Η κεντρική πύλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι είναι σφραγισμένη εδώ και 200 χρόνια.

Όποιος θέλει να εισέλθει, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο χώρο όπου τους τελευταίους αιώνες εδρεύει η πρωτόθρονη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, γίνεται μάρτυρας ενός συνεχούς βουβού θρήνου, αλλά και τιμής σε έναν άνθρωπο που προτίμησε τη θυσία.

Κάθε χρόνο, στις  10 Απριλίου,  ο Οικουμενικός Πατριάρχης ανάβει ένα κερί και προσεύχεται. Γιατί άραγε;

Ήταν 10 Απριλίου 1821. Σ’ αυτήν την κλειστή σήμερα μαύρη πύλη οθωμανοί στρατιώτες κρέμασαν ένα χοντρό σχοινί με μια θηλιά. Στόχος τους δεν ήταν άλλος από τον Εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ που παρά τις πιέσεις να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και να φυγαδευτεί, προτίμησε να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο την μοίρα του.

Τον κρέμασαν στην κεντρική πύλη για να τον ατιμώσουν και να παραδειγματίσουν. Άφησαν το άψυχο κορμί του να κρέμεται εκεί για τρία μερόνυχτα. Με κόπους η σωρός του έφτασε στην Οδησσό για να αναπαυτεί, ενώ σήμερα τα λείψανα του, φυλάσσονται σε μαρμάρινη λειψανοθήκη, στον καθεδρικό ναό των Αθηνών.

Κάποιοι θέλουν να πείσουν τον Ελληνισμό πως ο Γρηγόριος ήταν ένας «προδότης» που για να διασωθεί είχε αφορίσει την Επανάσταση του Υψηλάντη. Μια μικρή αναζήτηση στις πηγές ωστόσο αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο.

Παρά την διαφωνία του –όπως υποστηρίζουν κάποιοι ιστορικοί- για το χρόνο που θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί η Επανάσταση, ο Γρηγόριος Ε΄ είχε στηρίξει με κάθε μέσον τον Ελληνισμό.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι ο Γρηγόριος θα μπορούσε να είχε σωθεί. Αρκετοί ήταν αυτοί που τον πίεζαν να φυγαδευτεί. Ο Υψηλάντης είχε στείλει πλοίο για να τον μεταφέρει μακριά από τον Σουλτάνο. Για τον Γρηγόριο όμως αυτό δεν υπήρχε σαν επιλογή!

Όπως αναφέρει η Wikipedia, σύμφωνα με τον πανηγυρικό που εκφώνησε για τον Πατριάρχη το 1853 ο Γεώργιος Τερτσέτης, όπως αυτός μεταφέρεται από τον ανιψιό του Πατριάρχη, ο Γρηγόριος Ε’ απέρριψε προτάσεις υπαλλήλων ξένων πρεσβειών να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη λέγοντας: «Μη με προτρέπετε εις φυγήν, μάχαιρα θα διέλθη τας ρύμας της Κωνσταντινουπόλεως και των λοιπών πόλεων των χριστιανικών επαρχιών. Υμείς επιθυμείται, εγώ μετημφιεσμένος να καταφύγω…ουχί! Εγώ δια τούτω είμαι πατριάρχης, όπως σώσω το έθνος μου…ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέραν οφέλειαν από την ζωή μου…Ναι, ας μη γίνω χλεύασμα των ζώντων. Δε θα ανεχτώ ώστε εις τα οδούς της Οδησσού, της Κέρκυρας και της Αγκώνος, διερχόμενον εν μέσω των αγύιων, να με δακτυλοδεικτούσι λέγοντες, Ιδού έρχεται ο φονεύς πατριάρχης».

Η αγιοκατάταξη του έγινε στις 10 Απριλίου 1921