Αρθρογράφος: Βασίλης Καπούλας

Λίστα που ισοδυναμεί με αργό και βασανιστικό “θάνατο” της Τουρκίας έχουν ετοιμάσει οι ΗΠΑ. Σε μια λεπτομερέστατη εισήγηση ο David Phillips αποκαλύπτει όλα τα ζητήματα που θα τεθούν στην ατζέντα των συζητήσεων με τον Ερντογάν. Κάποια θα τεθούν τώρα, κάποια άλλα σταδιακά και στο μέλλον.

Τα σοκαριστικά νέα για την Τουρκία είναι πολλά. Από την ειρήνευση με τους Κούρδους μέχρι την ρήση για την “συμμετοχή στο ΝΑΤΟ”, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την Συρία, το Ιράκ κτλ.

Με βάση την ατζέντα αυτή, δεν πρόκειται να υπάρξει ξανά ούτε επί Ερντογάν ούτε με την νέα τουρκική κυβέρνηση σύμπλευση. Οι Αμερικανοί πάνε για οριστική λύση στο Ανατολικό Ζήτημα.

Ο David Phillips δεν είναι κάποιος τυχαίος. Είναι Διευθυντής του Προγράμματος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ειρήνη στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και είναι επικεφαλής του προγράμματος Artsakh Atrocities. Υπηρέτησε ως Ανώτερος Σύμβουλος και Εμπειρογνώμονας Εξωτερικών Υποθέσεων κατά τη διάρκεια της διοίκησης Κλίντον, Μπους και Ομπάμα. Ένα από τα πρόσφατα βιβλία του είναι ένας αβέβαιος σύμμαχος: Η Τουρκία υπό τη δικτατορία του Ερντογάν.

“Θα είναι πολύ δύσκολη η συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν”

Eιπώθηκαν σκληρές εκφράσεις από την Τουρκία πριν την προγραμματισμένη διμερή συνάντηση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Την περασμένη εβδομάδα, ένας ανώτερος σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απείλησε να «κόψει τα κεφάλια» των αμφισβητιών της Τουρκίας και προειδοποίησε τον Μπάιντεν:

«Αυτή η συνάντηση κορυφής του Ιουνίου (ΝΑΤΟ) είναι η τελευταία ευκαιρία για τον αγαπημένο μας σύμμαχο, την Αμερική».

Ο Ερντογάν προχώρησε ακόμη περισσότερο, κατηγορώντας τον Μπάιντεν ότι έχει «αίμα στα χέρια του» λόγω της υποστήριξης του Ισραήλ.

Οποιοσδήποτε άλλος παγκόσμιος ηγέτης απλώς θα ακύρωνε τις συνομιλίες, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου.

Ο Μπάιντεν και ο Ερντογάν είναι σίγουρο ότι θα έχουν μια αμφιλεγόμενη συζήτηση. Ο Μπάιντεν εκτός από τις ανησυχίες των ΗΠΑ για την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στην περιοχή, θα πρέπει επίσης να επισημάνει στον Ερντογάν την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό της χώρας.

“Ανθρώπινα Δικαιώματα – Τί θα ζητηθεί από τον Ερντογάν”

Για παράδειγμα, η Τουρκία πρέπει να καταργήσει το άρθρο 8 του νόμου κατά της τρομοκρατίας και το άρθρο 301 του Ποινικού Κώδικα, το οποίο καθιστά έγκλημα την «δυσφήμιση της τουρκικότητας». Τα άρθρα αυτά χρησιμοποιούνται για τη στόχευση πολιτικών αντιπάλων.

Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να απελευθερώσει τον Osman Kavala, τον πρόεδρο του Anadolu Kultur, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού τεχνών και πολιτισμού, ο οποίος κατηγορείται για κατασκοπεία και άλλων αδικημάτων από το 2017. Η απελευθέρωση του Kavala και άλλων πολιτικών κρατουμένων θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη εντός της τουρκικής κοινωνίας των πολιτών, η οποία είναι όλο και πιο απογοητευμένη υπό την κυβέρνηση Ερντογάν.

Ο Ερντογάν μπορεί να προσπαθήσει να δημιουργήσει έναν σύνδεσμο μεταξύ των θεμάτων αυτών και της έκδοσης του Fethullah Gülen, τον οποίο κατηγορεί για το αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016. Ο Gulen, ο οποίος ζει στην πολιτεία της Πενσυλβανίας των ΗΠΑ από το 1999, δεν πρέπει να εκδοθεί χωρίς αναμφισβήτητα στοιχεία που να τον συνδέουν με το πραξικόπημα.

