Οι πιθανές επιπτώσεις μιας επιστροφής σε εθνικό νόμισμα εξετάζονται σε ανάλυση του Γιάννη Μαστρογεωργίου, διευθυντή του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, σε μια συζήτηση που επανέρχεται, καθώς η αξιολόγηση δεν κλείνει και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης παρουσίασε χθες τα βήματα της μετάβασης στο εθνικό νόμισμα.

Όπως υπογραμμίζεται στην αρχή της ανάλυσης του Γιάννη Μαστρογεωργίου, οι επιπτώσεις που τυχόν θα έχει ένα εθνικό νόμισμα, είναι σχετικά απροσδιόριστες, καθώς δεν έχει υπάρξει αντίστοιχο προηγούμενο στην ΟΝΕ. «Η Ελλάδα ανήκει ήδη σε μία νομισματική ένωση, δεν είχαμε συνδεδεμένο νόμισμα με το Δολάριο πχ όπως η Αργεντινή, δεν είχαμε προετοιμαστεί μετά την είσοδο στην ΟΝΕ για κάποια μετάπτωση, άρα δεν είναι εύκολο να έχουμε σαφή εικόνα των επιπτώσεων. Όμως, υπάρχουν κάποια αδιαμφισβήτητα δεδομένα που ένα ανίσχυρο νέο εθνικό νόμισμα θα επιφέρει άμεσα» αναφέρεται σχετικά.

Όπως σημειώνεται στην ανάλυση, οι οπαδοί της δραχμής υπερτονίζουν την πιθανή θετική εκδοχή του εθνικού νομίσματος μέσω κυρίως της τεράστιας υποτίμησης που θα ακολουθήσει. «Η δραχμή παρέχει ρευστότητα, υποστηρίζουν και η υποτίμηση θα οδηγήσει σε ανταγωνιστικότητα. Σε ενδεχόμενη επιστροφή της Ελλάδος στο εθνικό νόμισμα, η Ελλάδα σύμφωνα με τη θετική όψη του παραμυθιού, θα έχει ξανά στη διάθεση της τα εργαλεία εκείνα, που θα τη βοηθήσουν να αντιμετωπίσει ικανά την κρίση, είτε κατεβάζοντας τα επιτόκια, κάτι που τώρα δεν μπορεί να κάνει, είτε αφήνοντας το νόμισμα να διολισθήσει 20-30%» .

«Το παραμύθι της Δραχμής εστιάζει στο θυμικό της κυρίαρχης χώρας που ορίζει εκείνη τις τύχες της. Όμως, σε ένα απόλυτα απαιτητικό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και χωρίς πρόσβαση σε χρηματοδότηση, χρειάζονται ισχυρές εμπορικές συμμαχίες αφού η χώρα μόνη της δεν θα μπορέσει να σταθεί ανταγωνιστικά» συμπληρώνεται.
Οι επιπτώσεις

Το πιο πιθανό όμως, εκτιμάται, είναι η χώρα να δοκιμάσει ένα «ισοπεδωτικό κοκτέιλ υπερπληθωρισμού, υψηλών επιτοκίων και διεθνούς απομόνωσης, παραπέμποντας σε τριτοκοσμικές εικόνες οικονομικής και πολιτικής αστάθειας».

Η σίγουρη υποτίμηση, όπως υπογραμμίζεται στην ανάλυση, σημαίνει μεγάλη πτώση του βιοτικού επιπέδου, «ενώ καλό είναι να θυμόμαστε ότι η μεταπολιτευτική πραγματικότητα δείχνει πως οι συνεχείς υποτιμήσεις είχαν τελικά μικρό έως και ανύπαρκτο αντίκρισμα ως προς την ανταγωνιστικότητα. Οι αλλεπάλληλες υποτιμήσεις της δεκαετίας του ’80, όταν η δραχμή πήγε από τις 40 δραχμές το δολάριο στις 150 το δολάριο, συνοδεύτηκαν από μείωση των εξαγωγών από το 24% στο 18% του ΑΕΠ και εξαιρετικά χαμηλή ανάπτυξη. Μετά το 1985 και το 2002 η δραχμή υποτιμήθηκε 100% και οι εξαγωγές αυξήθηκαν μόνον 16%! Αυτή η εξέλιξη ήταν συνέπεια της λογικής της υποτίμησης ως «εύκολης λύσης» προσωρινής τόνωσης της οικονομίας, η οποία όμως συνοδευόταν από τύπωμα χρήματος και πληθωρισμό που αναιρούσε τα αρχικά οφέλη».

