«Στον γιο μας δώσαμε το όνομα Αρσένιος, στη μνήμη του Αγίου Παΐσιου, που τον αγαπάμε πολύ. Διάβασα όλα τα βιβλία με το λόγο του!», λέει η Νάντια Τουσινάιτε, πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Βοήθειας του Αγίου Παΐσιου Αγιορείτη, στο χωριό Μπάρκοβο της περιοχής Πούσκιν, που βρίσκεται σε απόσταση 50 χλμ από τη Μόσχα.

Ο γιος της Νάντιας γεννήθηκε με προβλήματα στην ακοή και την ομιλία. «Σοκαριστήκαμε όταν μάθαμε ότι ο Αρσένιος μας είναι κωφάλαλος, μετά μού ήρθε η ιδέα να ιδρύσω στην ενορία της εκκλησίας μας, του Προφήτη Ηλία, ένα Κέντρο στο όνομα του Αγίου Παΐσιου για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που θα έχει ως ύμνο του το ελληνικό τραγούδι "Ελένη", της Άννας Βίσση!», λέει.

Η Νάντια, όπως και πολλοί άλλοι γονείς με ανάλογες περιπτώσεις στη Ρωσία, πιστεύουν, ότι μέσω των προσευχών στον άγιο Παΐσιο, ο Θεός μπορεί να θεραπεύσει τον Αρσένιο και όλα τα παιδιά που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες.

Συναντήσαμε τη Νάντια στο Κέντρο, στο πλαίσιο μια ημερίδας στη μνήμη του Άγιου Παΐσιου που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο κέντρο της Ρωσικής Ορθοδοξίας, τη Λαύρα του Οσίου Σεργίου στο Σέργκιεφ Ποσάντ. 

Σε αυτή τη "Μέκκα" της ρωσικής Ορθοδοξίας, το πρώτο που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι το άγαλμα του Οσίου Σεργίου Ροντονέζκι, ενός από τους πρώτους Ρώσους που αγιοποιήθηκαν, στην πλατεία έξω από τα τείχη της Λαύρας.

Σε απόσταση λίγων μέτρων μακριά, μπροστά στο ξενοδοχείο "Παλιά Λαύρα", πίσω από δέντρα και μέσα από φυλλωσιές "κρυφοκοιτάζει" τους προσκυνητές ο ...Λένιν. Στη δίμετρη βάση της προτομής του Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ υπάρχει επιγραφή με μεγάλα κεφάλαια γράμματα: "ΛΕΝΙΝ".

Ωσάν ο γλύπτης του να είχε προβλέψει, ότι θα έρθουν καιροί που οι Ρώσοι, με πρώτους τους νέους, δεν θα αναγνωρίζουν φυσιογνωμικά τον ηγέτη που άλλαξε τον κόσμο.

Ο μπολσεβίκος ηγέτης, άθεος ο ίδιος, αλλά "θεός" για εκατοντάδες εκατομμύρια "πιστούς" του διαλεκτικού υλισμού στη Σοβιετική Ένωση και στον υπόλοιπο πλανήτη, "βλέπει" τώρα τους Ρώσους να διαβαίνουν κατά χιλιάδες ευλαβικά για προσκύνημα την πύλη της Μονής Λαύρας.

Παϊσιος εναντίον ...Λένιν. 

Ήταν ο λενινισμός η επίσημη "θρησκεία" των Ρώσων, επιβεβλημένη άνωθεν, επί εβδομήντα και κάτι χρόνια, είναι τώρα ο χριστιανισμός στην ορθόδοξή του εκδοχή, μηδέποτε ξεριζωμένος πάντως, από τη συνείδηση του Ρώσου πιστού, που "πυρπολεί", μέσω της ραγδαίας διάδοσης των μηνυμάτων του Παΐσιου, την ψυχή του.

Τώρα "σταρ" είναι στη Ρωσία ένας αγιορείτης μοναχός, ο Έλληνας Άγιος (πλέον) Παΐσιος. Τα βιβλία με τους λόγους του και την ασκητική ζωή του σαρώνουν εκδοτικά. Μέχρι τώρα έχουν πουληθεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ έχουν γυριστεί ...εφτά κινηματογραφικές ταινίες και ετοιμάζεται και μια όγδοη.

Οι Ρώσοι, όμως, δεν θέλουν - κάποιοι εξακολουθούν και να τον νοσταλγούν - να ξεχάσουν και τον Λένιν.

