Σφοδρές αντιδράσεις έχουν προκληθεί στην Τουρκία μετά την απόφαση των αρχών να επιτρέψουν την είσοδο βαρέων φορτηγών στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας, στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων εργασιών ενίσχυσης και αποκατάστασης. Η εικόνα των οχημάτων να κινούνται πάνω στο ιστορικό δάπεδο του μνημείου προκάλεσε σοκ, γεννώντας ερωτήματα και οργή, καθώς η Αγία Σοφία θεωρείται εξαιρετικά εύθραυστη.

Η ευθραυστότητα του μνημείου

Η έννοια της «ευθραυστότητας» δεν είναι θεωρητική. Στο παρελθόν είχε φτάσει στο σημείο να απαγορευτεί ακόμη και η προσευχή, ώστε να μειωθούν οι κραδασμοί που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την στατικότητα του μνημείου. Το γεγονός αυτό υπενθυμίζει πόσο λεπτές είναι οι ισορροπίες στη διαχείριση ενός τόσο ιστορικού χώρου.

Επιστημονικές προειδοποιήσεις

Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, αλλά και πλήθος επιστημόνων, τονίζουν ότι η Αγία Σοφία απαιτεί ειδική μεταχείριση και αυστηρή τήρηση κανόνων προστασίας. Η συζήτηση πήρε τεράστιες διαστάσεις όταν φωτογραφίες αποκάλυψαν τα φορτηγά να βρίσκονται πάνω σε λεπτές προσωρινές πλάκες, οι οποίες κρίθηκαν ανεπαρκείς για τη σωστή διανομή του βάρους.

Κίνδυνοι από ακατάλληλες παρεμβάσεις

Οι φόβοι εντάθηκαν, καθώς στο παρελθόν είχαν καταγραφεί ζημιές από παρεμβάσεις που δεν πληρούσαν τα διεθνή πρότυπα. Το περιστατικό με τα φορτηγά αναζωπύρωσε τις ανησυχίες για την ασφάλεια και τη μακροχρόνια διατήρηση του μνημείου, το οποίο αποτελεί παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

Οι ειδικοί προειδοποιούν: «Το μνημείο μπορεί να μην αντέξει»

Αρχιτέκτονες και αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι για μνημεία τέτοιου μεγέθους η διεθνής πρακτική επιβάλλει τη χρήση πολύ πιο σύνθετων συστημάτων διανομής βάρους, με πολλαπλές στρώσεις, παχιές χαλύβδινες πλάκες και ξύλινες δοκούς ώστε να μην ασκείται πίεση σε ένα και μόνο σημείο. Το σύστημα που φάνηκε στις φωτογραφίες χαρακτηρίστηκε «ελλιπές» και «επικίνδυνο».

Ο διάσημος ιστορικός Ιλμπέρ Ορταϊλί προειδοποίησε με δραματικό τόνο: «Ούτε αυτοκίνητο, πόσο μάλλον φορτηγό, δεν μπορεί να μπει μέσα. Το έδαφος κάτω από την Αγιά Σοφιά είναι γεμάτο σπηλαιώσεις. Θα καταρρεύσει και τότε ο κόσμος θα κατηγορήσει την Τουρκία». Και με χαρακτηριστική ειρωνεία πρόσθεσε: «Από πού πήραν τα στοιχεία; Ρώτησαν τον Ανθέμιο;».

Ο αρχιτέκτονας Κόρχαν Γκιουμούς μίλησε ακόμη πιο σκληρά, λέγοντας ότι τα φορτηγά «καταστρέφουν τον πολιτισμό», υποστηρίζοντας ότι ο χειρισμός της αποκατάστασης του σπουδαίου αυτού μνημείου γίνεται «σαν να πρόκειται για ένα κοινό εργοτάξιο».

Τα τουρκικά πρωτοσέλιδα μιλούν για «σκάνδαλο»

Η εφημερίδα Cumhuriyet κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο: «Έβαλαν φορτηγά στην Αγία Σοφία, που –για την προστασία της– απαγορεύεται ακόμη και να μιλάς δυνατά».

Το KARAR από την πλευρά του δημοσίευσε φωτογραφίες από το σημείο, θέτοντας το ερώτημα: «Τι κάνουν τα φορτηγά μέσα στην Αγία Σοφία;». Η εφημερίδα ανέφερε ότι τρία φορτηγά 45 τόνων μπήκαν στο εσωτερικό του μνημείου, παρά τις οδηγίες της UNESCO που απαγορεύουν τη χρήση βαρέων μηχανημάτων σε ιστορικές κατασκευές.

Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι οι εργασίες στην Αυτοκρατορική Πύλη θα έπρεπε να γίνονται «με την ακρίβεια κοσμηματοπώλη και όχι με βαριά μηχανήματα».

Οι τουρκικές αρχές επιμένουν: «Όλα είναι ασφαλή»

Παρά την κατακραυγή, οι αρμόδιοι φορείς υποστηρίζουν πως «όλες οι μελέτες έχουν γίνει» και πως δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για το μνημείο. Η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων τόνισε ότι η διαδικασία «διεξάγεται με επιστημονικό τρόπο».

Ωστόσο, το θέμα συνεχίζει να προκαλεί ένταση, με δημοσιογράφους, όπως στο HalkTV, να κάνουν λόγο για «σκάνδαλο» και να υπενθυμίζουν ότι στο παρελθόν είχε σταματήσει ακόμη και η προσευχή για να αποτραπούν νέες φθορές.