Πολλά σχέδια επιβίωσης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας ως παρόχου ασφάλειας στην Ευρώπη απασχολούν ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές ηγεσίες τις τελευταίες ημέρες, καθώς η επικείμενη αλλαγή "φρουράς" στο Λευκό Οίκο, η κατάσταση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλά και η ενίσχυση του αναθεωρητισμού στο διεθνές σύστημα ενδέχεται να οδηγήσουν προς την αναθεώρηση του ρόλου της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας ως παρόχου ασφάλειας, καθιστώντας επείγουσα ακόμη και τη διάσωση του ΝΑΤΟ, στην επόμενη φάση.
Άξονας Πούτιν - Σόλτς
Με γνωστές τις απόψεις του επανεκλεγέντα Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ για το ευρωατλαντικό πλαίσιο ασφάλειας και το οικονομικό κόστος του για τις ΗΠΑ, ένας μαραθώνιος επαφών, σχεδιασμών, αλλά και παρασκηνιακών ζυμώσεων λαμβάνει χώρα τα τελευταία εικοσιτετράωρα μεταξύ Ουάσιγκτον, Παρισιού και Βρυξελλών. Επιπλέον, νέα δυναμική λαμβάνει η ευρωατλαντική ατζέντα, όπως αποτυπώθηκε και στη χθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Προέδρου της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και του Γερμανού Καγκελάριου, Όλαφ Σόλτς. Αν και η συζήτηση μεταξύ των δύο ηγετών επικεντρώθηκε στο μέτωπο της Ουκρανίας, εντούτοις γερμανικές πηγές μεταδίδουν ότι για το περιεχόμενό της «θα ενημερωθούν» τόσο η ΕΕ, όσο και το ΝΑΤΟ, μαρτυρώντας έτσι πως επρόκειτο για μια συζήτηση με διευρυμένη ατζέντα.
Στην εμφανή κινητικότητα γύρω από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε αναμένεται να συναντήσει μεθαύριο, Δευτέρα στις Βρυξέλλες η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, ενώ ο κ. Ρούτε αναμένεται να συμμετάσχει μια ημέρα μετά στην συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) «σε μορφή Υπουργών Άμυνας», όπως υπογραμμίζει το ανακοινωθέν της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, καταγράφοντας εμμέσως τον ευρωπαϊκό «συναγερμό» για το ρόλο και τις δυνατότητες της Συμμαχίας, στο εξής.
Δίδυμο Ρούτε – Μακρόν
Προηγήθηκε στα μέσα της εβδομάδας, το ραντεβού του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ με το Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει συγκρουστεί ανοιχτά στο παρελθόν με τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ για το ΝΑΤΟ, με την ατζέντα της συνάντησης Μακρόν- Ρούτε να ξεκινά από την Ουκρανία, καταλήγοντας στο Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Κάθε άλλο παρά τυχαία ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ επισήμανε μετά το πέρας της συνάντησης πως ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας αποτελεί απειλή για την ασφάλεια και για τις Ηνωμένες Πολιτείες, λέγοντας πως «η Ρωσία πλησιάζει ολοένα και περισσότερο τους συμμάχους της Ιράν, Βόρεια Κορέα και Κίνα... Δεν απειλεί μόνο την Ευρώπη, αλλά και τον Ινδο-Ειρηνικό και τη Βόρεια Αμερική».
Την ίδια ώρα, Ευρωπαίοι ηγέτες με επικεφαλής το Γάλλο Πρόεδρο επιθυμούν να διατηρηθεί η υποστήριξη της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ και επί ημερών Τραμπ, με τον Εμανουέλ Μακρόν να τονίσει, μετά το ραντεβού του με το Γ.Γραμματέα του ΝΑΤΟ πως «τίποτα δεν θα αποφασιστεί για την Ουκρανία χωρίς τους Ουκρανούς, ούτε για την Ευρώπη χωρίς τους Ευρωπαίους».