Τον διατηρούν (οι παλαιότεροι) στη μνήμη τους, τον "προσκυνούν" όσοι το επιθυμούν, μουμιοποιημένο στην Κόκκινη Πλατεία, αλλά και σε ...μπρούτζινη μορφή αγαλμάτων στην αχανή επικράτεια.

«Η προτομή δεν μεταφέρθηκε, δεν καταστράφηκε γιατί ανήκει πλέον στην ιστορία», μας εξηγεί ένας περαστικός μοναχός, κάνοντας τον σταυρό του υπέρ της σωτηρίας της ψυχής του Λένιν: «Ο Θεός να τον αναπαύσει!», λέει. Ένας μοναχός προσεύχεται για τον ...Λένιν.

Αλλά ο Παΐσιος είναι μακράν ο πιο δημοφιλής Άγιος. Κατά χιλιάδες συρρέουν οι Ρώσοι πιστοί για προσκύνημα έξω από τη Θεσσαλονίκη, όπου είναι ενταφιασμένος ο Παΐσιος, κυκλοφορούν αναρίθμητες ιστορίες και μαρτυρίες γύρω από τη ζωή και τις προφητείες του.

«Κάποτε, ένας Ρώσος προσκυνητής ρώτησε τον γέροντα Παΐσιο πώς βλέπει τη Ρωσία και εκείνος τού απάντησε: "Βλέπω πολύ φως! Τού άρεσε ο ρωσικός λαός, γιατί -έλεγε- έχει μέσα του την ταπεινότητα», λέει ο πατήρ Μεθόδιος για τον Παΐσιο, τον οποίο γνώριζε προσωπικά.

Ο Ρώσοι δείχνουν να εμπνέονται από τον αγιορείτη Άγιο, αισθάνονται να τους δίνει ελπίδα, πιστεύουν ότι κάνει θαύματα.

«Όταν ήρθα από τη Αθήνα στη Μόσχα, δεν περίμενα τόση ευλάβεια», λέει ο 26χρονος σπουδαστής της Ακαδημίας του Πατριαρχείου Μόσχας, Κωνσταντίνος Μπαϊρακτάροβ. 

«Ο Παΐσιος είναι ένας σύγχρονος άγιος, που πρόλαβε και το κινητό τηλέφωνο, αλλά έχει πολλά κοινά με τον Όσιο Σέργιο Ροντονέζκι που ζούσε τον 15ο αιώνα. Με τόση αγάπη ο Παΐσιος είναι ο προστάτης της φιλίας των δυο λαών μας», τονίζει ο Κωνσταντίνος, παιδί παλιννοστούντων ομογενών Ποντίων από το Καζακστάν, που μεγάλωσε στην Αθήνα και από μικρός πήγαινε στην εκκλησιά της Παναγίας Σουμελά Αχαρνών. «Φοιτώ εδώ, στην Ακαδημία. Βοηθώ τους συμφοιτητές μου στην ελληνική γλώσσα, αλλά σκοπεύω να γυρίσω Ελλάδα», λέει.

Ο "απόστολος" του Παΐσιου στη Ρωσία, ο Ηγούμενος Κυπριανός, πρόεδρος του Ιδρύματος Διάσωσης του Πνευματικού και Ηθικού Πολιτισμού "Αγία Σκεπή" (Ποκρόφ), έκανε γνωστό ότι, μαζί με τον Δήμο Κόνιτσας, φέτος το καλοκαίρι προγραμματίζει τη διοργάνωση της εβδομαδιαίας συνάντησης νέων, με σκοπό τη δημιουργική περιγραφή του βίου του Αγίου Παϊσιου, σε κείμενα, φιλμ, αλλά και ζωγραφική", λέει.

«Αυτές τις ήμερες της Σαρακοστής, με τη συμμετοχή Ελλήνων και Ρώσων, ομόφωνα ψηφίσαμε το πενταετή διεθνές πρόγραμμα, με τίτλο 'Μοναχός Παΐσιος Αγιορείτης. 

Δοξολογία και Εκπαίδευση'. Είναι χαρά ιδιαίτερη ότι στην Κόνιτσα, την πατρίδα του Αγίου Παΐσιου, για τρίτη φορά θα διοργανώσουμε εκδηλώσεις για το έργο και τη ζωή του», τονίζει.

