Η κυβέρνηση, με βασικό στόχο την ενίσχυση της φιλοζωίας, αλλά και την ευζωία των ζώων, φέρνει στο Κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς.

Με δεδομένο ότι η χώρα μας διατηρεί έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς αδέσποτων ζώων και ένα στα δύο νοικοκυριά έχουν τουλάχιστον ένα ζώο συντροφιάς, το νομοσχέδιο εισάγει στη κοινωνία μας μία σειρά από καινοτομίες που αλλάζουν όλα όσα γνωρίζαμε στο παρελθόν.

Πολλοί το χαρακτηρίζουν και ως νομοσχέδιο - τομή μιας και χαρακτηρίζεται από μία νέα φιλοσοφία για τη φροντίδα των δεσποζόμενων και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των αδέσποτων ζώων.

Μερικοί από τους άξονες στους οποίους κινείται το νομοσχέδιο είναι:

• η θέσπιση ενός διευρυμένου εθνικού μητρώου ζώων συντροφιάς,
• η ευθύνη του ιδιοκτήτη
• η νομική ασπίδα με αυστηρότερες ποινές
• η ευθύνη της αυτοδιοίκησης,
• η άμεση εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων,
• ο αυστηρός έλεγχος και η λογοδοσία,
• η στήριξη των ευαισθητοποιημένων δυνάμεων της κοινωνίας,

Πάμε όμως να δούμε πιο αναλυτικά τι φέρνει το νέο νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς.

Οι δήμοι και οι φιλοζωικές

Το μεγαλύτερο… βάρος φαίνεται πως αναλαμβάνει να σηκώσει η τοπική αυτοδιοίκηση, με τους δήμους να παραμένουν υπεύθυνοι για τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς, λαμβάνοντας όμως πλέον και τους αναγκαίους πόρους για τη διαχείρισή τους.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι κατά τόπους δήμοι θα ενισχυθούν οικονομικά και υλικοτεχνικά για στειρώσεις και φιλοξενία αδέσποτων ζώων, με το υπουργείο Εσωτερικών, ως αρμόδιο για την αυτοδιοίκηση, να αναλαμβάνει τον ρόλο του συντονιστή.

Παράλληλα οι δήμοι θα είναι αρμόδιοι για την καταγραφή, τη σήμανση και τη στείρωση όλων των αδέσποτων ζώων που βρίσκονται στα όριά τους. Για το λόγο αυτό χρηματοδοτείται η παροχή του απαραίτητου εξοπλισμού (π.χ. οχήματα περισυλλογής αδέσποτων) και η κάλυψη του κόστους σήμανσης και στειρώσεων των αδέσποτων, καθώς και της δημιουργίας καταφυγίων, κτηνιατρείων, αποτεφρωτηρίων.

Επίσης, το νομοσχέδιο προβλέπει την αναγνώριση του κομβικού ρόλου των Φιλοζωικών Οργανώσεων στη μέριμνα για τα αδέσποτα ζώα και προβλέπει δυνατότητα ενίσχυσής τους από τους ΟΤΑ, υλικά και οικονομικά.

Ουσιαστικά, οι φιλοζωικές οργανώσεις θα μπορούν να συνεργάζονται με τους δήμους, να σημαίνουν και να στειρώνουν αδέσποτα ζώα σε συμβεβλημένους με τον δήμο κτηνιάτρους. Εναλλακτικά (συμπεριλαμβανομένων και των φιλόζωων ιδιωτών) θα μπορούν και σε κτηνιάτρους της επιλογής τους, αν βεβαίως καλύψουν οι ίδιοι το κόστος.

Για πρώτη φορά, δίνεται στις φιλοζωικές οργανώσεις η δυνατότητα να περισυλλέγουν και να φροντίζουν αδέσποτα ζώα ως προσωρινοί ιδιοκτήτες τους, θωρακίζοντας τον ρόλο και το έργο τους. Παράλληλα μπορούν να συμμετάσχουν στην πανελλήνια πλατφόρμα υιοθεσιών, αναρτώντας αγγελίες για υιοθεσία αδέσποτων ζώων συντροφιάς.

