Ένα αστρονομικό φαινόμενο που δεν ταιριάζει σε κανένα γνωστό πρότυπο έχει στρέψει τα βλέμματα της επιστημονικής κοινότητας στον διαστρικό ταξιδιώτη 3I/ATLAS. Πρόκειται για το τρίτο αντικείμενο που εντοπίζεται να εισέρχεται στο Ηλιακό Σύστημα από το διαστρικό περιβάλλον και ήδη έχει καταφέρει να κάνει τους ειδικούς να δηλώνουν ότι δεν έχουν ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Η «αντι-ουρά» του, μια δομή που παρατηρείται σε ορισμένους κομήτες του Ηλιακού Συστήματος, εμφανίζεται όχι μόνο ασυνήθιστη αλλά πλήρως αναποδογυρισμένη, σε μια συμπεριφορά που δεν εξηγείται εύκολα από τη φυσική της ηλιακής ακτινοβολίας ή του ηλιακού ανέμου.
Ο Άβι Λεμπ και η επιστημονική διαμάχη
Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης βρίσκεται ο διακεκριμένος αστροφυσικός Άβι Λεμπ, ο οποίος σε νέο άρθρο του επισημαίνει ότι το αντικείμενο εμφανίζει τουλάχιστον δεκατρείς ανωμαλίες σε σχέση με τα δύο προηγούμενα διαστρικά αντικείμενα, το Οουμουαμούα και τον Μπορίσοφ. Κατά τον ίδιο, η αντι-ουρά του 3I/ATLAS όχι μόνο έχει αλλάξει φορά, αλλά συμπεριφέρεται σαν να περιέχει υλικό που δεν απωθείται από την ηλιακή ακτινοβολία, οδηγώντας σε ένα συμπέρασμα που ανοίγει νέα πεδία προβληματισμού. Σημειώνει ότι η μικροσκοπική σκόνη συνήθως ωθείται από τον Ήλιο προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και η εικόνα που καταγράφει το τηλεσκόπιο Hubble δεν ταιριάζει με κανένα αναμενόμενο μοντέλο.
Ο Λεμπ δεν περιορίζεται στην ανάλυση. Ασκεί κριτική στην επιστημονική κοινότητα κατηγορώντας ορισμένους για υπερβολική βεβαιότητα σε ένα αντικείμενο που δεν έχει προηγούμενο. Θεωρεί ότι συχνά η πρώτη αντίδραση είναι η απόρριψη κάθε υπόθεσης που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα, πριν ακόμη εξεταστούν τα δεδομένα. Η συζήτηση, όπως λέει, έχει γίνει πιο σκληρή από ό,τι θα επέτρεπε η ανάγκη για ανοιχτή έρευνα.
Το μυστήριο της αντι-ουράς που αλλάζει κατεύθυνση
Τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί μέχρι σήμερα δείχνουν ότι η αντι-ουρά του 3I/ATLAS φαινόταν να κινείται αντίθετα από την κίνηση του ουράνιου σώματος πριν το περιήλιο και ότι μετά το κοντινότερο σημείο του στην τροχιά γύρω από τον Ήλιο η δομή άλλαξε φορά σαν να έχει «αναποδογυρίσει». Οι επιστήμονες που ασχολούνται με κομήτες γνωρίζουν ότι η οπτική γωνία πολλές φορές δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Ωστόσο ο Λεμπ επισημαίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση οι γωνίες λήψης, οι διαδοχικές παρατηρήσεις και οι μετρήσεις του Hubble δεν αφήνουν περιθώριο να πρόκειται για τέτοιο φαινόμενο.
Αντίθετα, αποκλείει ότι η αντι-ουρά αποτελείται από συνηθισμένα σωματίδια σκόνης. Θεωρεί πιθανό ότι περιέχει μεγαλύτερα θραύσματα πάγου ή ακόμη μεγαλύτερα τεμάχια υλικού που δεν επηρεάζονται από τη ροή της ηλιακής ακτινοβολίας. Σε τρεις πρόσφατες εργασίες παρουσιάζει υποθέσεις που κυμαίνονται από την ταχεία εξάτμιση παγωμένου υλικού μέχρι την παρουσία μεγάλων κομματιών τα οποία αλλάζουν τη γεωμετρία της ουράς.
Η συζήτηση για τα «όρια» της έρευνας
Η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται στα φυσικά χαρακτηριστικά του κομήτη. Επεκτείνεται σε μια γενικότερη διαμάχη για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται τα διαστρικά αντικείμενα και οι ασυνήθιστες παρατηρήσεις. Ο Λεμπ παραπέμπει σε πρόσφατα πειράματα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων που εξετάζουν θεωρούμενα «εξωτικά» φαινόμενα, όπως τα στείρα νετρίνα. Δύο ανεξάρτητες μελέτες απέκλεισαν την ύπαρξή τους, ωστόσο η επιστημονική κοινότητα θεώρησε απόλυτα λογικό να διερευνηθούν τέτοιες πιθανότητες. Αντίθετα, λέει ο Λεμπ, η μελέτη των διαστρικών αντικειμένων συχνά απορρίπτεται προτού καν ξεκινήσει.
Θεωρεί προβληματικό ότι η πιθανότητα για υπαρξιακά σημαντικές ανακαλύψεις, όπως η ανίχνευση πιθανής τεχνολογικής προέλευσης ενός διαστρικού σώματος, απορρίπτεται χωρίς ουσιαστική συζήτηση. Ο ίδιος θυμίζει ότι έχει συγγράψει έντεκα επιστημονικές εργασίες για το 3I/ATLAS και ότι μια αναφορά σε τεχνολογικές πιθανότητες αφαιρέθηκε στην επιμέλεια για να είναι «λιγότερο αμφιλεγόμενη».
Η ανοιχτή υπόθεση που υπόσχεται νέες ανατροπές
Το 3I/ATLAS παραμένει αντικείμενο έντονης μελέτης και η αντι-ουρά του εξακολουθεί να αποτελεί πηγή απορίας τόσο για ειδικούς όσο και για όσους παρακολουθούν τη διαστημική έρευνα. Το γεγονός ότι το αντικείμενο προέρχεται από το διαστρικό περιβάλλον σημαίνει ότι μπορεί να φέρνει υλικό και πληροφορίες που δεν υπάρχουν στο Ηλιακό Σύστημα. Τα νέα δεδομένα ενδέχεται να οδηγήσουν σε πιο ολοκληρωμένα μοντέλα για το πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται τα αντικείμενα πέρα από τα όρια του Ήλιου μας.
Η συζήτηση για το 3I/ATLAS δεν αναμένεται να καταλαγιάσει σύντομα. Αντίθετα, όσο συνεχίζονται οι παρατηρήσεις και όσο δημοσιεύονται νέα ευρήματα, τόσο αυξάνεται η πίεση προς την επιστημονική κοινότητα να αντιμετωπίσει ανοιχτά ένα φαινόμενο που δεν ταιριάζει σε καμία εισαγωγική εξήγηση.
