Στην Κωνσταντινούπολη ο Γεραπετρίτης: Δείπνο με Φιντάν και στήριξη στο Πατριαρχείο
Τα επόμενα βήματα στα ελληνοτουρκικά, αναζητώντας νέες ισορροπίες μετά και την έγκριση από την Ελλάδα του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, σχεδιάζει η Αθήνα, καθώς η πρώτη «μετρημένη» αντίδραση της τουρκικής πλευράς δεν προεξοφλεί και την συνολική «απάντηση» στις ελληνικές πρωτοβουλίες.
Ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης συναντήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και είχε ιδιωτικό δείπνο με τον ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, στο πλαίσιο της πενθήμερης επίσκεψής του στην Πόλη. Οι Υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών αναμένεται να συναντηθούν και πάλι στην Αττάλεια, στην Υπουργική Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις 14-15 Μαΐου.
Οι συναντήσεις αυτές επιδιώκουν να δώσουν ένα κλίμα κανονικότητας στις σχέσεις, παρά τα σοβαρά προβλήματα που έχουν αναδειχθεί τις τελευταίες εβδομάδες. Παράλληλα, αποσκοπούν στη διαμόρφωση του πλαισίου, ώστε να καθοριστεί και να συμφωνηθεί η ημερομηνία σύγκλησης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Το δείπνο των δύο ΥΠΕΞ έγινε λίγες ώρες πριν από τη φιέστα που ετοιμάζεται για το Σάββατο στα Κατεχόμενα, με την επίσκεψη Ερντογάν, όπου ο Τούρκος πρόεδρος αναμένεται να θέσει τέλος στη συζήτηση για ομοσπονδιακή λύση, απαιτώντας λύση δύο κρατών και συγχρόνως να «τραβήξει το λουρί» στους Τουρκοκύπριους που αντιδρούν στην ισλαμοποίηση που επιχειρείται από την Άγκυρα.
Είναι προφανές ότι οι εκδηλώσεις και οι δηλώσεις από τα Κατεχόμενα επηρεάζουν το κλίμα και στα ελληνοτουρκικά.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξή του (στο vidcast «Direct» της ιστοσελίδας protothema.gr και στον δημοσιογράφο Γιώργο Ευγενίδη), είχε θέσει το πλαίσιο των επόμενων κινήσεων, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα ασκεί πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματά της και ότι θα επιδιωχθεί να γίνει κανονικά το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας και η επίσκεψή του στην Άγκυρα.
«Δεν υπάρχει κάποιο ζήτημα και κάποιος ιδιαίτερος λόγος, γιατί αυτή η συνάντηση θα έπρεπε να μετατεθεί ή, ακόμα χειρότερα, να αναβληθεί. Επιμένω: όσο περισσότερο συζητούμε, τόσο καλύτερα είναι τα πράγματα, έστω και αν διαφωνούμε. Και μπορούμε να διαφωνούμε έντονα, αλλά πρέπει να μπορούμε να διαφωνούμε πολιτισμένα και δεν χρειάζεται σε καμία περίπτωση η διαφωνία να οδηγεί αυτόματα σε ρητορική έξαρση ή, ακόμα χειρότερα, σε στρατιωτικοποίηση του βασικού ζητήματος που έχουμε με την Τουρκία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός.
Στον σχεδιασμό της Αθήνας είναι η σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου να μην μετατεθεί επ’ αόριστον και πάντως να γίνει πριν από το καλοκαίρι, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα δοθεί η εικόνα ενός μηχανισμού που αδρανοποιείται, κάτι που δεν επιθυμεί η κυβέρνηση. Και οι διμερείς επαφές αλλά και η τακτική σύγκληση του Συμβουλίου δίνουν μια εικόνα κανονικότητας και συγχρόνως είναι χρήσιμες, προκειμένου να διατηρούνται ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας σε υψηλό επίπεδο και να λειτουργούν και για την αποσυμπίεση πιθανών εντάσεων.
Παρά το γεγονός ότι η πρώτη αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ ήταν ήπια και σε αυτό έπαιξε ρόλο και η συζήτηση και η αλληλοενημέρωση που είχαν οι Γεραπετρίτης και Φιντάν στις Βρυξέλλες, η Αθήνα ανησυχεί, καθώς εκτιμάται ότι η πίεση που δέχεται στο εσωτερικό η τουρκική κυβέρνηση από την αντιπολίτευση πιθανότατα να δρομολογήσει και κινήσεις επί του πεδίου.
Από τη στιγμή που εγκρίθηκε ο ελληνικός ΘΧΣ τη Μεγάλη Τετάρτη, στην Τουρκία υπήρξε μια «υστερική» αντίδραση από τα ΜΜΕ και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που κατηγόρησαν την τουρκική κυβέρνηση και τον ίδιο τον Ερντογάν ότι αποδέχθηκαν τα τετελεσμένα που επέβαλε η Αθήνα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Κύριο σημείο της κριτικής είναι ότι με τον ελληνικό ΘΧΣ νομιμοποιείται ο «Χάρτης της Σεβίλλης», ότι γίνεται αποδεκτή η «παράνομη κατάληψη» των νησιών και νησίδων του Αιγαίου και, κυρίως, το θέμα της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ. , παρά το γεγονός, ότι αυτά τα δυνητικά όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης δεν αποτυπώνονται στον χάρτη που δόθηκε στη δημοσιότητα.
