Το Ρωμαϊκό δωδεκάεδρο είναι ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα τεχνουργήματα της αρχαιότητας, που έχουν βρεθεί σε τοποθεσίες της πάλαι ποτέ Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Κατασκευασμένο συνήθως από χαλκό, αλλά και περιστασιακά από πέτρα, το δωδεκάεδρο παραμένει πάντα συναρπαστικό, καθότι έχει αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και μελέτης από εμπειρογνώμονες, ιστορικούς και συλλέκτες, χωρίς όμως να έχει βρεθεί οριστική απάντηση ως προς την χρήση του.

Το δε γεγονός ότι ακόμη δεν έχει επιλυθεί ο τρόπος χρήσης του, το καθιστά ως ένα από τα πλέον μυστηριώδη αρχαία ευρήματα.

Περιγραφή

Στην περίπτωση του Ρωμαϊκού δωδεκαέδρου ισχύει τo ρητό, «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις». Εκ πρώτης όψεως, είναι ένα δωδεκάεδρο γεωμετρικό σχήμα αποτελούμενο από επίπεδες πλευρές σε σχήμα πενταγώνου, οι οποίες φέρουν προεξοχές εν είδη πόμολου σε κάθε γωνία και κυκλικές οπές στο κέντρο. Επιπλέον ορισμένα Ρωμαϊκά δωδεκάεδρα έχουν τυπικό σχεδιασμό, ενώ άλλα περιλαμβάνουν μοτίβα. Τα δωδεκάεδρα που βρέθηκαν στην Γερμανία έχουν κυκλικές αυλακώσεις γύρω από τις οπές προσθέτοντας ένα επιπλέον γρίφο στην χρήση αυτών των αρχαίων αντικειμένων. Το μέγεθος τους είναι σχετικά μικρό ώστε να χωρά στην παλάμη του χεριού και η διάμετρος τους κυμαίνεται από πέντε έως δώδεκα εκατοστά.

Τόποι εύρεσης

Το πρώτο ανακαλύφθηκε το 1739 και έκτοτε αρκετά δωδεκάεδρα βρέθηκαν σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, οι οποίες σχετίζονται με την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση ευρημάτων ήταν στην σημερινή κεντρική Ευρώπη και συγκεκριμένα στην Γαλλία και νοτιοδυτική Γερμανία.

Το βορειότερο σημείο εντοπίζεται στην βορειοανατολική Αγγλία, ακριβώς κάτω από την Σκωτία, όπου βρέθηκαν τρία δωδεκάεδρα και στην Νότια Ουαλία, η οποία βρίσκεται στη δυτική ακτή του Ηνωμένου Βασιλείου. Προχωρώντας στο νοτιοανατολικό τμήμα της Αγγλίας βρέθηκαν άλλα τέσσερα γύρω στα περίχωρα του Λονδίνου. Πέραν της Μάγχης βρέθηκαν επτά ή οκτώ αντικείμενα στην Ολλανδία, το Βέλγιο και νότια, όπου εντοπίσθηκαν πολλά ευρήματα πλησίον της Φρανκφούρτης και προς την Γαλλία και Ελβετία.

Δωδεκάεδρα εντοπίσθηκαν στην Τσεχία, την Σλοβακία, την Ουγγαρία και την Αυστρία, όπως και στην κεντρική Γαλλία και Μασσαλία. Εκτιμάται ότι μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί περίπου εκατόν δεκαέξι τεμάχια.

Χρήσεις του Ρωμαϊκού δωδεκαέδρου

Λόγω της μοναδικής εμφάνισης και σχήματος, η χρήση τους δεν είναι προφανής και το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποια τεκμηρίωση ή γραπτή ιστορική αναφορά γι’ αυτά, οι εκτιμήσεις όσον αφορά στην πραγματική τους χρήση ποικίλουν. Παρακάτω θα αναφέρουμε μερικές από τις διατυπωθείσες θεωρίες, οι οποίες όμως δεν παύουν να αποτελούν εικασίες και εκτιμήσεις

Όργανο μέτρησης

Για την χρήση του ως όργανο μέτρησης έχουν γίνει δοκιμές, εκτιμήσεις και έχουν δημοσιευθεί μελέτες οι οποίες χωρίζονται σε κατηγορίες. Μια εξ αυτών θεωρεί το δωδεκάεδρο όργανο μέτρησης ακτίνας κύκλου ή γενικώς κυκλικών κατασκευών, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει τα διαφορετικά μεγέθη οπών στις πλευρές. Μια υποθετική χρήση είναι ως όργανο μέτρησης (δίοπτρο) των Ρωμαϊκών στρατιωτικών συμβόλων.