Ώρα περισυλλογής για τον ρωσικό λαό

«Είναι η ώρα περισυλλογής για τον ρωσικό λαό. Εμείς οι πιστοί δεν καλούμαστε να μάθουμε για τον Θεό, αλλά να είμαστε μαζί του, έτσι και με τον Άγιο Παΐσιο. Ο σκοπός δεν είναι μόνο να μάθουμε περισσότερα για τη ζωή του, αλλά να είμαστε μαζί του, να πατήσουμε στο μονοπάτι του Έλληνα αγιορείτη, του Άγιου Παΐσιου, που άνοιξε στον χριστιανικό κόσμο ένα νέο παράθυρο στον Θεό», είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αρχιεπίσκοπος Βερεΐσκι και πρύτανης επί 20ετία της Πνευματικής Ακαδημίας Μόσχας, Ευγένιος (κατά κόσμο Βαλέριος Ρεσέτνικοβ).

«Ο νέος Άγιος Έλληνας έδωσε στο σύγχρονο άνθρωπο μια ελπίδα σωτηρίας. Δεν είναι τυχαίο πως αγαπιέται πολύ στη Ρωσία», επαναλαμβάνει ο ηγούμενος Κυπριανός (κατά κόσμο Βλαντίμιρ Γιάτσενκο), πρόεδρος του Ιδρύματος διαφύλαξης των πνευματικών και ηθικών αξιών της Ρωσίας "Πακρόφ" (Αγία Σκέπη), που διοργάνωσε την Ημέρα μνήμης του Αγίου Παϊσίου, στα έδρανα της Πνευματικής Ακαδημίας του Πατριαρχείο Μόσχα και πάσης Ρωσίας.

Ο Ρώσος αγιορείτης Τίχων - πνευματικός του Αγίου Παΐσιου

Την εκδήλωση μνήμης του Αγίου Παΐσιου, τίμησε ο υπουργός Δικαιοσύνης της Ρωσίας, Αλέξανδρος Κονοβάλοβ, που παρουσίασε το βιβλίο, στη ρωσική γλώσσα, για τον Ρώσο γέροντας αγιορείτη Τίχωνα, τον πνευματικό του Αγίου Παΐσιου.

«Η σημερινή αναγέννηση της Ρωσίας μπορεί να γίνει μόνο με την επιστροφή στις αιώνιες πνευματικές πηγές, στις οποίες το Άγιο Όρος, ο γέροντας αγιορείτη Τίχωνας και ο Άγιος Παΐσιος κατέχουν μία από τις πιο σημαντικές θέσεις», τόνισε ο Ρώσος υπουργός.

Οι πνευματικοί δεσμοί Ρώσων και Ελλήνων είναι βαθιά ριζωμένοι στην ιστορία των δυο χωρών, αλλά οι δεσμοί είναι και ανθρώπινοι, πνευματικοί.

Η νέα έκδοση του βιβλίου για τον παπά - Τίχωνα, κατά κόσμον Τιμόθεο Γκολεγκώφ, του πνευματικού του γέροντα Παΐσιου, έρχεται να αναδείξει, ακόμα μια φορά, τους δυνατούς αυτούς δεσμούς. 

Ο γέροντας Τίχων γεννήθηκε το 1884 στη Ρωσία. Από μικρός αισθάνθηκε τη μοναχική κλίση, πήγε, προσκύνησε τους Αγίους Τόπους και εν συνεχεία ήρθε στο Άγιον Όρος. Κλείνοντας την παρουσίαση του βιβλίου, ο πρύτανης της Πνευματικής Ακαδημίας Μόσχας, Ευγένιος, παρατήρησε: 

«Πριν χρόνια σε καμιά περίπτωση δεν θα βλέπαμε κυβερνητικά στελέχη σε θρησκευτικές εκδηλώσεις, εκτός αν ήταν για την ειρήνη στον κόσμο. Σήμερα άλλαξαν οι εποχές, και διαπιστώνω πως ο ρόλος της θρησκείας και της πίστης βρήκε την πρέπουσα αναγνώριση της κυβέρνησής μας».

Η ελληνομάθεια - πηγή έμπνευσης στο Μοναστήρι της Λαύρας

«Τα ελληνικά τα λατρεύω, ειδικά την αρχαιοελληνική γλώσσα!», λέει με ενθουσιασμό στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ηγούμενος Διονύσιος και μας οδηγεί στη μυθική βιβλιοθήκη της Λαύρας.

