Μία από τις πολλές απορίες που εκφράζονται κατά καιρούς είναι πώς κατάφεραν οι πρόγονοί μας να φτάσουν σε τόσο ψηλά επίπεδα πολιτισμού και να δημιουργήσουν αριστουργήματα, τα οποία προκαλούν παγκόσμιο θαυμασμό, ενώ σήμερα, ως επί τον πλείστον, εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις, να μην μπορούμε να διακριθούμε ιδιαίτερα σε κάποιους τομείς.

Κάποιοι γνωστοί σχολιαστές, το αποδίδουν στο ότι δεν υπάρχει σχεδόν καμία σχέση των αρχαίων Ελλήνων με τους σύγχρονους και ότι πλέον στον ελλαδικό χώρο ζουν κάποιοι Αλβανοί (κυρίως), Σλάβοι, Τούρκοι, Άραβες, Αφρικανοί κ.λπ. Φυσικά, όλα αυτά καταρρίπτονται επιστημονικά από μελέτες DNA που έχουν γίνει και αποδεικνύουν περίτρανα την πολύ μεγάλη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στους αρχαίους και τους σύγχρονους Έλληνες, σύμφωνα με το protothema.gr.

Μία παράμετρος που θεωρούμε ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή κάθε ανθρώπου είναι ο δείκτης ευφυΐας ή δείκτης νοημοσύνης (Intelligence Quotient), γνωστότερος ως IQ. Σκεφτήκαμε να αναζητήσουμε το IQ των σύγχρονων Ελλήνων στο διαδίκτυο. Η έκπληξη στην αναζήτησή μας είναι ότι υπάρχει και εκτίμηση για το IQ των αρχαίων Ελλήνων κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα (τον «χρυσούν αιώνα του Περικλή»).

Επίσης, το IQ διαφέρει ανάλογα με τον ιστότοπο στον οποίο υπάρχει η σχετική αναφορά. Θα παραθέσουμε τα αποτελέσματα από τρεις διαφορετικές πηγές. Φυσικά υπάρχουν και άλλες αναφορές στο διαδίκτυο, τις οποίες μπορούν να εντοπίσουν οι αναγνώστες μας.

Από 91-100,07 το IQ των σύγχρονων Ελλήνων

Στον πίνακα από το World Data.info αναφέρεται ότι το ζήτημα της νοημοσύνης μιας συγκεκριμένης εθνικότητας ή πληθυσμού μπορεί να είναι αμφιλεγόμενο. Η νοημοσύνη επηρεάζεται από εθνικούς, πολιτικούς και γεωγραφικούς παράγοντες, ενώ ένα θερμότερο κλίμα επηρεάζει αρνητικά τον δείκτη νοημοσύνης. Αυτός προφανώς είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο οι χώρες της Αφρικής βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις του πίνακα.

Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνες που έγιναν μεταξύ 2000-2019. Σύμφωνα με αυτά η Ελλάδα με μ.ό. IQ 91 των κατοίκων της κατέχει τη 44η θέση ανάμεσα σε 126 χώρες. Στην πρώτη τετράδα, όλες με IQ 106, βρίσκονται το Χονγκ Κονγκ (το οποίο βέβαια ανήκει στην Κίνα), η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη και η Ταΐβάν.

Πρώτα στην κατάταξη ευρωπαϊκά κράτη είναι η Ολλανδία και η Φινλανδία με IQ 101 (7η – 8η θέση). Εντύπωση προκαλούν η 10η θέση της Βόρειας Κορέας με IQ 100, η 30η θέση των Η.Π.Α. με 97, η 33η θέση της Ρωσίας με 96 και το γεγονός ότι μόνο η Βουλγαρία έχει, απ’ όλα τα βαλκανικά κράτη IQ > 90. Συγκεκριμένα έχει IQ 91, κατά μέσο όρο, όσο και η χώρα μας.

Μήπως φταίει το IQ; 115-119 οι αρχαίοι Έλληνες, 90-100 οι σύγχρονοι…

Ακολουθούν Σερβία με 89 (52η θέση), Τουρκία με 87 (62η θέση) και Αλβανία με 82 (75η θέση). Πολύ χαμηλό και το IQ των Ινδών, μόλις 77 (90η θέση), ενώ στις θέσεις 100-126 συναντάμε κυρίως αφρικανικά κράτη και ορισμένα από την Ασία και την Αφρική. Έτσι, στην 124η θέση βρίσκεται η Γουατεμάλα (Αμερική), με μ.ό. IQ 55, στην 125η η Σιέρα Λεόνε (Αφρική με μέσο όρο IQ 52) και στην 126η και τελευταία, το Νεπάλ (Ασία) με μ.ό. με IQ 51!