Φήμες «έξωσης»
Η αγωνία, πάντως, για το μέλλον του ΝΑΤΟ επί Προεδρίας Τραμπ έχει πυροδοτήσει όργιο φημών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με την Deutche Welle να αναφέρεται εκτενώς σε σενάρια που κυκλοφόρησαν για… «αποβολή» των ΗΠΑ από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, σε περίπτωση εγκατάλειψης της Ουκρανίας. Αναφερόμενο στις ίδιες φήμες, που έκαναν το γύρο του διαδικτύου, το γερμανικό μέσο ενημέρωσης τονίζει πως διαδόθηκε ότι «ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε απείλησε να εκδιώξει τις ΗΠΑ από τη συμμαχία εάν ο Τραμπ αφήσει την Ουκρανία στο έλεος του Πούτιν», με το ΝΑΤΟ να κάνει λόγο για «ψευδή» ισχυρισμό, όντας στο στόχαστρο οργανωμένης επίθεσης παραπληροφόρησης.
Ταξίδι – αστραπή από τον Μπλίνκεν
Στον αντίποδα, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ χαιρέτησε την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην Προεδρία των ΗΠΑ, λέγοντας πως «ανυπομονώ να τον δω σύντομα. Θα εργαστούμε μαζί για να αντιμετωπίσουμε τις πολλές προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζουμε», αν και ο σημερινός επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν βρέθηκε στα μέσα της εβδομάδας στις Βρυξέλλες, για να συζητήσει με αξιωματούχους του ΝΑΤΟ και των Βρυξελλών «την υποστήριξη της Ουκρανίας στην άμυνά της κατά της επιθετικότητας της Ρωσίας».
Σύμφωνα με τους New York Times, «η κυβέρνηση Μπάιντεν και οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ φοβούνται επίσης ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τζ. Τραμπ μπορεί να προσπαθήσει να υπονομεύσει τη στρατιωτική συμμαχία και ακόμη και να επιδιώξει να αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από αυτήν», τη στιγμή που η σύνθεση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης σε επίπεδο άμυνας και διπλωματίας έχει προκαλέσει αμηχανία και προβληματισμό σε πολλές, ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Πάντως, το κλίμα μεταξύ των ευρωπαϊκών ηγετών και αξιωματούχων του ΝΑΤΟ περιγράφεται ως εξαιρετικά… μουδιασμένο, εν αναμονή των επιλογών του νέου Πλανητάρχη. Λίγες ώρες μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, «είναι λίγο σαν την ηρεμία πριν από την καταιγίδα», δήλωσε διπλωμάτης του ΝΑΤΟ κατά τη Le Monde, όταν περίπου 90.000 Αμερικανοί στρατιώτες μετείχαν φέτος στις ασκήσεις «Steadfast Defender 2024» της Συμμαχίας, στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Το «Plan B» και η… αυτονομία
Αν και η πρώτη αντίδραση Βρυξελλών και ΝΑΤΟ απέναντι στον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ είχε έντονα εθιμοτυπικό -αν όχι καλοπροαίρετο- χαρακτήρα, η κατακόρυφη άνοδος των μετοχών ευρωπαϊκών εταιριών παροχής αμυντικού υλικού τα τελευταία εικοσιτετράωρα προεξοφλεί, κατά ορισμένους, μελλοντική γενναία ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την δημιουργία ενιαίου αμυντικού πυλώνα της ΕΕ.
Αν και η συγκεκριμένη συζήτηση διαρκεί επί δεκαετίες αναφορικά με την Κοινή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας της ΕΕ χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, δεν αποκλείεται η ραγδαία μετάβαση προς έναν πολυπολικό κόσμο να οδηγήσει τις εξελίξεις, ακόμη και με καταιγιστικούς ρυθμούς. Σύμφωνα με της Goldman Sachs, «η επίτευξη του στόχου 2% του ΑΕΠ του ΝΑΤΟ και η αντιστάθμιση τυχόν μείωσης της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία θα μπορούσε να κοστίσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιπλέον 0,5% του ΑΕΠ της ετησίως», συνθήκη για την οποία φαίνεται να προετοιμάζεται ήδη το Βερολίνο.
«Πρέπει να σκεφτούμε πολύ τις επενδύσεις στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και να τις κάνουμε μεγάλες» δήλωσε με νόημα στις αρχές της εβδομάδας η Γερμανίδα ΥΠΕΞ, Αναλένα Μπέρμποκ, τοποθετούμενη θετικά στο ενδεχόμενο μετάβασης από τον αμυντικό στόχο 2% του ΑΕΠ του ΝΑΤΟ προς μια πιο ουσιαστική δέσμευση από τα ευρωπαϊκά κράτη.