«Εδώ μεταφράζω προς τη ρωσική τα θρησκευτικά θεολογικά ελληνικά βιβλία. Χωρίς την ελληνική γλώσσα δεν γίνεται να υπάρχουμε! Είναι πηγή βαθιάς γνώσης της ψυχής και του πνεύματος», τονίζει στη συνέντευξη ο πατήρ Διονύσιος και συμπληρώνει: «Άλλοτε από το ελληνικό πνεύμα ξεκίνησε η Ακαδημία».

Οι αδελφοί Ιωαννίκιος (κατά κόσμον Ιωάννης) και Σωφρόνιος (κατά κόσμον Σπυρίδων) Λειχούδης έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την πνευματική αναγέννηση της Ρωσίας, καθώς υπήρξαν οι ιδρυτές και οι πρώτοι δάσκαλοι της Σλαβο- γραικο- λατινικής Ακαδημίας της Μόσχας (1685μΧ), του πρώτου ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος της Ρωσίας. 

Δίδαξαν αρχαία ελληνικά και λατινικά, αλλά και νέα ελληνικά και ιταλικά, θεμελίωσαν τις ανθρωπιστικές σπουδές και συνέγραψαν τα πρώτα εγχειρίδια. Ουσιαστικά μετέφεραν στη Ρωσία το ιδεώδες της ευρωπαϊκής Αναγέννησης, ενώ υπερασπίστηκαν με επιμονή την ορθόδοξη πίστη απέναντι στους καθολικούς και προτεστάντες.

Αλλά, πολύ νωρίτερα, ο Θεοφάνης, αποκαλούμενος ο Γραικός ή ο Έλληνας, σε αυτά τα μέρη, έγινε δάσκαλος του μεγάλου Ρώσου αγιογράφου Αντρέι Ρουμπλιώφ, δημιουργώντας στη Ρωσία δική του σχολή αγιογραφίας. Το πιο σημαντικό τέμπλο της Λαύρας φιλοτεχνήθηκε από τους διάσημους Αντρέι Ρουμπλιώφ και Δανιήλ Τσέρνιγι. Ειδικά για αυτό το τέμπλο ο Ρουμπλιώφ ζωγράφισε την περίφημη εικόνα "Η Αγία Τριάδα".

Η Ρωσία επιστρέφει στη βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική

«Τα ελληνικά δεν είναι μόνο η γλώσσα της Θείας Λειτουργίας, τελευταία χρόνια στη Μονή μας αναπτύσσουμε τη βυζαντινή ψαλμωδία. Αυτό γίνεται και σε άλλες Μονές της Ρωσίας. Έτσι, μετά από τριακόσια περίπου χρόνια, η ρωσική ορθόδοξη εκκλησία επιτέλους επιστρέφει στη βυζαντινή ψαλμωδία. Η πολύ όμορφη ρωσική εκκλησιαστική μουσική ήταν γραμμένη -με εντολή του Μεγάλου Πέτρου- από συνθέτες κοσμικούς σε στιλ όπερας, μπαρόκ...», λέει ο ηγουμένους Διονύσιος.

Την ανάγκη της επιστροφής στη βυζαντινή μουσική είχε εκφράσει το 1996 ο παγκοσμίως γνωστός τσελίστας, Μστισλάβ Ροστροπόβιτς (1927-2007), που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για μια συναυλία με την Ευρωπαϊκή Ορχήστρα Νέων. 

Σε αποκλειστική συνέντευξη (τότε) στο Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων έχει πει: «Η ρωσική εκκλησιαστική μουσική μπορεί να είναι πολύ όμορφη και οι πολυφωνικές χορωδίες να μας ταξιδεύουν, αλλά είναι ανθρώπινη μουσική για ανθρώπους. Τη μουσική που 'ακούει' ο ίδιος ο Θεός, η θεϊκή μουσική είναι μόνο η βυζαντινή!».

Ο βίος του Γρηγορίου Παλαμά στη ρωσική γλώσσα

Στη Λαύρα ήρθε καλεσμένος για την Ημέρα μνήμης του Αγίου Παΐσιου και ο πανοσιολογιότατος αρχιμανδρίτης, προϊστάμενος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, Μεθόδιος Αλεξίου, που γνώριζε προσωπικά τον γέροντα Παΐσιο. Έφερε μαζί του δυο γράμματα, που είχε λάβει από τον Παΐσιο το 1970 και το 1971, το σκουφάκι του γέροντα, και το ξύλινο εικόνισμα με σταυρό που είχε κατασκευάσει για την μητέρα του, Σοφία.