Οι Σέρπα, οι οδηγοί των ορειβατών στα Ιμαλάια κατάγονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από το Νεπάλ δεν έχουν, όπως φαίνεται υψηλό IQ, αλλά σκαρφαλώνουν στα ψηλότερα βουνά του κόσμου με απίστευτη ευχέρεια… Άλλωστε και ο Νεοζηλανδός Χίλαρι που «πάτησε πρώτος το Έβερεστ το 1953 είχε οδηγό και βοηθό του τον Σέρπα Τενζίν Νοργκάι…

Πολύ πιο πρόσφατη (τελευταία ανανέωση 1/1/2025) είναι η λίστα των μετρήσεων του IQ, παγκοσμίως, στο international-iq-test.com. Σε αυτή τη λίστα, βρίσκουμε την Ελλάδα στην 26η θέση με μ.ό. IQ 100,07 και μάλιστα με σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2024 (μ.ό IQ 97,29). Στη λίστα περιλαμβάνονται 126 χώρες. Στις πρώτες χώρες βρίσκονται οι εξής: Κίνα 107,19, Νότια Κορέα 106,43, Ιαπωνία, 106,4, Ιράν 106,3 (έκπληξη για μας), Σιγκαπούρη 105,14 και Ρωσία 103,16. Πρώτη βαλκανική χώρα η Σερβία με μ.ό IQ 100,86, ακολουθεί η Ελλάδα και έπονται: Τουρκία, 99,07 (46η θέση).

Μαυροβούνιο, 98,65 (50η θέση), η Κύπρος με μ.ό. IQ 98,51 βρίσκεται στην 52η θέση, η Βουλγαρία με 97,79 και πτώση 3,81% (από 101,6 το 2024) στην 57η θέση, η λεγόμενη «Βόρεια Μακεδονία» με 97,59 στην 59η θέση και σταθερά τελευταία, ανάμεσα στις βαλκανικές χώρες η Αλβανία με 97,19 (64η θέση). Στις τρεις τελευταίες θέσεις του πίνακα 124-126 βρίσκονται τρία αφρικανικά κράτη: το Μπενίν (πρώην Δαχομέη) με 86,88, η Αγκόλα, με 85,33 και η Γκαμπόν, με 85,08 τελευταία. Εντύπωση μας προκάλεσε και η μάλλον χαμηλή (30η θέση) των Η.Π.Α. με μ.ό IQ 99,74…

Τέλος, οι Lynn και Becker, κορυφαίοι στη μελέτη της ευφυΐας, της νοημοσύνης των ανθρώπων, ιδιαίτερα ο πρώτος, μετά από μια σειρά ερευνών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι: τα ευρωπαϊκά κράτη είχαν μέσο δείκτη νοημοσύνης 100, τα κράτη της ΒΑ Ασίας 106, τα κράτη της Ν. Ασίας και της Β. Αφρικής μ.ό. IQ 84 και τα υπόλοιπα κράτη της Αφρικής είχαν IQ 70. Πιο χαμηλός όλων φαίνεται ότι είναι ο μέσος δείκτης νοημοσύνης των κατοίκων των χωρών της υποσαχάριας Αφρικής, των χωρών δηλαδή που βρίσκονται νότια της Σαχάρας.

Στο qeios.com, βρήκαμε επίσης τα IQ των χωρών: Χονγκ Κονγκ 105, Νότια Κορέα 105, Ταϊβάν 105, Ιαπωνία 104 και Β. Κορέα 104 (!) στις 5 πρώτες θέσεις. Σύμφωνα με αυτή τη μέτρηση το IQ στην Ελλάδα είναι 93, όσο στην Κύπρο και τη Βουλγαρία, στη Σερβία 91, στη Ρουμανία 90, στο Μαυροβούνιο 86, στα Σκόπια 85, στην Τουρκία 89 και στην Αλβανία 82.

Οι έρευνες του Richard Lynn (1930-2023) έχουν κατηγορηθεί ως ρατσιστικές, λόγω του ότι δείχνουν τους κατοίκους των χωρών της υποσαχάριας Αφρικής να έχουν το χαμηλότερο IQ παγκοσμίως. Αν ο Lynn ή οποιοσδήποτε άλλος επιστήμονας παραποιεί στοιχεία για να αποδείξει κάτι που αυτός θέλει, προφανώς είναι απατεώνας, όχι επιστήμονας. Αν οι αριθμοί καταγράφουν «στυγνά» την πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμία απολύτως μομφή…

Τι συμβόλιζε το χειμερινό ηλιοστάσιο για την αρχαία Ελλάδα

Η νοημοσύνη (ευφυΐα) στο πέρασμα των αιώνων…

Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του ανθρώπου είναι η ευφυΐα. Αυτό, το είχαν αντιληφθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι και είχαν μάλιστα καταλάβει ότι αυτό διέφερε ανάμεσα στις εθνοτικές ομάδες. Τα τελευταία 150 χρόνια, με την εμφάνιση της επιστημονικής ψυχολογίας, η νοημοσύνη ήταν βασικό αντικείμενο μελέτης (Galton 1869, 1883).

