Η δημιουργία ενός φιλικού περιβάλλοντος για επενδύσεις, που θα ενισχύει την επιχειρηματικότητα, αποτελεί τον μοναδικό δρόμο που θα οδηγήσει τη χώρα μας στην ανάπτυξη, η οποία θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Αυτό επισημαίνει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο επικεφαλής του ομίλου Fairfax Πρεμ Γουάτσα, που επισκέφθηκε για πολλοστή φορά την Ελλάδα και συναντήθηκε με τον Ελληνα πρωθυπουργό. Με σημαντικές επενδύσεις στον χρηματοοικονομικό κλάδο και όχι μόνο, ο Πρεμ Γουάτσα αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να διεκδικήσει την Εθνική Ασφαλιστική κατά την επερχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, διαψεύδει ωστόσο κατηγορηματικά τη φημολογία ότι αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού συγχώνευσης στον τραπεζικό κλάδο.
– Τι μήνυμα θέλατε να δώσετε κατά την επίσκεψή σας αυτή τη φορά στη χώρα μας και ποια είναι η πρώτη εντύπωση που αποκομίσατε από τη νέα κυβέρνηση;
– H πρώτη εντύπωση είναι πολύ θετική. Εχοντας ξεπεράσει μια σειρά εμπόδια η Ελλάδα έχει πλέον μόνο ένα δρόμο να διανύσει και αυτός είναι ο δρόμος της ανάπτυξης. Η κατεύθυνση που επιδιώκει να δώσει η κυβέρνηση, ανακηρύσσοντας ως βασική πολιτική της αρχή τη φιλικότητα προς τις επενδύσεις σε συνδυασμό με την πλειοψηφία που εξασφάλισε στο Κοινοβούλιο, με κάνουν να πιστεύω ότι η χώρα έχει ουσιαστικές δυνατότητες να μετασχηματιστεί.
Ολα πλέον είναι θέμα υλοποίησης. Πρέπει να ξεφύγουμε από τις συζητήσεις και να περάσουμε στην πράξη. Από την εμπειρία μου μέχρι σήμερα μπορώ να πω ότι το πρόβλημα είναι πως έχετε πάρα πολλούς ρυθμιστικούς κανόνες. Οι χώρες που είναι φιλικές προς τις επενδύσεις έχουν πολύ λιγότερους περιορισμούς. Ετσι μπορούν να κάνουν τα πράγματα πιο γρήγορα και να έχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, δηλαδή την ανάπτυξη, γιατί αυτό τελικά προάγει την απασχόληση για τους ανθρώπους της χώρας.
Η εντύπωση που αποκόμισα είναι ότι η κυβέρνηση επικεντρώνεται στην υλοποίηση όσων έχει εξαγγείλει και, διαθέτοντας την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, πιστεύω ότι μπορεί να κάνει όσα έχει εξαγγείλει γρήγορα και αποτελεσματικά.
Στο σημείο αυτό θέλω να πω ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε τα πολλά θετικά βήματα που έγιναν και από την προηγούμενη κυβέρνηση. Ας μην ξεχνάμε ότι η χώρα μπήκε σε έναν δρόμο συνεργασίας με τους εταίρους της στην Ευρώπη. Αυτό όμως έγινε, και αυτό που χρειάζεται τώρα είναι να πάτε ένα βήμα παραπέρα. Να εφαρμόσετε δηλαδή μια πολιτική πραγματικά φιλική προς τις επενδύσεις, έτσι ώστε να επανέλθουν οι ξένες επενδύσεις στη χώρα σε επίπεδο προ κρίσης.
– Πώς εννοείτε τη φιλικότητα προς τις επενδύσεις; Είναι θέμα μείωσης των φορολογικών συντελεστών, χορήγησης ενισχύσεων, περιορισμού της γραφειοκρατίας;
– Δεν είναι απαραίτητο να ενισχύσεις την επιχειρηματική πρωτοβουλία δίνοντας χρήματα. Αυτό που χρειάζεται να κάνεις ως κράτος είναι να δώσεις οικονομική ελευθερία στους ανθρώπους. Ο ελληνικός λαός επιτυγχάνει στο εξωτερικό σε χώρες όπως η Αμερική, ο Καναδάς, η Αφρική κ.α., και έχοντας συνεργαστεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό με
Ελληνες, είμαι πεπεισμένος ότι είναι ένας εργατικός λαός. Υπάρχουν ωστόσο πολλά εμπόδια σε τομείς, όπως π.χ. η ίδρυση επιχειρήσεων, και πιστεύω ότι το ζητούμενο για τη χώρα είναι να εμπιστευτεί τους ανθρώπους της που θέλουν να ξεκινήσουν μια δουλειά και να απλουστεύσει τις διαδικασίες.
