρίου 1922. Ο ιατρός Ιωάννης Πόντος ήταν κοντά του στο Παλέρμο, όπου διέμενε, μέχρι το θάνατό του.
Σε επιστολή του προς τον Ανδρέα Αναστασοπούλου, ιατρού της βασιλικής οικογενείας, περιγράφει την κατάσταση της υγείας του βασιλιά Κωνσταντίνου κατά τους τρεις τελευταίους μήνες της ζωής του. Από την επιστολή αυτή προκύπτει ότι κατά το χρονικό αυτό διάστημα ο βασιλεύς παρουσίαζε υψηλή αρτηριακή υπέρταση, για την οποία η κύρια θεραπεία ήταν η δίαιτα και οι αφαιμάξεις .
Υπήρχαν επίσης σημεία καρδιακής υπερτροφίας και υπερφορτίσεως, αζωθαιμίας καθώς και αναιμίας (στην οποία ενδεχομένως, πλην της χρονίας νεφρικής ανεπαρκείας, συνέβαλλαν και οι αφαιμάξεις), ενώ γίνεται αναφορά στις ουραιμικές κρίσεις οι οποίες είχαν αποδοθεί σε αρτηριοσκλήρωση των νεφρικών αγγείων συνέπεια της αρτηριακής υπερτάσεως.
Ο ασθενής εξάλλου υπήρξε μανιώδης καπνιστής μέχρι το τέλος της ζωής του.
Αναφέρεται ακόμη ότι η καταδίκη και η εκτέλεση των Έξι στην Αθήνα του προκάλεσε βαρεία κατάθλιψη, περαιτέρω μείωση της ζωτικότητας και απώλεια κάθε ενδιαφέροντος για τη ζωή.Ολοσέλιδη λιθογραφία της Ιταλικής εφημερίδας «DOMENICA CORRIERE» της 28.01.1923 κατά την μεταφορά του σκηνώματος του βασιλέως στην Νάπολη.
Μετά την διάγνωση των νόσων το 1915, που επιδεινώνονταν μέρα με τη μέρα, ο βασιλιάς έζησε 7 1/2 και πλέον χρόνια με ουσιαστική βλάβη της υγείας του.
Ο συνδυασμός νεφρικής ανεπάρκειας μετρίου βαθμού, χρόνιας πνευμονοπάθειας μετρίου βαθμού και σοβαρής αρτηριακής υπέρτασης δημιούργησαν αγγειακή εγκεφαλοπάθεια η οποία ευθύνεται για τον θάνατό του. Ο θάνατός του Στρατηλάτη επήλθε στις 11 Ιανουαρίου 1923, στη Villa «Igica», στο Παλέρμο και προήλθε, όπως ανέφερε ο ιατρός, καθηγητής Ginffrie, από μεγάλη εγκεφαλική αιμορραγία (Starke Hirnblutung).Δεν πραγματοποιήθηκε νεκροτομή.
Η νεκρώσιμος ακολουθία του Κωνσταντίνου Α′ στην ρώσικη εκκλησία της Φλωρεντίας Από το Ιατρικό Ημερολόγιο της Βασιλικής Οικογενείας της περιόδου 1913-1918, και το υπόλοιπο πλούσιο αρχείο του Ανδρέα Αναστασοπούλου, ιατρού της βασιλικής οικογενείας, το οποίο έχει στην κατοχή του ο υιός του κ. Κων. Α. Αναστασόπουλος, παρουσιάζουμε από το ανέκδοτο αυτό υλικό, τα κύρια στοιχεία της νόσου του βασιλέως Κωνσταντίνου.
Από τα εκτεθέντα στοιχεία προκύπτει ότι η ασθένεια του βασιλέως Κωνσταντίνου, η οποία εκδηλώθηκε στις 06 Μαΐου 1915 συνίστατο σε:
1). Πνευμονιοκοκκική λοίμωξη του αναπνευστικού, με συνοδό πλευρίτιδα, η οποία εξελίχθηκε σε εμπύημα του υπεζωκότος (πυοθώρακα) με μικτή μικροβιακή χλωρίδα. Ανευρέθησαν μικρόβια Gram+, μεταξύ των οποίων σταφυλόκοκκοι και στρεπτόκοκκοι, καθώς και Gram- μικρόβια.