Ωστόσο μόνο μετά τη δεκαετία του 1970 χάρη στον Richard Lynn ξεκίνησαν οι επιστημονικές μελέτες για το θέμα. Το 2002 μαζί με τον Tutu Vanhanen, ο Lynn δημοσίευσε το θεμελιώδες έργο «IQ and the Wealth of Nations», όπου παρουσίασαν εμπειρικά δεδομένα για τον βαθμό νοημοσύνης 81 χωρών και υπολόγισαν συνολικά το IQ 185 εθνών με πληθυσμό μεγαλύτερο από 50.000.

Γιατί οι αρχαίοι ήταν εξυπνότεροι από εμάς;

Το 2013 σε δύο άρθρα, στο περιοδικό «Trends in Genetics», ο Gerald Crabtree, γενετιστής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ της Καλιφόρνια υποστήριξε ότι οι αρχαίοι Έλληνες και άλλοι λαοί της εποχής ήταν εξυπνότεροι από τους σύγχρονους ανθρώπους. Όπως ήταν αναμενόμενο, η θεωρία αυτή του Crabtree προκάλεσε πολλές συζητήσεις. Η θεωρία του θα μπορούσε να ονομαστεί «εικαστική θεωρία της ανθρώπινης νοημοσύνης».

Ο ίδιος δεν ήταν δογματικός, λέγοντας μάλιστα ότι πρόκειται για μια ιδέα που χρειάζεται δοκιμή και που ευχαρίστως θα έβλεπε να αποδεικνυόταν ότι ήταν λανθασμένη. Υποστήριξε ότι είμαστε λιγότερο έξυπνοι από τους προγόνους μας, λόγω αναπόφευκτων αλλαγών στο γενετικό μας σύστημα και των τεχνολογικών εξελίξεων που μας οδήγησαν σε εκφυλισμό. Ο άνθρωπος, κατά τον Αμερικανό επιστήμονα ήταν στην ακμή του όταν αναγκάστηκε να πολεμήσει με όλες του τις δυνάμεις για να επιβιώσει, καθώς ήταν υποχρεωμένος να βασιστεί στη μνήμη, την πρακτική κοινή λογική και την ψυχολογική του οξύνοια.

Αυτά του επέτρεψε να εμπιστευτεί το ένστικτό του και να προσαρμοστεί ευκολότερα σε διάφορες δύσκολες περιστάσεις. Επίσης, ο Crabtree είπε τα εξής: «Θα έβαζα στοίχημα ότι αν ένας μέσος πολίτης από την Αθήνα του 1.000 π.Χ. (σημ: εδώ διαφωνούμε, πήγε πολύ μακριά ο κύριος Crabtree) εμφανιζόταν ξαφνικά ανάμεσά μας, θα ήταν από τους πιο λαμπρούς και πνευματικά ζωντανούς συναδέλφους και συντρόφους μας, με καλή μνήμη, ευρύ φάσμα ιδεών και καθαρή θέαση σημαντικών ζητημάτων».

Πόσο εκτιμάται ότι ήταν το IQ των πολιτών της αρχαίας Αθήνας στα χρόνια του Περικλή;

Το να υπολογίζουμε βέβαια το IQ των κατοίκων της αρχαίας Αθήνας στα χρόνια του Περικλή, ιδιαίτερα μετά το 450 π.Χ., όταν και φτιάχτηκαν τα αριστουργήματα τα οποία έστω και με όσα υπέστησαν από τη φθορά του χρόνου, τις καταστροφές (βλ. Μοροζίνι 1687 κ.ά.) και τις λεηλασίες (Έλγιν κ.λπ), δεν μπορεί να γίνει με βάση δεδομένα, αλλά μόνο κατ’ εκτίμηση, που φυσικά δεν αποκλείεται να είναι λανθασμένη.

Ο sir Francis Galton (1822-1911), Βρετανός αρχαιολόγος, εξερευνητής και πολυμαθής στον οποίο αναφερθήκαμε και παραπάνω, υπολόγισε ότι το IQ των Αθηναίων εκείνη την εποχή ήταν μεταξύ 115 και 119. Με βάση αυτή την υπόθεση, 50.000 από τους 350.000 Αθηναίους του δεύτερου μισού του 5ου π.Χ αιώνα, αν ζούσαν ανάμεσά μας, θα θεωρούνταν χαρισματικοί.

Και βέβαια, θα πουν πολλοί, ότι όλα αυτά που αναφέραμε είναι εικασίες αναπόδεικτες. Ίσως όμως δίνουν μία απάντηση στο ερώτημα πώς οι αρχαίοι είχαν αναπτύξει σημαντική τεχνολογία; Παράλληλα, όλες σχεδόν οι επιστήμες γνώριζαν στην αρχαιότητα πολύ μεγάλη ακμή. Μήπως ήταν απλά θέμα IQ; Σίγουρα όμως όσα αναφέραμε αποτελούν αφορμή για σκέψεις, προβληματισμό, περαιτέρω ανάλυση και συζητήσεις…