Η διεθνής εμπειρία υποδεικνύει ότι η υποτίμηση που θα ακολουθήσει την επιστροφή σε ένα εθνικό νόμισμα θα είναι ραγδαία, όπως υπογραμμίζεται στην ανάλυση. «Αυτοί που θα βρεθούν στα χέρια με “νέες δραχμές”, θα επιδιώξουν να τις μετατρέψουν σε Ευρώ για να αποφύγουν πιθανές μελλοντικές απώλειες, εντείνοντας έτσι τις πτωτικές τάσεις του νέου νομίσματος».
Τι θα συμβεί με τις καταθέσεις;

Οι καταθέσεις θα είναι υποχρεωτικά μετατρέψιμες σε δραχμές. Όση θα είναι η υποτίμηση της δραχμής, τόση αγοραστική δύναμη θα χάνουν. Το μέγεθος αυτό θα βρίσκεται σε συνάρτηση με τον ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού. Προϋπόθεση για το σενάριο αυτό είναι να έχουν μείνει όρθιες οι τράπεζες, τονίζεται στην ανάλυση.
Τι θα αλλάξει στα δάνεια;

Τα δάνεια τα οποία έχουν συναφθεί σε συνάλλαγμα εξακολουθούν να οφείλονται σε συνάλλαγμα. Αυτό σημαίνει ότι το κεφάλαιο του χρέους θα αυξάνεται διαρκώς σε συνάρτηση με την υποτίμηση του νομίσματος. Το ίδιο θα ισχύει και με τους τόκους.
Τι θα γίνει με τις τράπεζες;

Οι τράπεζες είναι βιώσιμες μόνο αν έχουν κεφαλαιακή επάρκεια. «Τα «κόκκινα» δάνεια θα εκτοξευτούν, καθώς οι επιχειρήσεις – οφειλέτες δεν θα έχουν έσοδα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους λόγω μεγάλης πτώσης του τζίρου. Οι ιδιώτες οφειλέτες επίσης δεν θα έχουν έσοδα, ως άνεργοι ή εργαζόμενοι ιδιαίτερα χαμηλών απολαβών. Επομένως, στο διάστημα που θα μεσολαβήσει για μια μετάβαση στη δραχμή, είναι πιθανό να έχουν εξανεμιστεί οι καταθέσεις».
Πώς θα επηρεαστούν οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων;

Θα επηρεαστούν από την υποτίμηση. Όσο πιο πολύ υποτιμάται η δραχμή, τόσο υψηλότερα θα διαμορφώνεται η τιμή τους και αυτό θα αφορά καύσιμα, φάρμακα, κλπ.
Τι θα γίνει με το δημόσιο χρέος;

To δημόσιο χρέος που αφορά σε δάνεια που διέπονται από το ελληνικό δίκαιο, είναι δυνατό να μετατραπεί σε δραχμές. Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, με το δημόσιο χρέος που αφορά σε δάνεια τα οποία διέπονται από το αγγλικό δίκαιο, δηλαδή σε όλα τα δάνεια των τελευταίων ετών μέσω των ευρωπαϊκών μηχανισμών στήριξης. «Παράλληλα, η πραγματική αξία του εξωτερικού μας χρέους θα αυξηθεί, καθιστώντας πολύ δύσκολη την εξυπηρέτησή του. Αυτό θα οδηγήσει σε στάση πληρωμών όχι μόνο από το κράτος αλλά και από τις μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί από το εξωτερικό. Αυτή η αθέτηση των υποχρεώσεων θα αποκόψει τη χώρα από τις διεθνείς χρηματαγορές, τουλάχιστον μέχρι να υπάρξει συμφωνία για νέο “κούρεμα”, κάτι που συνήθως απαιτεί πολύχρονες διαπραγματεύσεις».
Θα καταστεί η ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική;