Θέμα HalkBank

Η τουρκική κρατική τράπεζα Halkbank, η οποία έθεσε σε εφαρμογή ένα σχέδιο για την παράκαμψη των κυρώσεων στο Ιράν, είναι ένα άλλο κρίσιμο σημείο.

Ο Ερντογάν θέλει να επηρεάσει τη δίκη, ώστε η HalkBank να αποφύγει μια μεγάλη χρηματική ποινή. Ωστόσο, η υπόθεση διεξάγεται στη νότια περιφέρεια της Νέας Υόρκης, όπου οι δικαστές θα αποφασίσουν την ενοχή ή την αθωότητα της HalkBank.

Eιρηνευτική διαδικασία με Κούρδους 

Η μεταχείριση των Κούρδων είναι μια άλλη σημαντική ανησυχία. Από το 1980, η Τουρκία απαγόρευσε πέντε μεγάλα κουρδικά πολιτικά κόμματα. Αυτή τη στιγμή διερευνά μια νέα υπόθεση κλεισίματος κατά του φιλοκουρδικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP). Η Τουρκία πρέπει να απελευθερώσει ηγέτες του HDP, συμπεριλαμβανομένων των πρώην συμπροέδρων Selahattin Demirtaş και Figen Yüksekdağ.

Πάνω από 150 εκλεγμένοι αξιωματούχοι του HDP, που απομακρύνθηκαν από την τοπική αυτοδιοίκηση και αντικαταστάθηκαν από κυβερνητικούς «διαχειριστές», θα πρέπει επίσης να αποκατασταθούν.

Περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει κατά τη διάρκεια συγκρούσεων μεταξύ του κράτους και του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο φιλοδοξεί να αποκτήσει μεγαλύτερα πολιτικά και πολιτιστικά δικαιώματα για τους Κούρδους στην Τουρκία.

Δεν υπάρχει στρατιωτική λύση στο κουρδικό ζήτημα. Αντ ‘αυτού, ο Ερντογάν πρέπει να ανανεώσει την ειρηνευτική διαδικασία με διεθνή διαμεσολάβηση.

Να σεβαστεί Ελλάδα-Ισραήλ-Κύπρο

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ερντογάν, Αχμέτ Νταβούτογλου, υιοθέτησε πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με γείτονες». Αλλά σήμερα, η Τουρκία βρίσκεται σε σύγκρουση από όλες τις πλευρές. Στην ανατολική Μεσόγειο, τα τουρκικά πολεμικά πλοία αμφισβητούν τους ισχυρισμούς της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ για αποθέματα φυσικού αερίου.

Ο Μπάιντεν πρέπει να παροτρύνει την Τουρκία να αποφύγει την αντιπαράθεση, να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα των γειτονικών χωρών και να σταματήσει την αποσταθεροποίηση με διασυνοριακές στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Οι τουρκικές επιχειρήσεις σε Συρία

Στη Συρία, η Τουρκία επέβαλε μια «Ζώνη Ασφαλείας» 20 χιλιομέτρων, όπου οι τζιχαντιστές μισθοφόροι συνεχίζουν να επιτίθενται στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), στους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ομοίως, η τουρκική εισβολή και κατοχή του 2018 στην γειτονική περιοχή Αφρίν σκότωσε εκατοντάδες και μείωσε τους Κούρδους από 90 τοις εκατό σε λιγότερο από 35 τοις εκατό του τοπικού πληθυσμού.

Απαιτείται επειγόντως ένας μηχανισμός λογοδοσίας για τους τζιχαντιστές μισθοφόρους – Hayat Tahrir al-Sham, τον Συριακό Εθνικό Στρατό (τμήματα Hamzat, Sultan Murad και Al-Amshat) και Samarkand – που λεηλατούν, εκβιάζουν, βιάζουν και διαπράττουν δολοφονίες. Η Εξεταστική Επιτροπή του Ηνωμένου Βασιλείου αναφέρει περισσότερες από 150 περιπτώσεις απαγωγής, βιασμού ή / και δολοφονίες στο Αφρίν, συμπεριλαμβανομένων του βιασμού 30 γυναικών τον Φεβρουάριο του 2020.

Η Τουρκία εμποδίζει την ανθρωπιστική βοήθεια στη βόρεια Συρία και διακόπτει την παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος στον τοπικό πληθυσμό. Επίσης, πιέζει το SDF να αποκλειστεί από τις διεθνείς ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της Συνταγματικής Επιτροπής υπό την ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου. Ταυτόχρονα, η Τουρκία αποθαρρύνει τις συνομιλίες ενότητας που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, στις οποίες συμμετέχουν το SDF και το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν της Συρίας.