Μια ασφαλής απάντηση για το τι σημαίνει φιλικότητα προς τις επενδύσεις είναι η βαθμολογία με βάση τη λίστα των χωρών που δημοσιεύει η Παγκόσμια Τράπεζα.
Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι οφείλεις να αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα και ο καθένας να γνωρίζει ότι ουσιαστικά ανταγωνίζεται μια άλλη οικονομία, όπως π.χ. ο Καναδάς γνωρίζει ότι ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα που θυμάμαι πάντα είναι η περίπτωση της Ινδίας και του Χονγκ Κονγκ, που ενώ μετά τον πόλεμο ξεκίνησαν έχοντας το ίδιο επίπεδο διαβίωσης, εξελίχθηκαν εντελώς διαφορετικά. Η Ινδία υπέφερε από τη μακρά περίοδο σοσιαλιστικής διακυβέρνησης και από την απουσία ενός φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος, σε αντίθεση με το Χονγκ Κονγκ που εξελίχθηκε σε αυτό που όλοι βλέπουμε σήμερα.
– Υπήρξατε μεταξύ των γενναίων επενδυτών, οι οποίοι παρά το γεγονός ότι η επένδυση απομειώθηκε τα πρώτα χρόνια, δεν εγκαταλείψατε τη χώρα. Γιατί;
– Αυτό συνέβη γιατί η δέσμευσή μας ήταν και είναι μακροπρόθεσμη. Για παράδειγμα, στη Eurobank τοποθετηθήκαμε στα 31 ευρώ, στο 1 ευρώ και μέσω της απορρόφησης με την Grivalia στα 0,45 ευρώ. Η Eurobank θα είναι πολύ επικερδής τα προσεχή χρόνια καθώς η χώρα θα αναπτύσσεται και πάντα κάναμε πράγματα με βάση τη μακροπρόθεσμη στόχευση. Δεν επιχειρήσαμε να βγάλουμε χρήματα σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Για αυτό στηρίξαμε την προσπάθεια της διοίκησης και πλέον η τράπεζα είναι σε πολύ καλή θέση να υποστηρίξει τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Η θέση μας είναι ότι όταν έχεις ένα πρόβλημα, πρέπει να το διορθώσεις, και αυτό κάναμε στη Eurobank, η οποία όπως πολλοί αναγνωρίζουν είναι σε καλύτερη θέση από όλες τις τράπεζες, πολύ καλά κεφαλαιοποιημένη και σε φάση πλήρους εξυγίανσης του ισολογισμού της από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μετά και την προσδοκώμενη συμφωνία με την Pimco για την πώληση της FPS, η τράπεζα θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει την οικονομία και να παράσχει χρηματοδοτικές λύσεις για τις επιχειρήσεις, δείχνοντας τον δρόμο. Στη Eurobank έχουμε βρει έναν ιδιαίτερα ικανό επικεφαλής, τον Φωκίωνα Καραβία, και αυτός είναι βασικός παράγων επιτυχίας της τράπεζας, σε συνδυασμό με μια ισχυρή διοικητική ομάδα που λειτουργεί υπό έναν στόχο, την ανάπτυξη της τράπεζας.
– Μετά τη συγχώνευση με την Grivalia, έχετε πλέον πιο ενεργό ρόλο στα τραπεζικά πράγματα. Ποιες εκτιμάτε ότι είναι οι προοπτικές του τομέα;
– Η ανάπτυξη του τραπεζικού τομέα είναι σε άμεση συνάρτηση με την ανάπτυξη της οικονομίας. Αν η οικονομία αναπτύσσεται με ένα ρυθμό 5% ή 10%, ο τραπεζικός τομέας θα ακολουθήσει με διπλάσιο ποσοστό. Η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια έχει συρρικνωθεί κατά 25% και η ανάπτυξη τώρα περιορίζεται στο 1% ή 2%. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων υποχώρησαν κατά 90%, ο κατασκευαστικός τομέας υποχώρησε σε αντίστοιχα επίπεδα. Αρα υπάρχει πολύς χώρος για ανάπτυξη. Οι άνθρωποι πρέπει να αντικαταστήσουν τα παλιά τους αυτοκίνητα και οι οικογένειες να στεγάσουν τις ανάγκες τους. Το παράδοξο είναι ότι, σε αντίθεση με χώρες που πέρασαν παρόμοιες κρίσεις, η κρίση στην Ελλάδα παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η Ιρλανδία αναπτύχθηκε με ρυθμούς 8%, 5% και 4% μετά την κρίση, κατά τη διάρκεια της οποίας είχε απώλειες της τάξης του 14%. Η ανάπτυξη λοιπόν είναι κάτι σαν νομοτέλεια, αλλά προϋποθέτει μια κυβέρνηση που θα είναι φιλική προς τις επενδύσεις και η νέα κυβέρνηση έχει αυτή την ευκαιρία, γιατί διαθέτει την πλειοψηφία στη Βουλή που της επιτρέπει να εφαρμόσει μια πολιτική που θα επικεντρωθεί στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.
