«Είναι λυπηρό ότι καμία πλευρά δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά με την εφαρμογή του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας που ζητούσε συνεργασία με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ για αποκλιμάκωση της έντασης μέσα και γύρω από την ουδέτερη ζώνη», αναφέρει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στην έκθεση του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, στην Κύπρο.
Ο ΓΓ επισημαίνει ότι και οι δύο πλευρές προχώρησαν σε «αποσταθεροποιητικές ενέργειες που δείχνουν ότι η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων στο νησί προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, με κάθε πλευρά να επιδιώκει να αποκτήσει πλεονέκτημα στη νεκρή ζώνη».
Η έκθεση του γενικού γραμματέα για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο προς ενημέρωση των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας καλύπτει την περίοδο από τις 13 Δεκεμβρίου έως τις 24 Ιουνίου.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες εκφράζει την ανησυχία του - όπως λέει- για τον «αριθμό ρεκόρ» των παραβιάσεων και των δύο πλευρών στην νεκρή ζώνη και για τις παραβιάσεις που προωθήθηκαν και από τις δύο πλευρές, το οποίο «σηματοδοτεί τη διάβρωση του σεβασμού προς την εξουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ» και «την περιφρόνηση που επιδεικνύεται και από τις δύο πλευρές».
«Απευθύνω έκκληση και προς τις δύο πλευρές, σύμφωνα με τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, να σεβαστούν την αποστολή του ΟΗΕ στην νεκρή ζώνη» αναφέρει ο Αντόνιο Γκουτέρες.
Ο γγ του ΟΗΕ σημειώνει παράλληλα ότι πέραν από τη Νεκρή Ζώνη ο ίδιος έχει επανειλημμένα τονίσει τη σημασία της αποφυγής λήψης μονομερών ενεργειών από τις πλευρές που μπορεί να προκαλέσουν ένταση και να υποσκάψουν την επιστροφή στις συνομιλίες, καλώντας τις πλευρές να εμπλακούν σε διάλογο για επίλυση των διαφορών τους.
Εκφράζει επίσης «ανησυχία για την κατάσταση στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων και στην έλλειψη ανταπόκρισης στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για ανατροπή των ενεργειών που ελήφθησαν από την ανακοίνωση της μερικής επαναλειτουργίας της περιφραγμένης πόλης τον Οκτώβριο του 2020».
«Η θέση των Ηνωμένων Εθνών επί του θέματος παραμένει αμετάβλητη» υπογραμμίζει.
Ο γενικός γραμματέας προτρέπει τους ηγέτες των δύο πλευρών να υποστηρίξουν τη συνέχιση των διακοινοτικών επαφών.
«Τα Ηνωμένα Έθνη θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν όλους τους Κύπριους στην επιδίωξη του διαλόγου. Η μακροχρόνια έλλειψη συμφωνίας δημιουργεί περαιτέρω εμπόδια - τόσο πρακτικά όσο και ψυχολογικά. Ως εκ τούτου, καλώ και τους δύο ηγέτες να λάβουν πραγματικά βήματα προς τη διευκόλυνση της συμφιλίωσης και την υποστήριξη των διακοινοτικών επαφών, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι φωνές της κοινωνίας των πολιτών περιλαμβάνονται ουσιαστικά στο επίπεδο λήψης πολιτικών αποφάσεων», τονίζει.
Η απεσταλμένη του ΟΗΕ για το Κυπριακό «βλέπει» και από τις δύο πλευρές ότι δεν υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ
Τα σημεία της Έκθεσης
«Κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης, ο αριθμός των στρατιωτικών παραβιάσεων παρέμεινε υψηλός όσο η ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή πλευρά προχώρησαν σε μη επιτρεπόμενες στρατιωτικές κατασκευές και εγκαταστάσεις μέσα και γύρω από την ουδέτερη ζώνη για την ενίσχυση της αμυντικής τους στάσης», αναφέρει η έκθεση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ.
Όπως αναφέρεται «περιορισμοί σχετικά με την ελευθερία κινήσεων της αποστολής παρέμειναν επίσης σε αρκετούς τομείς, που επιδεινώθηκαν από αριθμό ρεκόρ εισβολών τόσο της τουρκοκυπριακής όσο και της ελληνοκυπριακής αστυνομίας στην ουδέτερη ζώνη, που ήταν μια άμεση πρόκληση για την εξουσία της αποστολής».