Ακόμη, δημιουργείται το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς, στο οποίο θα καταγράφονται οι σκύλοι και οι γάτες (δεσποζόμενα και αδέσποτα) και το ιατρικό ιστορικό τους, οι φιλοζωικές οργανώσεις, τα καταφύγια, οι εκτροφείς, τα ζώα που διατίθενται για εθελοντική αιμοδοσία, καθώς και τα αδέσποτα προς υιοθεσία.

Όσο για τα θέματα υγείας των ζώων και την προστασία της δημόσιας υγείας από τις ζωονόσους θα παραμείνουν στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Σημειώνεται ότι η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων θα καταστεί κακούργημα, με απειλούμενη ποινή έως και 10 χρόνια κάθειρξη, ενώ ο πυροβολισμός, ο εκούσιος τραυματισμός με βαριά σωματική βλάβη, τα κρυοπαγήματα, η θερμοπληξία, η ηλεκτροπληξία, οι μάχες μεταξύ ζώων, η κτηνοβασία, θα αναφέρονται ρητά πλέον στον νόμο ως κακουργήματα, με την ίδια ποινή (έως 10 χρόνια).

Επιπλέον, το νομοσχέδιο προβλέπει τη στείρωση όλων των σκύλων και γατών, με ορίζοντα διετίας για την έναρξη της εφαρμογής του μέτρου.

Να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά εισάγονται δείκτες απόδοσης, οι οποίοι είναι δημόσια αναρτημένοι ώστε να υπάρχει η απαραίτητη λογοδοσία για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος αλλά και τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος.

Επίσης, για πρώτη φορά το υπουργείο Εσωτερικών μπορεί να επιβάλλει σοβαρές (και χρηματικές) ποινές σε όσους δήμους δεν εφαρμόζουν αποτελεσματική διαχείριση των ζώων συντροφιάς.

Τι ισχύει για τις στειρώσεις

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ο κάθε ιδιοκτήτης – κηδεμόνας οφείλει να μεριμνά και για τη στείρωσή του. Ειδικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει μια σχεδόν διετή μεταβατική περίοδο για την έναρξη της υποχρεωτικής στείρωσης και επιπλέον ένα ακόμη έτος για τις διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παράλειψης.

Για πρώτη φορά οι δήμοι μπορούν να δώσουν κίνητρα για τη στείρωση, τα οποία μπορούν να είναι μείωση οικιακών δημοτικών τελών για τους συνεπείς ιδιοκτήτες ζώων αλλά και παροχή voucher για στείρωση σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

Αλλαγή κανόνων για τα καταφύγια

Όσον αφορά τα καταφύγια θα μπορούσαμε να πούμε, «ξεχάστε όσα ξέρατε»! Εισάγονται επιπλέον κανόνες λειτουργίας, τους οποίους πρέπει να τηρούν, τόσο τα δημοτικά, όσο και τα μη δημοτικά καταφύγια.

Πιο συγκεκριμένα, κάθε καταφύγιο οφείλει να έχει κατάλληλες εγκαταστάσεις και συμβεβλημένο κτηνίατρο, ενώ πρέπει να διαθέτει και το απαραίτητο προσωπικό για την καθαριότητα και φροντίδα των ζώων, με 14ωρη παρουσία ημερησίως.

Ορίζονται υποχρεωτικά ώρες επισκέψεων, ώστε τα καταφύγια να είναι προσβάσιμα σε όλους, όπως επίσης και η υποχρέωση τήρησης ενημερωμένης ιστοσελίδας, με όλες τις πληροφορίες για τα ζώα που φιλοξενούνται σε αυτά. Παράλληλα, το μητρώο καταφυγίων εξασφαλίζει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία όλων (συμπεριλαμβανομένων των δήμων) όσοι λειτουργούν καταφύγια.