Στην ίδια φάση ο ασθενής παρουσίασε πιθανότατα και πνευμονικό απόστημα.
Η εξέλιξη της πλευρίτιδος προς εμπύημα όπως το περιγραφόμενο δεν αποκλείει το ενδεχόμενο επιμολύνσεως.
Η αποθεραπεία του εμπυήματος χρειάστηκε περισσότερα από 3 χρόνια και επανειλημμένες χειρουργικές επεμβάσεις.
2). Αναπτύχθηκε στην οξεία φάση του εμπυήματος εκσεσημασμένη συνοδός υποδερματίτιδα πέριξ του χειρουργικού τραύματος, πιθανώς στρεπτοκοκκική.
3). Λόγω της στρεπτοκοκκικής λοιμώξεως εκδηλώθηκε πρωίμως σπειραματονεφρίτιδα, η οποία βαθμιαία εξελίχθηκε σε νεφρική ανεπάρκεια μέτριου βαθμού.
4). Συνυπήρχε χρόνια πνευμονοπάθεια μετρίου βαθμού, λόγω της μεγάλης χρήσεως καπνού και των πλευρεκτομών.
5). Ο ασθενής βασιλεύς παρουσίαζε σοβαρή αρτηριακή υπέρταση, της οποίας ο χρόνος ενάρξεως και η ακριβής αιτία (ιδιοπαθής ή νεφρογενής) δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν.
Αυτή όμως είχε ως αποτέλεσμα την πρώιμη καρδιοαγγειακή επιβάρυνση και την εκδήλωση αγγειακής εγκεφαλοπάθειας, η οποία ευθύνεται για τις κρίσεις επιληψίας και τον θάνατό του από εγκεφαλική αιμορραγία. Η κρύπτη της ρώσικης εκκλησίας της Φλωρεντία στην Ιταλία, όπου είχαν ενταφιαστεί ο Κωνσταντίνος Α′, η Σοφία και η Όλγα.
Η σορός του βασιλιά Κωνσταντίνου τοποθετήθηκε στην κρύπτη της Ρωσικής Εκκλησίας της Φλωρεντίας. Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, στις 17 Νοεμβρίου 1936, κατέπλευσε από το Μπρίντιζι στον Πειραιά το θωρηκτό «Αβέρωφ», με τα οστά του βασιλιά Κωνσταντίνου και των βασιλισσών Όλγας και Σοφίας, για να τοποθετηθούν στους βασιλικούς τάφους στο Τατόι. Η όλη τελετή είχε οργανωθεί με προσωπική επιμέλεια του ίδιου του βασιλιά Γεωργίου Β′ και έγινε με πρωτοφανή για την Ελλάδα τάξη και μεγαλοπρέπεια.
Πριν από τον ενταφιασμό οι σοροί, φερόμενες σε κιλλίβαντες πυροβόλου και συνοδευόμενες από ευζώνους της ανακτορικής φρουράς, μεταφέρθηκαν στον Μητροπολιτικό Ναό για λαϊκό προσκύνημα έξι ημερών. Την πομπή προς το Τατόι ακολούθησαν πεζή (εκτός από τις πριγκίπισσες) όλοι οι επίσημοι, με φράκο και παράσημα, από τη Μητρόπολη ως τη συμβολή της Πατησίων με τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Από εκεί ως το Τατόι συνόδευαν την πομπή όσοι επρόκειτο να παραστούν στην τελετή της ταφής, δηλαδή ο διάδοχος Παύλος και οι βασιλόπαιδες Νικόλαος, Ανδρέας και Χριστόφορος, που αποτελούσαν την τιμητική φρουρά των σορών.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θεωρείται ως ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους ηγέτες στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Ήταν τόσο πολύ αγαπητός, όσο και πολύ μισητός, από στρώματα του ελληνικού πληθυσμού. Υπήρξε όμως ένας μεγάλος ηγέτης που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της χώρας μας κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ένας απλός και δυναμικός ηγέτης με ρεαλισμό, στρατιωτική ευφυΐα, κατασταλαγμένες απόψεις, αποφασιστικός και πατριώτης.