– Ο όμιλος Fairfax έχει ισχυρή παρουσία τόσο στον τραπεζικό όσο και στον ασφαλιστικό τομέα, και η διοίκηση της Eurolife έχει αφήσει ανοικτό το θέμα της περαιτέρω ανάπτυξής της στην Ελλάδα μέσω εξαγορών. Κατά πόσον η Εθνική Ασφαλιστική, η πώληση της οποίας δρομολογείται για το τρίτο 3μηνο του έτους, αποτελεί για εσάς στόχο εξαγοράς;
– Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι η ασφάλιση είναι η βασική μας δραστηριότητα. Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι από την επένδυσή μας στη Eurolife, στην οποία άλλωστε έχουμε μια πολύ δυνατή διοικητική ομάδα υπό τον Αλέξανδρο Σαρρηγεωργίου. Θα πρέπει επίσης να επισημάνω ότι η βασική μας δραστηριότητα είναι η ασφάλιση περιουσίας, αυτό δηλαδή που στην Ελλάδα ονομάζουμε γενικές ασφαλίσεις, και με δεδομένο ότι εκεί επικεντρώνεται το βασικό μας ενδιαφέρον, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε την περίπτωση της Εθνικής Ασφαλιστικής προκειμένου να ενισχύσουμε αυτό τον τομέα δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να πω ότι δεν είμαστε ενήμεροι για τη διαδικασία σε σχέση με την Εθνική Ασφαλιστική, οπότε δεν είμαι σε θέση να πω αν θα αποτελέσει ή όχι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση για εμάς.
– Πολλοί διακρίνουν πίσω από αυτό το πιθανό ενδιαφέρον την πρόθεση συγχώνευσης μεταξύ Εθνικής Τράπεζας και Eurobank. Βλέπετε την ανάγκη περαιτέρω συγκέντρωσης στον τραπεζικό τομέα;
– Αν υποθέσουμε ότι θα προχωρήσουμε σε μια τέτοια κίνηση, αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει μια αντίστοιχη κίνηση και στις τράπεζες. Αρκετοί είναι αυτοί που πιθανολογούν μια τέτοια εξέλιξη, αλλά αυτό που μπορώ να πω εγώ είναι ότι είμαστε ευχαριστημένοι από τη Eurobank, η οποία είναι σε πολύ καλή θέση και δεν έχουμε λόγο να εξετάζουμε μια συγχώνευση όπως αυτή με την Εθνική Τράπεζα που φημολογείται.
Η ασφαλιστική και η τραπεζική δραστηριότητα είναι δύο ξεχωριστά πράγματα και δεν εξετάζουμε καμία συνεργασία μεταξύ των δύο τραπεζών. Τελεία.
Ο τρόπος άλλωστε που δουλεύουμε είναι να «τρέχουμε» τις επιχειρήσεις ξεχωριστά. Ολες οι επιχειρήσεις μας δουλεύουν με αυτό τον τρόπο, όπως για παράδειγμα στην Αμερική, όπου έχουμε τρεις ασφαλιστικές επιχειρήσεις που λειτουργούν η κάθε μία ξεχωριστά. Είμαστε προσηλωμένοι στην ενίσχυση της Eurobank, και με δεδομένο ότι στην Ελλάδα λειτουργούν μόλις τέσσερις τράπεζες, πιστεύω ότι η χώρα χρειάζεται και τις τέσσερις τράπεζες για να υποστηρίξει την ανάπτυξη.