«Σκληρές» ποινές για την κακοποίηση

Όταν μιλούμε για κακοποίηση ζώου δεν μιλούμε μόνο για θανάτωση. Ο φόνος και ο βασανισμός ζώου είναι ήδη σοβαρές παραβάσεις κακουργηματικού χαρακτήρα και έχουν, εκτός από ποινικές, και μεγάλες διοικητικές ποινές.

Όμως με το νομοσχέδιο αυτό, κακούργημα πλέον καθίσταται και η εγκατάλειψη νεογέννητου ζώου. Οι απειλούμενες ποινές για τις παραβάσεις αυτές, είναι κάθειρξη έως 10 έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ, ενώ παράλληλα, προβλέπεται και διοικητική κύρωση, δηλαδή πρόστιμο από 30.000 έως 50.000 ευρώ ανά ζώο και περιστατικό.

Επίσης, η κακή και η βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, όπως ο δραστικός περιορισμός της φυσιολογικής κίνησής του, οι μη επιτρεπτές μέθοδοι εκπαίδευσης, η μη προβλεπόμενη εργασία για το είδος του ζώου, η μη σύννομη αναπαραγωγή, ο εκούσιος τραυματισμός με απλή σωματική βλάβη, θεωρούνται κακοποίηση και τιμωρούνται, όπως και η εγκατάλειψη, με φυλάκιση από 1 έως 5 έτη και χρηματική ποινή έως 18.000 ευρώ, ενώ, παράλληλα, προβλέπεται και διοικητικό πρόστιμο ύψους 30.000 ευρώ.

Η δηλητηρίαση του ζώου (φόλες) εντάσσεται στις κακουργηματικού χαρακτήρα παραβάσεις και επιφέρει ποινή κάθειρξης έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ, ενώ παράλληλα, επιφέρει και διοικητική κύρωση, δηλαδή πρόστιμο από 30.000 έως 50.000 ευρώ ανά ζώο και περιστατικό.

Επίσης, όποιος έχει καταδικαστεί για κακοποίηση ζώου συντροφιάς δεν μπορεί να οριστεί ως ιδιοκτήτης ή ανάδοχος για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δέκα (10) ετών.

Παράλληλα, το ίδιο χρονικό διάστημα, δεν μπορεί να απασχολείται, εθελοντικά ή με αμοιβή, σε αντικείμενο σχετικό με ζώα.

Το Εθνικό Μητρώο Ζώων

Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μέσω του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ), θα γνωρίζουμε σε πραγματικό χρόνο τον αριθμό των δεσποζόμενων και αδέσποτων ζώων συντροφιάς (σκύλων και γατών), τον αριθμό των αδέσποτων που διαχειρίζεται κάθε δήμος, τον αριθμό των ζώων προς υιοθεσία και το ιστορικό υγείας κάθε ζώου.

Στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς περιλαμβάνονται:

– Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης Ζώων Συντροφιάς. Το σύνολο των δεσποζόμενων και αδέσποτων σκύλων και γατών, μαζί με τα στοιχεία του ιδιοκτήτη – κηδεμόνα τους. Πλέον στο μητρώο θα καταγράφονται και τα ιατρικά και κλινικά δεδομένα των σκύλων και γατών ώστε αυτά να είναι άμεσα προσβάσιμα και από τον ιδιοκτήτη αλλά και από οποιονδήποτε κτηνίατρο σε όλη τη χώρα εφόσον υπάρξει ανάγκη.

– Μητρώο Φιλοζωικών Σωματείων και Οργανώσεων. Στο μητρώο αυτό καταχωρίζονται όλα τα αναγνωρισμένα και νομίμως λειτουργούντα φιλοζωικά σωματεία ώστε να υπάρχει ξεκάθαρη δημόσια εικόνα για τα φιλοζωικά σωματεία, τα στοιχεία επικοινωνίας τους και το έργο που αυτά επιτελούν σε συνεργασία με τους δήμους. Απαραίτητο στοιχείο για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα διαχείρισης αδεσπότων και στο πρόγραμμα υιοθεσιών είναι η εγγραφή σε αυτό το μητρώο.