Η δημοσιοποίηση του ελληνικού ΘΧΣ ήταν η τελευταία από μια σειρά κινήσεων που έχουν προκαλέσει παροξυσμό στον τουρκικό Τύπο και στην αντιπολίτευση, αλλά και στους εθνικιστές που στηρίζουν την κυβέρνηση Ερντογάν.
Η εξαγγελία του ελληνικού εξοπλιστικού προγράμματος, ο σχεδιασμός της «Ασπίδας του Αχιλλέα», η αμυντική ενίσχυση της Κύπρου και η εμβάθυνση των αμυντικών σχέσεων με τις ΗΠΑ, η επίσκεψη Μητσοτάκη στο Ισραήλ, η εκδήλωση ενδιαφέροντος της Chevron για το οικόπεδο νότια της Κρήτης, σε περιοχή που επικαλύπτει την λιβυκή πλευρά του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, αλλά και ο ρόλος της Ελλάδας και της Κύπρου ώστε να μην υπάρξει άνευ όρων εμπλοκή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, είναι ζητήματα που έχουν επιβαρύνει αρκετά το κλίμα στην τουρκική πλευρά.
Η Άγκυρα είχε ανακοινώσει, κάτι που επιβεβαίωσε και ο Φιντάν την Πέμπτη, ότι έχει ολοκληρώσει τον δικό της ΘΧΣ (Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό), ο οποίος αποτυπώνει όλες τις διεκδικήσεις της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας» και αναμένεται να τον καταθέσει στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ.
Κρίσιμο τεστ, ωστόσο, θα είναι το επόμενο διάστημα η επανεκκίνηση των εργασιών για την πόντιση του καλωδίου Κρήτης–Κύπρου, καθώς και η θεσμοθέτηση των Θαλάσσιων Πάρκων, θέματα τα οποία, όπως είπε ο Πρωθυπουργός, θα προχωρήσουν κανονικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, τα Θαλάσσια Πάρκα θα επανεξεταστούν από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, οπότε θα χρειαστεί εύλογο διάστημα για την οριστικοποίησή τους, ενώ ανώτερη πηγή του ΥΠΕΞ τόνιζε ότι η επιστροφή των ερευνητικών για την πόντιση του καλωδίου δεν θα είναι άμεση. Η Αθήνα είναι προφανές ότι θέλει να κάτσει η «σκόνη» που σήκωσε η έγκριση του ΘΧΣ και να προχωρήσει με πιο αργούς ρυθμούς στα δύο αυτά ζητήματα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εντάσεις επί του πεδίου , σε μία περίοδο που τέτοιες αποσταθεροποιητικές καταστάσεις είναι ανεπιθύμητες.
Η Κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν υπάρχει βιασύνη για τα επόμενα βήματα καθώς πρωτοβουλίες όπως αυτή με την Chevron, αλλά και με τον ΘΧΣ, διαψεύδουν όσους θεωρούσαν, στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου αλλά και στο εσωτερικό, ότι η Ελλάδα αποδέχεται την ετεροβαρή ερμηνεία της Διακήρυξης των Αθηνών, που προβάλει η Τουρκία, θεωρώντας ότι τα «ήρεμα νερά» συνδέονται και με την αποχή από την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
Αυτό δημιουργεί αρκετά προβλήματα στο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης, η οποία δεν μπορεί να αναβάλλεται επ' αόριστον, καθώς αποτελεί ένα μεγάλο project ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, στο οποίο εμπλέκονται και σημαντικά οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα και είναι έργο γεωστρατηγικής σημασίας.
Είναι σημαντικό, πάντως, εφόσον ολοκληρωθεί η διαδικασία σχεδιασμού όλων των χαρτών που συνοδεύουν τον ΘΧΣ και η κατάθεσή τους στην Κομισιόν, να ξεκινήσει και η έμπρακτη εφαρμογή του. Διότι αυτό θα του προσδώσει εγκυρότητα και αξιοπιστία επί του πεδίου, καθώς μέχρι τότε θα παραμένει απλώς μια θεωρητική αποτύπωση, έστω και σε κοινοτικό πλαίσιο , των αξιώσεων της Ελλάδας επί των θαλάσσιων ζωνών, σημαντικό μέρος των οποίων αμφισβητεί και διεκδικεί η Τουρκία. Η Αθήνα οφείλει επίσης συντεταγμένα να προχωρήσει στην υιοθέτηση των ευθειών γραμμών βάσης και του κλεισίματος των Κόλπων οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για την χάραξη του ΘΧΣ
Παρά την προσδοκία ότι με την έγκριση του ΘΧΣ και με τη δημοσιοποίηση του αντίστοιχου τουρκικού σχεδιασμού θα υπήρχε διαπιστωμένη διαφορά που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσφυγή σε διεθνή δικαιοδοσία, είναι προφανές ότι τα εμπόδια που υπήρχαν μέχρι τώρα για μια τέτοια εξέλιξη παραμένουν. Και το γεγονός, μάλιστα, ότι η Ελλάδα έχει επισήμως εγκρίνει έναν χάρτη που αποτυπώνει το μέγιστο των αξιώσεών της σε θαλάσσιες ζώνες καθιστά ακόμη πιο δύσκολη απέναντι στην κοινή γνώμη ,την επίλυση της διαφοράς, είτε μέσω διαπραγματεύσεων είτε μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, καθώς δεν θα δικαιώνει απολύτως την ελληνική θέση, όπως αυτή αποτυπώθηκε στον ΘΧΣ.
