Λίγοι γνωρίζουν ότι τα ηφαίστεια στην Ελλάδα φτάνουν τα 39, ενώ πέντε από αυτά είναι ακόμα ενεργά

Όλα αυτά τα ηφαιστειακά κέντρα βρίσκονται σ’ ένα νοητό «τόξο» το οποίο ξεκινά από την Κόρινθο και καταλήγει στη Νίσυρο.

Στην Ελλάδα τα ενεργά ηφαίστεια είναι διατεταγμένα σε ένα τόξο (Ελληνικό Ηφαιστειακό Τόξο) και περιλαμβάνουν από Δυτικά προς Ανατολικά τα εξής ηφαίστεια: Σουσάκι, Μέθανα, Μήλος, Σαντορίνη, Γυαλί, Νίσυρος και Κως.

Ελαφρώς παλαιότερη και όχι πλέον ενεργή είναι η ηφαιστειότητα στα εξής μέρη: Ν. Βλυχάδες (Β. Ευβοϊκός κόλπος), Μικροθήβες (Ν. Μαγνησίας), Βόρειες Σποράδες και Αλμωπία. Εκτεταμένη ηφαιστειακή δράση στο ΒΑ Αιγαίο (Λήμνος, Λέσβος, κ.ά.) προκάλεσε την απόθεση πολλών σχηματισμών και τη δημιουργία των απολιθωμένων δασών στα νησιά αυτά.

Νότια της Κρήτης, κάτω από τη γαλάζια θάλασσα λαμβάνει χώρα η υποβύθιση της αφρικανικής πλάκας κάτω από την ευρωπαϊκή. Εκεί που λεπταίνει η αφρικανική πλάκα, το μάγμα βρίσκει την ευκαιρία και βγαίνει προς τα έξω.

Όλα τα ηφαίστεια του Αιγαίου έχουν σχήμα κώνου και έχουν αλλοιωθεί είτε από διάβρωση, όπως στη Μήλο, είτε από «καλδεροποίηση», δηλαδή έχει βυθιστεί λόγω μεγάλης έκρηξης, όπως στη Σαντορίνη. Παρόλες τις μικρές φρεατικές εκρήξεις που συμβαίνουν σε μικρό βάθος, οι επιστήμονες δεν αναμένουν μεγάλες εκρήξεις, αλλά μια αυξημένη σεισμο-ηφαιστειακή δραστηριότητα.

«Η κατάσταση αξιολογείται από τους επιστήμονες» - Ο δήμαρχος Σαντορίνης μιλά για το ηφαίστειο (βίντεο)

Η τελευταία μεγάλη έκρηξη στη Σαντορίνη συνέβη περίπου το 1.630 π.Χ. και δημιούργησε τη μεγάλη καλδέρα στο κέντρο του νησιωτικού συγκροτήματος. Ακολούθησαν άλλες μικρότερης κλίμακας εκρήξεις, μεταβάλλοντας σε μικρό βαθμό το τοπίο, με τελευταίες το 1939-41 και το 1950. Έχει τη μεγαλύτερη καλντέρα όλου του κόσμου με ύψος 300 m και διάμετρο 11 km.

Τα ηφαίστεια δε χρειάζεται να εκραγούν για να είναι επικίνδυνα. Άλλο ένα πράγμα που δε γνώριζες για τα ηφαίστεια είναι ότι οι κοιμώμενοι γίγαντες δεν κοιμούνται πάντα τόσο βαριά όσο νομίζουμε.

Τα κοιμώμενα ηφαίστεια φαίνεται να μην παρουσιάζουν κινδύνους στους ανθρώπους που μένουν κοντά και η σεισμική δραστηριότητα μπορεί να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου αν τα πράγματα αλλάξουν. Αλλά όταν γίνονται καθιζήσεις και αρχίζει να εμφανίζεται λάσπη στην πλαγιά, δεν υπάρχει καμία προειδοποίηση. Κατά τη διάρκεια των καιρών, η υδροθερμική δραστηριότητα στον τύπο του ζεστού όξινου νερού μετατρέπει τους περιβάλλοντες βράχους σε ένα πιο μαλακό υλικό, το οποίο τελικά παθαίνει καθίζηση.

Ένα καλό παράδειγμα αποτελεί το ηφαίστειο Rainier στην Ουάσιγκτον. Πολλές χιλιάδες χρόνια πριν, μία χιονοστιβάδα από στάχτη και πάγο, γνωστή σήμερα σαν Osceola Mudflow άρχισε να κινείται καθοδικά, μειώνοντας περίπου 500 μέτρα από το ύψος του βουνού.