«Η αποστολή ανέλαβε προσπάθειες για την αποκλιμάκωση των εντάσεων εντός και γύρω από την ουδέτερη ζώνη σύμφωνα με την απόφαση 2373 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ωστόσο, καμία από τις δύο πλευρές δεν συμμετείχε ενεργά σε συζητήσεις για να διερευνήσει πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό», τονίζεται.
Όσον αφορά στην Πύλα λέγεται ότι «η κατάσταση συνέχισε να είναι ήρεμη, καθώς ανεστάλησαν οι κατασκευαστικές εργασίες που είχαν ξεκινήσει καθ' όλη την περίοδο της έκθεσης».
«Η UNFICYP διατήρησε τη δέσμευσή της και με τις δύο πλευρές με σκοπό την επανέναρξη της εφαρμογής της συμφωνίας που έχει επιτευχθεί» σημειώνεται.
«Η πρόοδος που επιτεύχθηκε μέσω της σύναψης συμφωνίας για την Πύλα κατά την προηγούμενη περίοδο της έκθεσης μειώθηκε από τη συνεχιζόμενη αναστολή της εφαρμογή της συμφωνίας από τις 6 Νοεμβρίου 2023. Νέες ανησυχίες που προέκυψαν εκείνη την εποχή αμφισβήτησαν την βάση των κατανοήσεων. Η αποστολή ασχολήθηκε επανειλημμένα με τις πλευρές σε διάφορα επίπεδα για να ξεμπλοκάρει την υλοποίηση της συμφωνίας, με πλήρη αμεροληψία όπως φάνηκε από την πρώτη στιγμή της δέσμευσης σε αυτό το θέμα, που οδήγησε στην ολοκλήρωση της συμφωνίας. Δυστυχώς,η παραπληροφόρηση σχετικά με αυτό το θέμα ήταν πολύ μεγάλη και επιπλέον, οι επεμβάσεις Τουρκοκυπρίων αστυνομικών στην Πύλα, μερικές φορές με πολιτικά ρούχα, ξεπερνούσαν κατά πολύ αυτές των προηγούμενων περιόδων», αναφέρεται.
Στη συνέχεια τονίζεται ότι η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας που ελήφθη τον Μάιο, λόγω των αυξανόμενης μετανάστευσης και των προσφυγικών ροών, για την άρνηση πρόσβασης στις διαδικασίες ασύλου σε όλους όσοι βρίσκονται στην ουδέτερη ζώνη οδήγησε στην αύξηση των μεταναστών και των προσφύγων που έχουν εγκλωβιστεί στην ουδέτερη ζώνη, βρίσκονται σε έκτακτη ανάγκη και απαιτούν ανθρωπιστική υποστήριξη από την UNFICYP και την UNHCR.
Στην έκθεση γίνεται αναφορά στο γεγονός ότι «για πρώτη φορά από τον Νοέμβριο του 2019, με διευκόλυνση και πολιτική εμπλοκή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, περισσότεροι από 300 προσκυνητές από τα βόρεια πέρασαν στο νότο για να προσκυνήσουν στο τζαμί Χαλά Σουλτάν Τεκκέ στη Λάρνακα.
Στην έκθεση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ο γενικός γραμματέας αναφέρει ότι «η επέτειος των 60 χρόνων από την ίδρυση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ χρησίμευσε ως έντονη υπενθύμιση ότι η επίλυση του Κυπριακού έχει καθυστερήσει πολύ».
Επισημαίνεται ότι «αν και δεν εμφανίστηκε νέα σημαντική κρίση, η ανοδική τάση των σοβαρών στρατιωτικών παραβιάσεων συνεχίστηκε, με προκλήσεις προς την εξουσία της αποστολής και με ενέργειες που μεταβάλλουν το στρατιωτικό καθεστώς. Η περίοδος αναφοράς χαρακτηρίστηκε από την ενίσχυση της αμυντικής στάσης και από τις δύο πλευρές μέσα και γύρω από την ουδέτερη ζώνη. Ο αυξημένος αριθμός εισβολών για επιβολή του νόμου στην Νεκρή Ζώνη έδειξαν επίσης μια αυξανόμενη περιφρόνηση προς την εξουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και από τις δύο πλευρές».