Οι θέσεις δε της Τουρκίας, περί μη άσκησης του δικαιώματος της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ., για νησίδες «απροσδιορίστου κυριαρχίας» και για μηδενική ή μειωμένη επήρεια των νησιών, είναι προφανές ότι δεν αποτελούν καν σημείο εκκίνησης συζήτησης ή και διαπραγμάτευσης για τη σύνταξη συνυποσχετικού.
Με ενδιαφέρον αναμένεται η αντίδραση της Τουρκίας σε ένα ακόμη μέτωπο, καθώς έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα ανατροπής της απόφασης των «τουρκογενών κρατών» της Κεντρικής Ασίας να ανοίξουν πρεσβείες στη Λευκωσία και να συνυπογράψουν Κοινή Διακήρυξη με την Ε.Ε. (4 Απριλίου), στην οποία υιοθετούνται τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ 541 (1983) και 550 (1984), που αφορούν το Κυπριακό και καταδικάζουν την ανακήρυξη του ψευδοκράτους.
Στη Σύνοδο Κορυφής συμμετείχαν οι ηγέτες του Καζακστάν, της Κιργιζίας, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν, ενώ πρεσβείες στη Λευκωσία άνοιξαν το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν. Οι κινήσεις αυτές αποτέλεσαν σοβαρό πλήγμα για το κύρος του ίδιου του Τ. Ερντογάν, ο οποίος έχει επενδύσει πολιτικά και διπλωματικά στον λεγόμενο Οργανισμό Τουρκογενων Κρατών, και η κυβέρνησή του δέχθηκε σφοδρή κριτική από την αντιπολίτευση, που έκανε λόγο για «ήττα» της Τουρκίας.
Τόσο ο κ. Ερντογάν όσο και ο Χ. Φιντάν έχουν δηλώσει ότι γίνονται, εκτός δημόσιας σφαίρας, παρεμβάσεις τους ώστε να ανατραπεί αυτή η κατάσταση και τις επόμενες ημέρες προγραμματίζεται μια σειρά κινήσεων με επίκεντρο τα Κατεχόμενα.
Στις 1-2 Μαΐου, στη Λευκωσία, με «οικοδεσπότη» την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», συνεδρίασε η Αντιπροσωπεία του Συμβουλίου των Πρεσβύτερων, ένας από τους θεσμούς του Οργανισμού Τουρκογενών Κρατών , με σκοπό να μετριαστούν οι εντυπώσεις από το άνοιγμα των πρεσβειών στη Λευκωσία.
Το Σάββατο στην επίσκεψη του στα Κατεχόμενα ο Ερντογαν θα εγκαινιάσει το νέο «Προεδρικό Μέγαρο» και το συγκρότημα «κυβερνητικών» κτιρίων στην κατεχόμενη Λευκωσία, τα οποία κατασκευάστηκαν με τη συνδρομή της Άγκυρας. Ο Τούρκος Πρόεδρος έτσι θα δείξει την πλήρη στήριξή του στο ψευδοκράτος και αναμένεται, βεβαίως, να επαναλάβει τη θέση περί «δύο κρατών» και να επιτεθεί σε ξένους παράγοντες που παρεμβαίνουν και υποστηρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία, στοχεύοντας ουσιαστικά τα βέλη του στο Ισραήλ, την Ελλάδα αλλά και τις ΗΠΑ.
Στο διάστημα 1–4 Μαΐου, στα Κατεχόμενα, σε χώρους του παλιού αεροδρομίου, πραγματοποιείται η μεγάλη τουρκική έκθεση τεχνολογίας «TEKNOFEST», η οποία διεξάγεται κάθε χρόνο στην Κωνσταντινούπολη και σε μια άλλη πόλη της Τουρκίας. Φέτος, αποφασίστηκε η δεύτερη αυτή έκθεση να γίνει στην κατεχόμενη Λευκωσία, ως ένδειξη στήριξης στην «ΤΔΒΚ» αλλά και ενσωμάτωσής της στην Τουρκία.