– Μητρώο Καταφυγίων στο οποίο εγγράφονται όλα τα νομίμως λειτουργούντα καταφύγια σκύλων και γατών της χώρας. Εκεί καταχωρίζεται η ακριβής τοποθεσία τους, τα στοιχεία επικοινωνίας, ο υπεύθυνος διαχείρισής τους, καθώς και οι ώρες επισκέψεων από το κοινό. Καταφύγια μπορούν να λειτουργούν οι δήμοι, σύνδεσμοι δήμων, τα εγγεγραμμένα στο μητρώο φιλοζωικά σωματεία και ιδιώτες φιλόζωοι.

– Μητρώο Εκτροφέων. Για πρώτη φορά γίνεται πλήρης καταγραφή των νομίμως λειτουργούντων εκτροφέων, ώστε η δημόσια αυτή πληροφορία να είναι στη διάθεση οποιουδήποτε θέλει να αγοράσει ζώο συντροφιάς από εκτροφέα, βάζοντας τέλος στο παράτυπο εμπόριο ζώων συντροφιάς.

– Πανελλήνια Πλατφόρμα Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων συντροφιάς. Ίσως το πιο σημαντικό μητρώο. Σε αυτό, όποιος θέλει να υιοθετήσει ένα αδέσποτο σκύλο ή γάτα, μπορεί να επιλέξει όποιο θέλει από ένα καταφύγιο που λειτουργεί νόμιμα.

– Πλατφόρμα εθελοντική αιμοδοσίας ζώων συντροφιάς. Πάντα με βάση τις αρχές της κτηνιατρικής επιστήμης, δημιουργείται αυτό το μητρώο στο οποίο δηλώνονται οι ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς που εθελοντικά επιθυμούν να τα διαθέσουν για αιμοδοσία.

Το «αγκάθι» που… ξέχασε ο νομοθέτης

Μέχρι εδώ θα μπορούσαμε να πούμε ότι το νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιά είναι άψογο, μεριμνώντας πραγματικά για την ευζωία των ζώων και την ενίσχυση της φιλοζωίας.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι το οποίο είναι ασαφές στο νομοσχέδιο και προβληματίζει μεγάλη μερίδα των πολιτών. Ποιο είναι αυτό; Η παρουσία σκύλων σε παραλίες και η κολύμβηση μαζί με τους ανθρώπους.

Το θέμα με την κυκλοφορία και την παρουσία των σκύλων στις παραλίες, έρχεται στη δημοσιότητα κάθε καλοκαίρι και γίνεται πολλές φορές αντικείμενο διαπληκτισμού μεταξύ των πολιτών αφού τα περιστατικά με επιθέσεις σκύλων σε μικρά παιδιά και η αφόδευση των κατοικιδίων στη θάλασσα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα.

Παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία είναι κάτι παραπάνω από ξεκάθαρη, υπάρχουν ορισμένοι που εξακολουθούν να προκαλούν το κοινό αίσθημα και την κοινή λογική.

Η παρουσία των σκύλων στις παραλίες μπορεί να θεωρείται δεδομένη από τους ιδιοκτήτες τους που θέλουν να συνοδεύονται από το κατοικίδιό τους –άλλωστε κατοχυρώνεται και από το νόμο -ωστόσο τα προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν δεν μπορούν να περνούν απαρατήρητα ή να θεωρούνται αμελητέα και ακόμα περισσότερο απίθανα.

Ειδικότερα, ο νόμος ορίζει ότι τα σκυλιά απαγορεύεται να κυκλοφορούν ελεύθερα στις παραλίες και να κολυμπούν στη θάλασσα, με τους δήμους της χώρας να είναι οι αρμόδιοι για την τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων στις οποίες θα αναγράφεται καθαρά η εν λόγω απαγόρευση.

Ωστόσο, δεν αφαιρείται εν γένει το δικαίωμα από τους ιδιοκτήτες σκύλων να τα μεταφέρουν στις παραλίες υπό προϋποθέσεις. Ειδικότερα ο Κανονισμός αναφέρει: Στις απαγορεύσεις δεν περιλαμβάνονται παραλιακές τοποθεσίες όπου δεν συχνάζουν λουόμενοι.

