Με μακροχρόνια μέση βροχόπτωση μικρότερη από 100 χιλιοστά ετησίως, αυξανόμενο πληθυσμό και αναπτυσσόμενο γεωργικό τομέα, υπάρχει τεράστια δίψα για περισσότερο γλυκό νερό στη Σαουδική Αραβία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στις αρχές Απριλίου, το Βασίλειο ξεκίνησε την πρώτη φάση ενός προγράμματος σποράς σύννεφων για να αλλάξει την ποσότητα και το είδος των βροχοπτώσεων.
Μετά την έγκριση του σχεδίου από τη σαουδαραβική κυβέρνηση, ένα αεροσκάφος αναπτύχθηκε στον ουρανό πάνω από το τεράστιο βραχώδες οροπέδιο Najd στην κεντρική περιοχή του Βασιλείου, όπου απελευθέρωσε στα σύννεφα πίδακες ιωδιούχου αργύρου. Αυτό προκάλεσε το σχηματισμό κρυστάλλων πάγου στα σύννεφα, διεγείροντας την καθίζηση σε στοχευμένες περιοχές. Η διαδικασία ξεκίνησε στην περιοχή του Ριάντ και σύντομα θα επεκταθεί και σε άλλες περιοχές στο Ασίρ, τη Μπάχα και το Ταϊφ.
"Το Βασίλειο θεωρείται μία από τις χώρες με τις λιγότερες βροχοπτώσεις, με μέσο όρο 100 mm ετησίως", δήλωσε ο Ayman Ghulam, διευθύνων σύμβουλος του Εθνικού Κέντρου Μετεωρολογίας, κατά τη διάρκεια συνεδρίου στο Ριάντ τον Μάρτιο. "Η σπορά νεφών είναι μία από τις πιο υποσχόμενες λύσεις στη Σαουδική Αραβία".
Το εθνικό πρόγραμμα τεχνητής βροχής αναμένεται να συνεχιστεί για πέντε χρόνια, με στόχο την αύξηση των βροχοπτώσεων έως και κατά 20%. Αποτελεί μέρος της Πράσινης Πρωτοβουλίας της Σαουδικής Αραβίας, η οποία ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2021 από τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της διατήρησης του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση των φυσικών πηγών νερού στο Βασίλειο.
Ο Roelof Bruintjes, ο οποίος ηγείται της ομάδας τροποποίησης του καιρού στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Ερευνών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι το Βασίλειο χρησιμοποιεί μια καθιερωμένη μέθοδο σποράς νεφών που είναι ακίνδυνη για το περιβάλλον.
Οι δύο παράγοντες σποράς που χρησιμοποιούνται στην επιχείρηση της Σαουδικής Αραβίας είναι υγροσκοπικά (δηλαδή ουσίες που τείνουν να απορροφούν υγρασία από τον αέρα) υλικά όπως άλατα και ιωδιούχος άργυρος. Χρησιμοποιούνται σε τόσο μικρές συγκεντρώσεις ώστε να είναι σε μεγάλο βαθμό μη ανιχνεύσιμα και χρησιμοποιούνται εδώ και σχεδόν 40 χρόνια σε έργα σποράς νεφών στις δυτικές ΗΠΑ, όπου επικρατούν ξηρασίες.
Η επιτυχία των επιχειρήσεων σποράς σύννεφων, δήλωσε ο Bruintjes, εξαρτάται σε κάποιο βαθμό από τα χαρακτηριστικά των ίδιων των σύννεφων.
"Κανένα σύννεφο δεν είναι ίδιο με ένα άλλο σύννεφο και κανένα σύννεφο δεν θα είναι ποτέ ίδιο με ένα άλλο σύννεφο", δήλωσε στο Arab News.
"Στη Σαουδική Αραβία, τα περισσότερα από τα σύννεφα που εμφανίζονται στην κεντρική περιοχή και στα νοτιοδυτικά είναι πιο συγκινησιακά είδη σύννεφων. Με αυτόν τον τρόπο, χρησιμοποιούμε κυρίως υγροσκοπικά κύτταρα για να δημιουργήσουμε μεγαλύτερα σταγονίδια, ώστε να μπορούν να συγκρουστούν πιο εύκολα μεταξύ τους και να συγκρατήσουν τη βροχή, ώστε να μπορείτε να πάρετε περισσότερο από το νερό που επεξεργάζεται στο σύννεφο μέχρι την επιφάνεια.
