Το κανάλι έχει μετατραπεί σε βάλτο. Το βαθύ γαλάζιο που κάλυπτε την υδάτινη επιφάνειά του επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση με τη θάλασσα όχι μόνο ως προς τη θέα από τον λόφο, αλλά και ως φυσική παρουσία, έχει δώσει τη θέση του στην... πεντηκοστή και πιο σκοτεινή απόχρωση του γκρι.
Τα επιπλέοντα απορρίμματα, η θολή, λασπερή και οπωσδήποτε αποκρουστική όψη των υδάτων σίγουρα είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που οραματίστηκε ο Ρέντσο Πιάνο όταν σχεδίαζε το κανάλι-έμβλημα του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Φάληρο. Αυτό που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης είναι ένας καφε-γκρίζος βάλτος, μια απέραντη μακρόστενη πισίνα που μοιάζει με κολοσσιαίο ενυδρείο γεμάτο άλγες, σάπιο λιμνάζον νερό, μια εστία δυσοσμίας που σύντομα θα γίνει και εστία μόλυνσης. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη παραφωνία, καθώς το εν λόγω κανάλι σε αυτή την ελεεινή κατάσταση έρχεται σε πλήρη αντίστιξη με τα ολοκαίνουρια επιβλητικά κτίρια της Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Οπως είναι τώρα, μάλλον θα ταίριαζε στις παρατημένες ολυμπιακές εγκαταστάσεις της περιοχής, παρά στο ΚΠΙΣΝ που κόστισε 600 εκατ. ευρώ και μόλις πριν από μερικές εβδομάδες παραδόθηκε «πλήρως εξοπλισμένο και ξεχρεωμένο» στο Ελληνικό Δημόσιο. Εάν, όμως, ήδη γίνεται ανεκτή μια τόσο δυσφημιστική για το Κέντρο Πολιτισμού κατάσταση, τότε οι προοπτικές της διαχείρισης του συγκροτήματος από το Δημόσιο είναι κάτι περισσότερο από δυσοίωνες. Τα ηλεκτρονικά μηνύματα που είχε διαβάσει στην τελετή παράδοσης ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Ανδρέας Δρακόπουλος, μέσω των οποίων απλοί πολίτες εξέφραζαν τη βεβαιότητά τους ότι το μέλλον του ΚΠΙΣΝ προδιαγράφεται μελανό, δυστυχώς επί του παρόντος επιβεβαιώνονται. Παρ’ όλα αυτά, οι άνθρωποι του ΚΠΙΣΝ εμφανίστηκαν καθησυχαστικοί. Ανέφεραν ότι δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας, εξηγώντας ότι αυτό τον καιρό βρίσκεται σε εξέλιξη ο προγραμματισμένος καθαρισμός του καναλιού, ο οποίος αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Μαρτίου. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν πραγματοποιούνται οι σταθερές δραστηριότητες στο κανάλι (ιστιοπλοΐα και καγιάκ). Αυτές θα αρχίσουν κανονικά τον Απρίλιο, όπως ανέφεραν οι υπεύθυνοι. Μάλιστα, τα τελευταία 24ωρα τοποθετούν περισσότερα ενημερωτικά σημειώματα κατά μήκος του καναλιού ώστε οι επισκέπτες να έχουν γνώση για το τι ακριβώς συμβαίνει, σε μια προσπάθεια να αποτραπούν οι αρνητικές εντυπώσεις που θα απομακρύνουν το κοινό από το «δικό του» Κέντρο Πολιτισμού.
Ακριβώς όπως το εμπνεύστηκε ο αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο, το κανάλι στον υπαίθριο χώρο του ΚΠΙΣΝ, μήκους 400 μέτρων, λειτουργεί ως συνέχεια της θάλασσας και γεμίζει ζωή με τους αγώνες κανόε καγιάκ και ιστιοπλοΐας. Οι δραστηριότητες όμως έχουν διακοπεί προς το παρόν, καθώς ο προγραμματισμένος καθαρισμός θα ολοκληρωθεί στα τέλη Μαρτίου και μένει να δούμε εάν μαζί με τα μίνι ιστιοπλοϊκά θα επιστρέψει και το μπλε του Σαρωνικού στην Εσπλανάδα του πολλά υποσχόμενου Κέντρου Πολιτισμού
Βάλτο θυμίζει το περίφημο κανάλι στην Εσπλανάδα του ΚΠΙΣΝ, καθώς η δυσοσμία και οι αφροί καθιστούν κάθε άλλο παρά ευχάριστη την περατζάδα κατά μήκος του. Ο χώρος έχει γεμίσει με ενημερωτικά σημειώματα για τους επισκέπτες ώστε να μη δημιουργούνται αρνητικές εντυπώσεις
Ο πανάκριβος καθαρισμός
Το κανάλι είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία σχεδιασμού του ΚΠΙΣΝ. Εχει μήκος 400 μέτρα, πλάτος 30, βάθος 70 εκατ. στα άκρα έως 150 εκατ. στο κέντρο και αποτελεί μια συνεχή επιφάνεια νερού, η οποία αναπτύσσεται κατά μήκος της κύριας διαδρομής πρόσβασης των πεζών προς το κύριο κτιριακό συγκρότημα και κατά μήκος της Εσπλανάδας. Σύμφωνα με τον σπουδαίο Ιταλό αρχιτέκτονα που το σχεδίασε, τον παγκοσμίου φήμης Ρέντσο Πιάνο, η παρουσία του καναλιού ενισχύει και επαναφέρει συμβολικά τη σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα - και όχι μόνο. Διότι σε περιπτώσεις έντονων βροχοπτώσεων είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να λειτουργεί και ως ταμιευτήρας των ομβρίων υδάτων. Σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί γι’ αυτό τον σκοπό, το κανάλι συντελεί στην αντιπλημμυρική προστασία του έργου.
