Ο Νεομάρτυς Νικόλαος ο Παντοπώλης μαρτύρησε για «του Χριστού την Πίστιν την Αγίαν» στην Κωνσταντινούπολη το 1672. Είναι ο προστάτης Άγιος του Καρπενησίου και η μνήμη του εορτάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου.
Γεννήθηκε στο Καρπενήσι το 1657. Το επώνυμο της οικογένειάς του λέγεται ότι ήταν Καρανίκας. Σε ηλικία περίπου 15 ετών έφυγε για την Κωνσταντινούπολη για να βοηθήσει τον πατέρα του που διατηρούσε παντοπωλείο στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξού και το προσωνύμιο «Παντοπώλης».
Με προτροπή του πατέρα του άρχισε να μαθαίνει τουρκικά από ένα φίλο του μπαρμπέρη, για να μπορεί να συνεννοείται καλύτερα με τους πελάτες του μπακάλικου. Μια μέρα ο μπαρμπέρης έδωσε στον νεαρό Νικόλαο ένα χαρτί για να το διαβάσει μπροστά σε άλλους Τούρκους. Όταν ο Νικόλαος τελείωσε την ανάγνωση οι παριστάμενοι άρχισαν να ζητωκραυγάζουν: «Έγινες Τούρκος Νικόλαε, γιατί διάβασες την ομολογία της πίστεως μας». Το χαρτί αυτό ήταν το «σαλαβάτι» (salawat), η ομολογία δηλαδή της Μουσουλμανικής πίστης. Ο Νικόλαος όταν κατάλαβε το τέχνασμα του μπαρμπέρη, φώναζε δυνατά: «Είμαι Χριστιανός και οφείλω να διαβάσω ότι μάθημα μου δώσει ο δάσκαλός μου».
Τότε οι Τούρκοι τον πήγαν στον καϊμακάμη, ένα τοπικό αξιωματούχο, λέγοντας του ότι το νεαρό παιδί κορόιδευε την πίστη τους. Αυτός προσπάθησε να τον πείσει να γίνει Μουσουλμάνος, αλλά ο Νικόλαος του δήλωσε ξεκάθαρα ότι πιστεύει στον Χριστό και είναι έτοιμος να πεθάνει για την πίστη του. Παρά τα απάνθρωπα βασανιστήρια που τον υπέβαλε, δεν κατόρθωσε να τον μεταπείσει. Στο τέλος έδωσε διαταγή να τον αποκεφάλισαν στις 23 Σεπτεμβριου 1672. Ο Νικόλαος ήταν μόλις 15 ετών, ένας από τους νεώτερους νεομάρτυρες (χριστιανοί που μαρτύρησαν για την πίστη τους μετά την Άλωσης της Πόλης το 1453) του γένους των Ελλήνων.
Για τρία μερόνυχτα οι κάτοικοι της περιοχής έβλεπαν να κατεβαίνει φως από τον ουρανό, στο Άγιο Λείψανο του Νικολάου. Οι Χριστιανοί τον έθαψαν στη Χάλκη στο μοναστήρι της Παναγιάς. Τμήματα των Αγίων Λειψάνων του Νεομάρτυρα Νικολάου βρίσκονται στις Μονές Ξηροποτάμου και Γρηγορίου στο Άγιο Όρος, Προυσού και Τατάρνας στο νομό Ευρυτανίας. Από το 1955, η 23η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως ημέρα πανηγυρισμού και αργίας για την πόλη του Καρπενησίου.
Για τον Νεομάρτυρα Νικόλαο τον Παντοπώλη έχουν γραφεί πολλοί εκκλησιαστικοί ύμνοι.
