Συνταγματική αναθεώρηση και πολιτική τριβή: Ποιος ανοίγει τη συζήτηση και ποιος τη φοβάται

Η δημόσια συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση επανέρχεται δυναμικά στο πολιτικό σκηνικό, με τα βλέμματα στραμμένα σε ένα άρθρο που για χρόνια προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Η ατιμωρησία υπουργών και ο τρόπος με τον οποίο ορίζονται οι ευθύνες τους έχει εξελιχθεί σε σημείο πίεσης για το πολιτικό σύστημα, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να ζητούν θεσμικές αλλαγές και την κυβέρνηση να δέχεται σφοδρή κριτική για τον χειρισμό υποθέσεων που απασχόλησαν έντονα την κοινή γνώμη.

Σε μια περίοδο όπου η αξιοπιστία των θεσμών βρίσκεται στο επίκεντρο, το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να ανοίξει εκ νέου τη συζήτηση για τη λειτουργία της Δικαιοσύνης όταν εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα. Το άρθρο 86, που αφορά την ευθύνη υπουργών, μετατρέπεται σε σημείο αντιπαράθεσης, ενώ η θεσμική συζήτηση παίρνει πολιτικό χαρακτήρα λόγω των πρόσφατων εξελίξεων.

Το κάλεσμα Ανδρουλάκη: «Να τελειώσει το καθεστώς της ατιμωρησίας»

Στην εκδήλωση του Ινστιτούτου για τη Σοσιαλδημοκρατία ενόψει της συνταγματικής αναθεώρησης, ο Νίκος Ανδρουλάκης επιχείρησε να δώσει πολιτικό στίγμα. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κάλεσε τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης σε μια γενναία αναθεώρηση του άρθρου 86, με στόχο όπως είπε «κανείς πολιτικός να μην στέκεται πάνω από τον νόμο».

Ο κ. Ανδρουλάκης υπογράμμισε ότι η κοινωνία απαιτεί ένα θεσμικό πλαίσιο απαλλαγμένο από σκιές ατιμωρησίας, που όπως τόνισε, «δηλητηριάζει τη δημόσια ζωή και υπονομεύει την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος». Στην τοποθέτησή του έκανε λόγο για «έκρηξη διαφθοράς» την οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, ευνοεί το ισχύον καθεστώς.

Το μήνυμα ήταν σαφές: προτεραιότητα του ΠΑΣΟΚ είναι να λήξει οριστικά αυτό το πλαίσιο, το οποίο όπως υποστηρίζει, οδηγεί σε απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς.

Η κριτική στην κυβέρνηση και το ζήτημα των ερευνών

Στο στόχαστρο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ βρέθηκε και η στάση της κυβέρνησης σε υποθέσεις που συνδέονται με υπουργικές ευθύνες. Ο κ. Ανδρουλάκης έκανε λόγο για «αναξιοπιστία» του πρωθυπουργού, τονίζοντας ότι ενώ δημόσια δηλώνει υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 86, στην πράξη –κατά τον ίδιο– το αξιοποιεί για να δυσκολεύει την ποινική διερεύνηση υποθέσεων όπως εκείνες του ΟΠΕΚΕΠΕ και των Τεμπών.

Η κριτική του εστιάζει στο ότι η κυβερνητική πλειοψηφία, όπως ανέφερε, «δέσμευσε τα χέρια της Δικαιοσύνης» εμποδίζοντας να εξεταστούν πιθανές ευθύνες υπουργών της.

Αυτή η τοποθέτηση ενισχύει το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο διεξάγεται η συζήτηση, με την αντιπολίτευση να ζητά αλλαγές που θα ενισχύουν τη διαφάνεια και τον έλεγχο όταν προκύπτουν υποθέσεις δημόσιου ενδιαφέροντος.

Η παρέμβαση Βενιζέλου: «Ταπείνωση του Κοινοβουλίου»

Στην ίδια εκδήλωση, ο Ευάγγελος Βενιζέλος επέλεξε να τοποθετηθεί με ιδιαίτερα αιχμηρό ύφος απέναντι στην κυβέρνηση, εστιάζοντας στον σεβασμό και την εφαρμογή του Συντάγματος. Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αναφέρθηκε στην υπόθεση των υποκλοπών ως χαρακτηριστικό παράδειγμα θεσμικού προβλήματος, ενώ έστρεψε το βλέμμα και προς την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Ο κ. Βενιζέλος έκανε λόγο για μια διαδικασία που ταπείνωσε το Κοινοβούλιο, αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο η κυβερνητική πλειοψηφία εμπόδισε τη συγκρότηση προανακριτικής επιτροπής. Επισήμανε ότι η χρήση της επιστολικής ψήφου επέτρεψε, κατά την άποψή του, την απομάκρυνση βουλευτών από τη διαδικασία, δημιουργώντας ένα προηγούμενο που «προσβάλλει τον κοινοβουλευτισμό».

Στην τοποθέτησή του συμπεριέλαβε και αναφορά στις χθεσινές εικόνες από την κατάθεση του αγροτοσυνδικαλιστή γνωστού ως Φραπές, σημειώνοντας ότι η επίκληση του δικαιώματος σιωπής είναι σεβαστό νομικό δικαίωμα, ωστόσο άλλης φύσεως ζήτημα είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η κοινοβουλευτική διαδικασία.

Η πρόταση για τους 180 ψήφους και η επόμενη μέρα

Ξεχωριστή εντύπωση προκάλεσε η πρόταση του κ. Βενιζέλου προς το ΠΑΣΟΚ για τις διαδικασίες αναθεώρησης. Ο πρώην πρόεδρος υποστήριξε ότι το ΠΑΣΟΚ οφείλει να ενεργήσει ώστε να απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία 180 ψήφων στη δεύτερη Βουλή για κάθε διάταξη που εισάγεται προς αναθεώρηση.

Κατά τον ίδιο, η διατήρηση της αυξημένης πλειοψηφίας των τριών πέμπτων είναι κρίσιμη για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας αναθεώρησης με απλή κυβερνητική πλειοψηφία, που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο σε μονομερείς μεταρρυθμίσεις χωρίς ευρύτερη συναίνεση.

Αυτή η θέση προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο στη συζήτηση, καθώς εγείρει ερωτήματα για τον βαθμό θεσμικής σταθερότητας που πρέπει να διέπει την αναθεωρητική διαδικασία.

Το πολιτικό διακύβευμα της αναθεώρησης

Η αναθεώρηση του Συντάγματος δεν είναι μια απλή θεσμική διαδικασία. Αγγίζει τον πυρήνα της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος και καθορίζει το πώς ορίζεται η ευθύνη και η λογοδοσία. Το άρθρο 86, ειδικά μετά τις πρόσφατες υποθέσεις που απασχόλησαν την επικαιρότητα, αποκτά ιδιαίτερο βάρος στη δημόσια συζήτηση.

Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να αλλάξει τους όρους της συζήτησης και να μεταφέρει τη πίεση προς την κυβέρνηση, ενώ η κυβέρνηση καλείται να απαντήσει σε ερωτήματα για τη στάση της σε ζητήματα θεσμικής διαχείρισης.

Το επόμενο διάστημα αναμένεται να δείξει αν η αναθεώρηση θα εξελιχθεί σε μια ευρεία πολιτική σύγκλιση ή αν θα αποτελέσει ακόμη ένα πεδίο αντιπαράθεσης στο ήδη φορτισμένο πολιτικό σκηνικό.