Μια άλλη αναφέρει ότι χρησιμοποιείτο ως σύστημα προσδιορισμού κλίμακας, χωρίς όμως να εξηγεί τον τρόπο χρήσης, γεγονός το οποίο καθιστά την εν λόγω θεωρία αναξιόπιστη.

Ως όργανο μέτρησης δακτύλων είναι μια άλλη θεωρία που παρουσιάζεται από ορισμένους, λόγω της ύπαρξης οπών διαφορετικού διαμετρήματος, οι οποίες αντιπροσώπευαν διαφορετικά μεγέθη δακτύλων, χρησιμοποιούμενα πιθανώς από κατασκευαστές κοσμημάτων.

Άλλη θεωρία αναφέρει ότι τα αντικείμενα χρησιμοποιούνταν από τους Ρωμαίους υδραυλικούς, ως όργανα μέτρησης διατομής σωλήνων.

Θρησκευτική χρήση

Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι τα δωδεκάεδρα ήσαν αρχαία θρησκευτικά σύμβολα των Δρυίδων από το γεγονός ότι ορισμένα εξ’ αυτών βρέθηκαν σε Γαλατικές επαρχίες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αποτελώντας μια πιθανή εξήγηση της μικρής ποσότητας που έχει ανακαλυφθεί. Όμως εγείρει το ερώτημα……αν είναι αλήθεια δεν θα υπήρχαν ιστορικές αναφορές για τον σκοπό και συμβολισμό που είχαν στις τελετές;

Κηροπήγιο

Η χρήση του ως κηροπήγιο είναι μια ακόμη θεωρία η οποία έχει διατυπωθεί, βασιζόμενη στο γεγονός ότι σε ένα από τα ευρήματα βρέθηκαν υπολείμματα κεριού. Ίσως κάποιος κάτοχος να το είχε χρησιμοποιήσει ως κηροπήγιο, αλλά εκτιμάται ότι η βασική του χρήση δεν ήταν αυτή.

Παιχνίδι

Ορισμένοι έχουν περιγράψει το δωδεκάεδρο ως παιχνίδι παρόμοιο με τα ζάρια. Ίσως οι Ρωμαίοι να το είχαν μαζί τους σε περιόδους πολέμου και να το χρησιμοποιούσαν σε στιγμές χαλάρωσης. Οι κανόνες ήσαν μάλλον απλοί, αφού πιθανόν προκαθόριζαν κάποια πλευρά ως «νικήτρια» και κατόπιν έριχναν το αντικείμενο προσπαθώντας να πετύχουν την εν λόγω πλευρά, ή την πλησιέστερη δυνατή.

Εργαλείο

Κάποιοι θεωρητικοί έχουν δηλώσει ότι το δωδεκάεδρο θα μπορούσε να είναι κάποια συσκευή δεσίματος, με τις προεξοχές να χρησιμοποιούνταν ως σημεία πρόσδεσης σχοινιών, ή να χρησίμευαν στην κατασκευή σκηνών, ή στήριξη επιγραφών. Αλλά αν αυτό αληθεύει δεν θα έπρεπε να έχουν βρεθεί περισσότερα δωδεκάεδρα;

Οποιαδήποτε και αν ήταν η χρήση του Ρωμαϊκού δωδεκάεδρου, δεν παύει να είναι ένα από τα αγαπημένα αρχαία αντικείμενα των ερευνητών. Η μοναδική του εμφάνιση – σχεδιασμός και το γεγονός ότι ουδείς γνωρίζει την χρήση του το καθιστούν μοναδικό. Πολλοί προσπάθησαν να λύσουν τον γρίφο του, όπως ιστορικοί και επιστήμονες, όμως έκαστος διατύπωνε διαφορετική άποψη για τον λόγο ύπαρξης αυτού του εντυπωσιακού Ρωμαϊκού τεχνουργήματος.

ΠΗΓΗ: theancientwebgreece.wordpress.com