Σύμφωνα με την έκθεση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ «ο μη εξουσιοδοτημένος συρμάτινος φράχτης μήκους 14 χιλιομέτρων που τοποθετήθηκε στην ουδέτερη ζώνη από την Κυπριακή Δημοκρατία το 2021 και το 2022, ενάντια στις διαμαρτυρίες της αποστολής, δεν έχει αφαιρεθεί» παρά προηγούμενες ενδείξεις ότι αυτό θα γινόταν.
Όσον αφορά στα Βαρώσια η έκθεση αναφέρει ότι «δεν ελήφθησαν μέτρα για την αντιμετώπιση της έκκλησης που έκανε το Συμβούλιο Ασφαλείας για την άμεση ανατροπή των ενεργειών που ελήφθησαν από τον Οκτώβριο του 2020».
Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν παρατήρησε «καμία σημαντική αλλαγή στο 3,5 τοις εκατό της περιοχής των Βαρωσίων, για την οποία ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2021 ότι το στρατιωτικό καθεστώς είχε αρθεί κατά την προετοιμασία για ανάπτυξη στην περιοχή».
«Η αποστολή έχει περιορισμένη πρόσβαση στην περιοχή νότια του δομημένου τμήματος Βαρωσίων, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ διαμαρτυρήθηκε για την ίδρυση νέου συστήματος τάφρων και βαρών από τις Τουρκικές δυνάμεις που εκτείνονται σχεδόν τέσσερα χιλιόμετρα κατά μήκος της βόρειας γραμμής κατάπαυσης του πυρός, η οποία μέσω της γειτνίασής της με την Νεκρή Ζώνη, αποτελεί στρατιωτική παραβίαση. Η πρόσβαση σε όλη την περιοχή των Βαρωσίων από περιπολικά της ΟΥΝΦΙΚΥΠ έχει παραμείνει σημαντικά περιορισμένη από το 1974», αναφέρεται.
Η έκθεση αναφέρει ότι «η αποστολή και η Γραμματεία έχουν επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία για τυχόν εξελίξεις στο περιφραγμένο τμήμα της πόλης και ότι τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την κυβέρνηση της Τουρκίας υπεύθυνη για την κατάσταση στα Βαρώσια».
Όπως σημειώνεται, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ σε συνέχεια της απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας συνέχισε τις προσπάθειες σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο προς αποκλιμάκωση των εντάσεων εντός και γύρω από την ουδέτερη ζώνη, μέχρι στιγμής με μικρή επιτυχία.
«Το 2024, η αποστολή παρατήρησε 303 στρατιωτικές παραβιάσεις, 158 από την Εθνική Φρουρά και 145 από τις Τουρκικές Δυνάμεις. Από το σύνολο των παραβάσεων, οι 108 κρίθηκαν σοβαρές αμφισβητώντας την εξουσία της αποστολής στη νεκρή ζώνη και τις γραμμές κατάπαυσης του πυρός», τονίζεται.
Κατά την περίοδο της έκθεσης αυξήθηκε ο ενθουσιασμός και το ενδιαφέρον της κοινωνίας των πολιτών για τις ειρηνευτικές προσπάθειες. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε τις προσπάθειες για τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ των κοινοτήτων, οργανώνοντας και υποστηρίζοντας 159 διακοινοτικές εκδηλώσεις ή εκδηλώσεις οικοδόμησης της ειρήνης, 23 από τις οποίες επικεντρώθηκαν σε γυναίκες και νέους.
Όσον αφορά στο θέμα των Αγνοουμένων η έκθεση αναφέρει ότι «η Επιτροπή συνέχισε τις προσπάθειές της για να αποκτήσει πρόσβαση σε πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την τοποθεσία των τόπων ταφής των Αγνοουμένων από τα αρχεία των χωρών που είχαν διατηρήσει στρατιωτική ή αστυνομική παρουσία στην Κύπρο το 1963/64 και το 1974».
Το τουρκοκυπριακό γραφείο της επιτροπής συνέχισε να έχει πρόσβαση στις αεροφωτογραφίες του Τουρκικού στρατού που τραβήχτηκαν το 1974 και η το ελληνοκυπριακό γραφείο της Επιτροπής συνέχισε την έρευνα στα Αρχεία της Εθνικής Φρουράς του 1974. Η Επιτροπή χρησιμοποιεί επίσης ένα κοινόχρηστο σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών που επιτρέπει την οπτικοποίηση και την κοινή χρήση πληροφοριών μεταξύ των τριών γραφείων.