Πρόκειται για μια γιγαντιαία πισίνα, η οποία τροφοδοτείται με θαλάσσιο νερό μέσω δύο αγωγών. Τα ύδατα φιλτράρονται πριν διοχετευτούν στο κανάλι και επιστρέφουν στη θάλασσα με συνεχόμενη ροή. Δεδομένου ότι αυτό τροφοδοτείται με νερό από τη θάλασσα, το οποίο και γυρίζει εκεί, δεν επιτρέπεται να γίνει χρήση χλωρίου για τον καθαρισμό του. Ως εκ τούτου αναπτύσσονται φυτικοί μικροοργανισμοί, ενώ η στασιμότητα των υδάτων που παρατηρείται δημιουργεί δυσοσμία και μοιραία εκτίθεται στη συσσώρευση σκουπιδιών. Και μπορεί να υπάρχουν σε σταθερή βάση δύο ρομποτικοί μηχανισμοί, σκοπός των οποίων είναι η αφαίρεση μέρους της άλγης η οποία αναπτύσσεται στον πυθμένα, όμως μία με δύο φορές τον χρόνο επιβάλλεται ενδελεχής καθαρισμός του.
Η διαδικασία αυτή θα διαρκεί περίπου τέσσερις εβδομάδες και περιλαμβάνει τόσο το άδειασμα και τον καθαρισμό του υδάτινου όγκου όσο και των σωληνώσεων, των αντλιοστασίων κ.λπ., πριν το γεμίσουν εκ νέου με φρέσκο θαλασσινό νερό. Το κόστος του καθαρισμού για το μήκους 400 μέτρων κανάλι, σύμφωνα με ειδικούς, εκτιμάται περίπου στα 15.000 ευρώ για κάθε φορά.
Στην επίσημη τελετή παράδοσης του ΚΠΙΣΝ στο Ελληνικό Δημόσιο, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, του πρωθυπουργού και πλήθους επισήμων, ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Α. Δρακόπουλος, είχε πει ότι «αν το κράτος διαχειριστεί σωστά την υποδομή, εμείς θα είμαστε εκεί, καλή τη πίστει, να βοηθήσουμε με τον προϋπολογισμό και κάποια προγράμματα. Επίσης, αν μας το ζητήσουν οι δύο φορείς, η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη, θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε. Δεν το κάνουμε για να πατρονάρουμε κανέναν, θέλουμε να βοηθήσουμε στη σωστή διαχείριση». Υπό την προϋπόθεση, βέβαια, όπως είχε προσθέσει, ότι η κυβέρνηση και η κοινωνία «θα σεβαστούν το έργο και θα το αξιοποιήσουν με τον κατάλληλο τρόπο, γιατί το ΚΠΙΣΝ είναι έργο όλων».
Μόνο ο χρόνος όμως, ως απόλυτος κριτής, θα δείξει αν η κυβέρνηση σκοπεύει να σεβαστεί τελικά αυτό το μοναδικό συγκρότημα ή θα το εγκαταλείψει στην τύχη του. Είναι μακρύς ο κατάλογος των φιλόδοξων έργων που καταστράφηκαν λόγω διαχειριστικής ανικανότητας, που παραμελήθηκαν εγκληματικά και τελικά υπέκυψαν στα «τραύματα» των μικροπολιτικών συμφερόντων - ή εξαιτίας του δηλητηριώδους συνδυασμού όλων των προηγούμενων δεινών.
Με πλαστικές σακούλες και αφρούς γέμισε το κανάλι, καθώς οι δύο ρομποτικοί μηχανισμοί που λειτουργούν μέρα-νύχτα προκειμένου να απομακρύνουν μέρος από τις άλγες που αναπτύσσονται στον πυθμένα δεν επαρκούν
Δεδομένου ότι το κανάλι τροφοδοτείται με νερό από τη θάλασσα, δεν επιτρέπεται να γίνει χρήση χλωρίου για τον καθαρισμό, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται φυτικοί μικροοργανισμοί, ενώ η στασιμότητα των υδάτων δημιουργεί δυσοσμία και προκαλεί συγκέντρωση σκουπιδιών
Σύμφωνα με ενημέρωση από την ιστοσελίδα του ΚΠΙΣΝ «δεδομένου ότι το κανάλι τροφοδοτείται με νερό από τη θάλασσα, το οποίο και επιστρέφει στη θάλασσα, δεν επιτρέπεται να γίνει χρήση χλωρίου για τον καθαρισμό. Ως εκ τούτου αναπτύσσεται άλγη, στοιχείο φυσικό στο θαλάσσιο περιβάλλον. Σε σταθερή βάση υπάρχουν 2 ρομποτικοί μηχανισμοί οι οποίοι και αφαιρούν μέρος της άλγης η οποία αναπτύσσεται στον πυθμένα, ενώ 1-2 φορές τον χρόνο διενεργείται προγραμματισμένος καθαρισμός του καναλιού, ο οποίος διαρκεί περίπου 4 εβδομάδες και περιλαμβάνει άδειασμα του καναλιού, καθαρισμό του Καναλιού και εκ νέου γέμισμα. Τον Μάρτιο υλοποιείται στο κανάλι αυτός ο προγραμματισμένος καθαρισμός ο οποίος θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του μήνα. Μάλιστα για τον λόγο αυτό δεν πραγματοποιούνται οι σταθερές δραστηριότητες στο Κανάλι (Ιστιοπλοΐα και Καγιάκ) οι οποίες θα επιστρέψουν τον Απρίλιο».