«Το επιχείρημα της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μέσω της υποτίμησης (έχουμε ήδη υποστεί την εσωτερική υποτίμηση) , πάσχει γιατί θα πρόκειται για ανταγωνιστικότητα βασισμένη στη φτηνή εργασία, μακριά από τη λογική των δραστηριοτήτων υψηλής προστιθέμενης αξίας, μέσω της τεχνολογίας αιχμής και της εξωστρέφειας, που θα μπορούσαμε να έχουμε με τη συμμετοχή στο ευρώ. Η όποια βελτίωση επέλθει στην ανταγωνιστικότητα της χώρας, θα περιοριστεί από τη δυσκολία χρηματοδότησης επιχειρήσεων από το τραπεζικό σύστημα και από το υψηλότερο κόστος της ενέργειας και των πρώτων υλών.

Μακροπρόθεσμα, η αρχική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας θα εξανεμιστεί, εκτός εάν συνοδευτεί από ραγδαίες και θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις και δραστικές περιοριστικές δημοσιονομικές πολιτικές».
Ο τουρισμός δεν θα ενισχυθεί με τη δραχμή;

Οι τιμές υπηρεσιών του τουρισμού και οι τιμές των κατοικιών, θα μειωθούν σημαντικά και πολλοί προσβλέπουν σε ανάπτυξη του τουρισμού και στην προσέλκυση νέων επενδύσεων.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται στην ανάλυση, εκτιμάται ότι τουρίστες και επενδυτές θα έρθουν σε μια κατεστραμμένη χώρα με διάχυτη τη φτώχεια, τις κοινωνικές συγκρούσεις, την πολιτική αστάθεια και τη διαρκή αβεβαιότητα. «Επομένως, τα δύο βασικά επιχειρήματα για την επιστροφή στη δραχμή, δηλαδή η αύξηση της ανταγωνιστικότητας και οι θετικές συνέπειες στον ρυθμό ανάπτυξης από την αύξηση των εξαγωγών και του τουρισμού, καταρρίπτονται καθώς οι θετικές συνέπειες θα είναι περιορισμένες».
Θα σταματήσει η λιτότητα;

«Όχι γιατί η αγοραστική δύναμη της δραχμής θα μειώνεται από τον πληθωρισμό και την υποτίμηση για μεγάλο διάστημα».
Η χώρα θα είναι πιο ισχυρή και εθνικά κυρίαρχη;

«Σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη η Ελλάδα πιθανότατα θα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει και την ΕΕ. Θα ήταν αδύνατον για την Ελλάδα να παραμείνει ως πλήρες μέλος της ΕΕ έχοντας αποχωρήσει ως χρεοκοπημένη χώρα από την ευρωζώνη, καθώς με την έξοδο από το Ευρώ θα αναγκαζόταν να εφαρμόσει μέτρα και πολιτικές, όπως ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων, αγαθών, ατόμων κ.λπ., που θα παρέβαιναν τους κανόνες της ενιαίας, εσωτερικής αγοράς. Η παράβαση των κανόνων της ενιαίας, εσωτερικής αγοράς θα αποτελούσε τη βασικότερη αιτιολογία για αποχώρηση από την ΕΕ. Επίσης, η έξοδος από την ευρωζώνη θα έθετε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της χώρας, καθώς, η συμμετοχή στην ΟΝΕ και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς διαφυλάττει σε μεγάλο βαθμό τα εθνικά συμφέροντα και την εθνική κυριαρχία της χώρας».