Συνεπώς, η ύπαρξη λουομένων σε μια θαλάσσια περιοχή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για το χαρακτηρισμό της ως χώρου λουομένων και την εφαρμογή της απαγόρευσης της προαναφερόμενης διάταξης.

Στην περίπτωση κατά την οποία σε μια παραλία (στην οποία δεν παρευρίσκονται λουόμενοι) κυκλοφορεί ιδιοκτήτης ζώου μαζί με αυτό ή ο εν λόγω προβαίνει στο λούσιμο του ζώου εντός του θαλάσσιου χώρου, τότε ο ιδιοκτήτης δεν διαπράττει παράβαση.

Αν, όμως, στην ίδια τοποθεσία καταφθάσουν λουόμενοι, τότε ο ιδιοκτήτης του ζώου οφείλει είτε να το απομακρύνει είτε να ασφαλίσει κατάλληλα το ζώο και να το ακινητοποιήσει σε συγκεκριμένο σημείο, ώστε να μη κυκλοφορεί εντός του χώρου και σε απόσταση ασφαλείας από τους λουόμενους τέτοια ώστε να μην παρενοχλούνται.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ν. 4039/2012 (καθώς και κατά τον προϊσχύοντα 3170/2003) επιτρέπεται ο περίπατος του σκύλου σε κοινόχρηστους υπαίθριους χώρους, αρκεί να μην κυκλοφορεί ελεύθερος και να γίνεται ο περίπατος πάντα με συνοδό (άρθρο 5 παρ. 3).

Άρα, ο σκύλος μπορεί να ακολουθεί τον ιδιοκτήτη του σε κάθε υπαίθριο κοινόχρηστο χώρο, και στις παραλίες, οργανωμένες και μη, αρκεί να είναι πάντα συνοδευόμενος και ο ιδιοκτήτης να έχει πάντα μαζί το βιβλιάριο υγείας του, για να αποδείξει ότι είναι εμβολιασμένος, εφόσον του ζητηθεί, καθόσον ο νόμος υπερισχύει της εγκυκλίου.

Ο νόμος θα μπορούσε να είναι ιδανικός εάν οι κοινωνίες ήταν ιδανικές. Τι συμβαίνει όμως όταν υπάρχουν ανεύθυνοι; Πώς μπορεί κάποιος που έχει πάει με τα παιδιά του στην παραλία να είναι σίγουρος ότι ο σκύλος που βρίσκεται δίπλα τους είναι όντως εμβολιασμένος; Πώς μπορεί κάποιος να γνωρίζει αν ο σκύλος αυτός δεν μεταφέρει κάποια μολυσματική ασθένεια ή δεν έχει τσιμπούρια ή ψύλλους; Τι θα συμβεί αν για κάποιο λόγο εκνευριστεί το ζώο και επιτεθεί σε ένα παιδάκι; Θα πείτε ότι είμαστε υπερβολικοί, αλλά δυστυχώς, κάθε χρόνο μετρούμε δεκάδες αιματηρά περιστατικά με επιθέσεις σκύλων σε παραλίες.

Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει ότι πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στον ιδιοκτήτη του σκύλου ότι τηρεί τις προϋποθέσεις για την παρουσία του ζώου στην παραλία και μεριμνά για την ασφάλεια και την υγιεινή όσων επίσης βρίσκονται εκεί.

Και πάλι όμως πως μπορεί κανείς να εφησυχάσει, όταν οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες των κατοικίδιων, οι οποίοι πολλές φορές υπερβάλουν εαυτούς για την προάσπιση των δικαιωμάτων των τετράποδων, δεν νοιάζονται ούτε καν για την περισυλλογή των περιττωμάτων, αγνοώντας ακόμα και τους πιο στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής;

Επομένως, το νομοσχέδιο είναι άψογο στην πλειοψηφία των διατάξεων, ωστόσο, θα πρέπει η κυβέρνηση να εξετάσει ορισμένες τροποποιήσεις βασικότατες για την ασφάλεια των πολιτών, αλλά και την ηρεμία, των τετράποδών φίλων μας.