"Ουσιαστικά προσπαθείτε να πάρετε περισσότερο νερό από τα σύννεφα για να αυξήσετε το ποσοστό του νερού που επεξεργάζεται το σύννεφο και φτάνει στην επιφάνεια".
Το νερό καλύπτει περίπου το 71% της επιφάνειας της Γης, αλλά η περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής διαθέτει ελάχιστο από τον ζωογόνο πόρο. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, πρόκειται για την περιοχή με τη μεγαλύτερη έλλειψη νερού στον κόσμο, με 17 χώρες να θεωρούνται ότι βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας για το νερό.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από την ταχεία αύξηση του πληθυσμού, τις κακές υποδομές και την υπερεκμετάλλευση των περιορισμένων πόρων. Μόνο η γεωργία αντιπροσωπεύει περίπου το 80% της χρήσης νερού στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Αυτή η υπερκατανάλωση σημαίνει ότι τα φυσικά αποθέματα υπόγειων υδάτων της περιοχής δεν αναπληρώνονται αρκετά γρήγορα ώστε να συμβαδίζουν με τη ζήτηση. Οι ελλείψεις μπορεί να έχουν εκτεταμένες ανθρωπιστικές συνέπειες, με την ξηρασία να καταστρέφει τα μέσα διαβίωσης και να εκτοπίζει πληθυσμούς από αγροτικές σε αστικές περιοχές.
Περίπου 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν έχουν αξιόπιστη πρόσβαση σε νερό και 2,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από έλλειψη νερού για τουλάχιστον ένα μήνα του έτους. Μέχρι το 2025, εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού μπορεί να αντιμετωπίσουν έλλειψη νερού.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι τα αποθέματα νερού θα μειωθούν δραματικά μέχρι το 2030 και ότι η διανομή νερού θα μπορούσε να γίνει η νέα κανονικότητα, εάν δεν εφαρμοστούν βιώσιμες λύσεις.
Ο ΟΗΕ έχει χαρακτηρίσει τη Σαουδική Αραβία και τα περισσότερα άλλα κράτη του Κόλπου ως κράτη με έλλειψη νερού. Εξαίρεση αποτελεί το Ομάν, το οποίο βρίσκεται ελαφρώς πάνω από το όριο της σοβαρής έλλειψης, δηλαδή 500 κυβικά μέτρα νερού ανά κάτοικο ετησίως.
Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η Μέση Ανατολή θα μπορούσε να συγκαταλέγεται μεταξύ των περιοχών που θα πληγούν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Προειδοποιούν ότι οι συνθήκες ευνοούν μια διαδικασία γνωστή ως φωτοχημική ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία προσθέτει στην αύξηση και την υψηλή συγκέντρωση σωματιδίων αερολύματος από πηγές τόσο φυσικές, όπως η σκόνη της ερήμου, όσο και τεχνητές, όπως η ρύπανση.
"Η Μέση Ανατολή είναι το σταυροδρόμι του κόσμου", δήλωσε ο Bruintjes. "Παίρνετε τη ρύπανση από την Ινδία το καλοκαίρι, λόγω των ανατολικών ανέμων, και το χειμώνα παίρνετε πιθανώς κάποια από τα μετωπικά συστήματα από την ανατολική Ευρώπη και από τη Μεσόγειο.
"Τα αερολύματα δεν γνωρίζουν σύνορα, τα σύννεφα δεν γνωρίζουν σύνορα, η ρύπανση δεν γνωρίζει σύνορα".
Εξαιτίας αυτών των ανθρωπογενών και περιβαλλοντικών παραγόντων, η σπορά των νεφών θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική λύση για τη συγκεκριμένη περιοχή.
"Η επιρροή του καπνού βιομάζας από την Αφρική, η διείσδυση της σκόνης της Σαχάρας σε αυτή την περιοχή, αυτά είναι τα πράγματα που θα αξιολογήσουμε ως μέρος οποιουδήποτε πειράματος σποράς σύννεφων", δήλωσε ο Bruintjes.