Ζώνη απαγόρευσης πτήσεων σε Β. Ιράκ

Στο Ιράκ, έχουν δημιουργηθεί 41 τουρκικές στρατιωτικές βάσεις και 50 τοπικά χωριά καταστράφηκαν με το πρόσχημα της καταπολέμησης του ΡΚΚ. Τα τουρκικά μαχητικά έχουν στοχοποιήσει το στρατόπεδο προσφύγων του Ηνωμένου Βασιλείου στο Makhmour, το οποίο φιλοξενεί περίπου 13.000 Κούρδους. Τα τουρκικά F-16 και τα αεροσκάφη επιτέθηκαν επίσης στην περιοχή Σιντζάρ, το ιστορικό σπίτι της μειονότητας Yazidi, η οποία εξακολουθεί να αγωνίζεται να ανακάμψει από τη γενοκτονία στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους (ISIS).

Ο Μπάιντεν πρέπει να πει στον Ερντογάν ότι εάν η Τουρκία συνεχίσει να βομβαρδίζει, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιβάλουν ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στους ουρανούς πάνω από το Ιρακινό Κουρδιστάν.

Θα πρέπει επίσης να προειδοποιήσει τον Ερντογάν να σταματήσει να υποστηρίζει πληρεξούσιους όπως Σουνίτες τουρκμενιστές στην επαρχία Κιρκούκ και Σουνιτικές αραβικές στρατιωτικές δυνάμεις στο Ninewa.

Το θέμα του Αζερμπαϊτζάν

Πρέπει επίσης να σταματήσει η μεταφορά τεχνολογίας drone από την Τουρκία στο Αζερμπαϊτζάν. Τα τουρκικά αεροσκάφη χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο από το Αζερμπαϊτζάν από τότε που εισέβαλαν στην εθνο-αρμενική επικράτεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στις 27 Σεπτεμβρίου 2020.

Η ρωσική μεσολάβηση βοήθησε να τερματιστεί η σύγκρουση, με μια δήλωση που περιελάμβανε έκκληση επιστροφής στην περιοχή για όλους τους αιχμάλωτους πολέμου και τους πληγέντες. Αντί να συμμορφωθεί, το Αζερμπαϊτζάν εισέβαλε στην ίδια την Αρμενία. Την περασμένη εβδομάδα, διείσδυσε 3,5 χιλιόμετρα στο έδαφος της Αρμενίας, εκτοπίζοντας περισσότερο από τον τοπικό πληθυσμό.

Η προβληματική παρέμβαση της Ρωσίας παρακάμπτει τον OSCE το παραδοσιακό διεθνές φόρουμ για την επίλυση της σύγκρουσης, στέλνοντας στο περιθώριο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εν τω μεταξύ, οι Ρώσοι «ειρηνευτές» συνεχίζουν να ανέχονται τις συριακές και τις λιβυκές μισθοφόρες δυνάμεις που αναπτύσσει η Τουρκία παράλληλα με το Αζερμπαϊτζάν.

Θέμα Ιντσιρλίκ

Η Τουρκία χρησιμοποιεί την ιδιότητα μέλους του ΝΑΤΟ για να δικαιολογήσει την κακή συμπεριφορά της. Για να καταστείλει την κριτική των ΗΠΑ, απειλεί να διακόψει την πρόσβαση στην αεροπορική βάση Incirlik στη νοτιοανατολική Τουρκία, ένα σημαντικό έδαφος για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν απειλεί να καταλάβει πενήντα τακτικά πυρηνικά όπλα που είναι αποθηκευμένα στο Incirlik. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εναλλακτικές λύσεις έναντι του Incirlik, όπως εγκαταστάσεις στην Κύπρο, την Ιορδανία, τη Ρουμανία και αεροπλανοφόρα στη Μεσόγειο. Οι λύσεις αυτές πρέπει να εξεταστούν με αυξανόμενο επείγοντα χαρακτήρα.

“Δεν θα έμπαινε στο ΝΑΤΟ τώρα”

Το ΝΑΤΟ είναι κάτι περισσότερο από μια συμμαχία ασφαλείας. Είναι ένας συνασπισμός χωρών με κοινές αξίες. Ο Μπάιντεν πρέπει να το καταστήσει σαφές όταν συναντήσει τον Ερντογάν, του οποίου η κυβέρνηση είναι ισλαμιστική, υποστηρίζει τρομοκρατικές ομάδες, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και δείχνει περιφρόνηση για τη Δύση.

Εάν η Τουρκία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ σήμερα, η αίτησή της δεν θα εξεταζόταν καν.