Το Chang’e-5 είναι το lander της Κίνας το οποίο προσεληνώθηκε στη Σελήνη το Δεκέμβριο του 2020 και συνέλεξε 1.7 κιλά σεληνιακών πετρωμάτων τα οποία επέστρεψε στη Γη τον ίδιο μήνα.
Επιστήμονες από την Κίνα, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και τη Σουηδία μελέτησαν αυτά τα πετρώματα με εργαστηριακές αναλύσεις για να διαπιστώσουν την ακριβή ηλικία τους. Οι προσπάθειές τους στέφθηκαν με επιτυχία καθώς διαπίστωσαν πως πρόκειται για ηφαιστειακά πετρώματα 1.97 δισεκατομμυρίων ετών, ωστόσο αυτό δημιούργησε ένα νέο μυστήριο, αφού η ηλικία τους είναι ένα δισεκατομμύριο χρόνια νεότερη από προηγούμενα βασαλτικά πετρώματα που έχουν βρεθεί στη Σελήνη.
Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πολλές ηφαιστειακές εκρήξεις έλαβαν χώρα στην επιφάνεια της Σελήνης κατά τη διάρκεια της γεωλογικής της ιστορίας, σχηματίζοντας τεράστιες επιφάνειες βασαλτικών πετρωμάτων οι οποίες ονομάζονται Σεληνιακές θάλασσες και καλύπτουν το 16% της επιφάνειας. Είναι ουσιαστικά οι πιο σκούρες περιοχές που βλέπετε όταν κοιτάτε το φεγγάρι, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε σίδηρο.
Έως τώρα ξέραμε όμως πως η ηφαιστειακή δραστηριότητα της Σελήνης έλαβε χώρα 3 με 4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Οι πλανητικοί επιστήμονες το έχουν επιβεβαιώσει αυτό με πετρώματα που έφεραν πίσω οι αποστολές Apollo, καθώς και από μετεωρίτες που προήλθαν από τη Σελήνη. Μέχρι τώρα, δεν είχαμε ενδείξεις ηφαιστειακών πετρωμάτων νεότερης ηλικίας.
Για να λάβουν χώρα ηφαιστειακές εκρήξεις, απαιτείται θερμότητα στο εσωτερικό του πλανήτη για να παράγει το λιωμένο υλικό που εμπλέκεται στη διαδικασία. Για ένα πλανητικό σώμα του μεγέθους της Σελήνης, είχε υπολογιστεί πως αυτή η θερμότητα θα είχε χαθεί πολύ πριν τις εκρήξεις πριν 2 δισεκατομμύρια χρόνια. Επομένως τα νέα στοιχεία δημιουργούν ένα νέο επιστημονικό μυστήριο, του πώς ένα μικρό βραχώδες πλανητικό σώμα όπως η Σελήνη μπορεί να διατηρήσει αρκετή εσωτερική θερμοκρασία για να συνεχίσει να παράγει ηφαιστειακές εκρήξεις, 2.5 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία της, η οποία έλαβε χώρα πριν 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια.
Οι επιστήμονες έχουν προτείνει στο παρελθόν υψηλές συγκεντρώσεις ραδιενεργών υλικών στο εσωτερικό της Σελήνης που μπορεί να έλιωσαν το πετρώδες υλικό, αλλά η σύνθεση των δειγμάτων δεν αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Το μόνο που μένει να δούμε είναι αν η παλιρροιακή θέρμανση έπαιξε ρόλο, αν δηλαδή η κίνηση στο εσωτερικό της Σελήνης από τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Σελήνης, Γης και Ήλιου ήταν αρκετή για να παράγει αυτήν τη θερμότητα. Αν αυτό δεν ισχύει, τότε απομένει η εξήγηση πως ο μανδύας της Σελήνης έχει μία μοναδική σύνθεση που του επιτρέπει να λιώνει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.
Η ανάλυση των δειγμάτων των αποστολών Apollo από τη δεκαετία του ’70 άλλαξε τον τρόπο που καταλαβαίνουμε το πόσο δυναμικό είναι το Ηλιακό μας σύστημα και πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται οι πλανήτες. Τώρα, αυτή η νέα έρευνα αποδεικνύει την απίστευτη επιστημονική αξία της επιστροφής δειγμάτων από άλλα πλανητικά σώματα στη Γη για μελέτη, για να αποκαλύψουμε τα μυστικά τους στα εργαστήριά μας.