Έγινε κι αυτό! Ο Βαρθολομαίος πήγε στη Σαουδική Αραβία και συναντήθηκε με τον Αμερικανό πρέσβη
"Τα σωματίδια σκόνης αλληλεπιδρούν με τα σύννεφα μόνο για να σχηματίσουν κρυστάλλους πάγου, όχι σταγονίδια. Ωστόσο, η εκτόνωση στην πετρελαϊκή βιομηχανία παράγει θειικά περισσότερο από νιτρικά - μικρότερα σωματίδια που συνήθως μπορούν να εμποδίσουν την κατακρήμνιση - και εδώ είναι που μπορεί να έρθει η σπορά των νεφών".
Η Σαουδική Αραβία δεν έχει μόνιμες φυσικές λίμνες ή ποτάμια, ούτε περιοχές με άφθονη φυσική βλάστηση, με εξαίρεση τα νοτιοδυτικά υψίπεδα Asir.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το Βασίλειο είχε αξιοποιήσει τα υπόγεια αποθέματά του, γνωστά ως υδροφόροι ορίζοντες, για γεωργικούς σκοπούς. Ως αποτέλεσμα, έχουν εξαντληθεί από 166 κυβικά μέτρα ανανεώσιμων εσωτερικών πόρων γλυκού νερού ανά κάτοικο το 1987 σε μόλις 71 κυβικά μέτρα το 2018.
Ως εκ τούτου, η χώρα έχει αναγκαστεί να βασίζεται σε εισαγωγές και στην αφαλάτωση του θαλασσινού νερού σε μαζική κλίμακα για να καλύψει τη ζήτηση.
Μελέτη του ΟΗΕ του 2018 διαπίστωσε ότι υπάρχουν 16.000 μονάδες αφαλάτωσης που λειτουργούν σε 177 χώρες και παράγουν όγκο γλυκού νερού που ισοδυναμεί σχεδόν με το ήμισυ της μέσης ροής των καταρρακτών του Νιαγάρα. Η Σαουδική Αραβία φιλοξενεί ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια αφαλάτωσης στον κόσμο.
Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι οι μονάδες αφαλάτωσης συνδέονται αναπόφευκτα με περιβαλλοντικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, γεγονός που καθιστά τη μακροπρόθεσμη χρήση τους μη βιώσιμη αν ο κόσμος ελπίζει να μειώσει τις επιβλαβείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η Σαουδική Αραβία έχει δεκαετίες εμπειρίας στην αφαλάτωση νερού, αρχής γενομένης από το άνοιγμα της πρώτης εγκατάστασης της χώρας τη δεκαετία του 1950. Καθώς έχουν αναπτυχθεί νέες τεχνολογίες για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών, το Βασίλειο έχει υιοθετήσει την ηλιακή ενέργεια και άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την τροφοδοσία των μονάδων αφαλάτωσης.
Παρ' όλα αυτά, εάν η χώρα πρόκειται να καλύψει τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση νερού και να αναπληρώσει τους υδροφόρους ορίζοντές της, πρέπει να αναπτυχθούν εναλλακτικές λύσεις σε κατάλληλη κλίμακα. Μαζί με τις επίγειες γεννήτριες σποράς, η σπορά νεφών θεωρείται ένας πιθανός τρόπος για την αναπλήρωση των μειούμενων αποθεμάτων.
Η Σαουδική Αραβία είναι μόλις το δεύτερο έθνος στην περιοχή του Κόλπου, μετά τα ΗΑΕ, που δρομολογεί πρόγραμμα σποράς νεφών. Ωστόσο, πολλά άλλα έθνη σε όλο τον κόσμο που πλήττονται από την ξηρασία έχουν υιοθετήσει την τεχνολογία για να τροποποιήσουν τον καιρό και να βοηθήσουν στη συμπλήρωση των αποθεμάτων τους σε φυσικό νερό.
Η ικανότητα πρόβλεψης της κατανομής και της έντασης των βροχοπτώσεων στον Κόλπο και στην ευρύτερη περιοχή της MENA θα μπορούσε να αποδειχθεί κρίσιμη τα επόμενα χρόνια, καθώς η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε συχνότερες ξηρασίες.