– Επενδύσατε στον τομέα των ακινήτων σε μια δύσκολη συγκυρία. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για την πορεία της αγοράς ακινήτων τα προσεχή χρόνια και ποια είναι η στρατηγική σας για τον κλάδο μετά και την απορρόφηση της Grivalia από τη Eurobank;
– Πιστεύω ότι οι προοπτικές είναι πραγματικά τεράστιες και ειδικά στον τομέα του τουρισμού, όπου και εμείς έχουμε επενδύσει μέσω της Grivalia, στην οποία επικεφαλής είναι ο εξαιρετικά ικανός Γιώργος Χρυσικός. Δεν θα κουραστώ να επισημαίνω ότι οι καιρικές συνθήκες, σε συνδυασμό με το ότι η χώρα είναι τόσο κοντά σε μερικές από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, ανοίγουν απίστευτες ευκαιρίες ώστε να προσελκύσει αυτούς τους ανθρώπους όχι μόνο για τουρισμό, αλλά και για την αγορά κατοικίας. Πιστεύω ότι είναι από τους πιο υπανάπτυκτους τομείς στην Ελλάδα, που μπορούν πραγματικά να ενισχυθούν σημαντικά.
– Η Fairfax διατηρεί σημαντική θέση σε ελληνικά κρατικά ομόλογα. Σκοπεύετε να αυξήσετε τη θέση σας;
– Η απόδοση των ελληνικών ομολόγων έχει υποχωρήσει σημαντικά κάτω από το 2%. Εκτιμώ ότι μπορεί να υποχωρήσει περαιτέρω –στα επίπεδα χωρών όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία–, εάν η νέα κυβέρνηση υλοποιήσει την πολιτική που έχει εξαγγείλει και ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών για μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις. Διατηρούμε πράγματι σημαντική επενδυτική θέση στα ελληνικά ομόλογα μέσω της Eurolife, την οποία σκοπεύουμε να διατηρήσουμε. Αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως είναι να αυξήσουμε τη θέση μας σε άλλα assets και να τοποθετηθούμε επενδυτικά σε τομείς όπως οι υποδομές, ανάλογα και με τις επενδυτικές ευκαιρίες που θα δημιουργηθούν στο μέλλον.
Καλύτερο μοντέλο για την ανάπτυξη ο οικονομικός φιλελευθερισμός
– Ποιον από τους παγκόσμιους ηγέτες που έχετε συναντήσει, θεωρείτε πιο σημαντικό;
– Θα έλεγα ανεπιφύλακτα ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος κατά τη γνώμη μου είναι πραγματικά ευλογία για το 1,2 δισεκατομμύρια των Ινδών πολιτών. Πρόκειται για έναν αδιάφθορο και εξαιρετικά εργατικό πολιτικό, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη βοήθεια του λαού του. Πήρε την απόλυτη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος το 2014 –πρωτοφανές στην ιστορία της Ινδίας– και επανέλαβε την επιτυχία του στις εκλογές του 2019, κατά τις οποίες υπερψηφίστηκε από 600 εκατομμύρια Ινδούς πολίτες. Σε μια χώρα σαν την Ινδία, πέτυχε να εξασφαλίσει ηλεκτρικό ρεύμα για 700.000 χωριά, προωθεί την πρόσβαση των Ινδών στην εκπαίδευση και επιπλέον ακολουθεί μια πολιτική που είναι εξαιρετικά φιλική στις επενδύσεις. Επειτα από μακρά περίοδο σοσιαλισμού, η κυβέρνηση Μόντι υιοθέτησε τον οικονομικό φιλελευθερισμό στον οποίο πιστεύω βαθιά ως το καλύτερο μοντέλο που μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους και να δημιουργήσει ανάπτυξη και θέσεις εργασίας.
– Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την παγκόσμια οικονομία;
– Η οικονομική ανάπτυξη στην Αμερική ήταν της τάξης του 1%-2% τα προηγούμενα οκτώ χρόνια, επίπεδο που ήταν εξαιρετικά χαμηλό για τόσο μακρό χρονικό διάστημα, που βγήκε μάλιστα έπειτα από μια βαθιά κρίση. Η οικονομική πολιτική του προέδρου Τραμπ είναι ένα πραγματικό φαινόμενο. Μείωσε τους φόρους, περιόρισε τα εμπόδια, δημιουργήθηκαν νέες δουλειές και η ανεργία για όλες τις κατηγορίες πολιτών έπεσε σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, και συγκεκριμένα στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών. Στην Αμερική εάν αναπνέεις μπορείς να βρεις δουλειά. Ο εμπορικός πόλεμος εκτιμώ ότι δεν θα κορυφωθεί και θα υπάρξει συμφωνία με όρους που κατά τη γνώμη μου δεν θα κατοχυρώνει μόνο τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου, αλλά και τους κανόνες του δίκαιου εμπορίου. Στη βάση αυτή εκτιμώ ότι στο τέλος θα υπάρξει λύση με την Κίνα και το διεθνές εμπόριο θα αποκατασταθεί στη βάση μιας πιο δίκαιης σχέσης με όλους τους παίκτες.
kathimerini.gr