«Δεν περίμενα να συναντήσω στη Ρωσία τόση δίψα για τον Άγιο Παίσιο. Είδα πως ήθελαν να τον πλησιάσουν, να έρθουν πιο κοντά, να νιώθουν αμεσότητα μέσω τον αντικειμένων που έφερα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πατήρ Μεθόδιος. «Ο ρωσικός λαός έχει τη δυνατότητα να διαπρέπει στο έργο θεϊκό, τότε θα έχει μεγάλη ευλογία από αυτόν», συμπληρώνει. 

Ο ίδιος έχει συντάξει και επιμεληθεί το βιβλίο για τον βίο του Γρηγορίου Παλαμά, που μεταφράστηκε στη ρωσική γλώσσα, από τον Ρώσο ιερομόναχο Παντελεήμονα.

«Οι πιστοί μας θέλουν να γνωρίζουν περισσότερους άγιους αγιορείτες", λέει ο Παντελεήμονας. Ο εκδότης του ρωσικού οίκου "Άγιος Όρος - Святая Гора», Ίγκορ Κβάρταλοβ, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπογράμμισε πως το ενδιαφέρον για τα βιβλία με βίο των αγίων κάθε χρόνο αυξάνεται αισθητά. «Τρία εκατομμύρια τεύχη βιβλίων με το λόγο του Αγίου Παΐσιου πουλήθηκαν πολύ γρήγορα, ενώ τα βιβλία για τον βίο άλλων Ελλήνων Αγίων εκδόθηκαν σε 150.000 τεύχη και είναι ανάρπαστα».

Θρησκευτικός τουρισμός στη Ρωσία με ...Κινέζους

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν επιμένει ότι «η Ρωσία μετά την πυρηνική της ασπίδα έχει ως ασπίδα την ορθόδοξη πίστη της». Στη σημερινή Ρωσία ενισχύονται τα θρησκευτικά ορθόδοξα κέντρα, όπως η Λαύρα του Οσίου Σεργίου, που προσελκύει εκατομμύρια επισκεπτών και προσκυνητών από όλη την επικράτεια της Ρωσίας αλλά και του κόσμου.

Ένα μεγάλο κύμα τουριστών - προσκυνητών έρχεται από την Κίνα. Μια Κινέζα με το ρωσικό όνομα Αναστασία είναι φοιτήτρια στη Μόσχα, στο πανεπιστήμιο Λομονόσοφ, και στον ελεύθερο χρόνο εργάζεται ως συνοδός των γκρουπ.

«Το αληθινό μου όνομα δύσκολα προφέρεται, γι' αυτό το άλλαξα», λέει με χαμόγελο. Κάθε μέρα καταφτάνουν στη Μόσχα πάνω από 30 γκρουπ τουριστών από την Κίνα και περίπου τα μισά από αυτά επισκέπτονται τη Λαύρα του Οσίου Σεργίου. Η εικοσιπεντάχρονη Κινέζα Αναστασία δείχνει τις πινακίδες: «Βλέπετε ήδη παντού μπήκαν υπογραφές στα κινεζικά! Οι Κινέζοι στη Ρωσία επισκέπτονται το Μοναστήρι της Λαύρας, που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ιστορία του ρωσικού κράτους», λέει.

Πράγματι, ο ζυγός των Τατάρων, οι Αντρέι Ρουμπλιώφ και Ντμίτρι Ντονσκοϊ, η ονομασία μεταξύ Περέσβετ και Τσελούμπεϊ, οι Μίνιν και Ροζχάρσκι, ο Πέτρος ο Α' και ο Σάββας Μόντοφ, όλα αυτά τα γεγονότα και οι υπέροχοι άνθρωποι σχετίζονται με την πόλη Σεργκιέφ Ποσάντ. 

Το υπέροχο μοναστηριακό συγκρότημα περιλαμβάνει περισσότερα από 50 κτίρια και ναούς που είναι σχεδιασμένα και διακοσμημένα από τους καλύτερους δασκάλους της περιόδου από τον XV έως XIX αιώνα. Από το 1993 η αρχιτεκτονική της Αγίας Τριάδος -Αγίου Σεργίου Λαύρας- ανακηρύχθηκε μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.