Σχέδια, τοιχογραφίες και ανέκδοτες εικονογραφήσεις του Νίκου Νικολάου από το 1929 μέχρι και το 1986 φιλοξενούνται στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. 

Μία έκθεση που εγκαινιάζεται Τετάρτη 29 Μαρτίου και παρουσιάζει 300 σχέδια που καλύπτουν όλα τα γόνιμα χρόνια του δημιουργού, από την περίοδο των σπουδών του μέχρι την ανέκδοτη εικονογράφηση που έκανε για τη Γυναίκα της Ζάκυνθος του Διονυσίου Σολωμού.  

O Nίκος Νικολάου με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Κάρολο Κουν, 1956 (πηγή: Insidestory.gr)

Πολυσχιδής καλλιτέχνης με πλούσια δραστηριότητα. Μεταξύ άλλων φιλοτεχνεί τοιχογραφίες για την Πάντειο Σχολή, για τη «Λέσχη Δομήνικος Θεοτοκόπουλος» στο Ηράκλειο Κρήτης, για το Θέατρο Μουσούρη και για περίπτερα του ΕΟΤ στις Μυκήνες και τη Σπάρτη. 

Αναλαμβάνει την αγιογράφηση του νέου κλίτους του Ιερού Ναού Ζωοδόχου Πηγής στην οδό Ακαδημίας. 

Κάνει σκηνογραφίες για το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.

Επιμελείται επιτοίχια ημερολόγια και καπνικές διαφημιστικές εκστρατείες για την Καπνοβιομηχανία Κεράνης, καταπιάνεται με τις εφαρμοσμένες τέχνες (κεραμικά, ταπισερί, εξώφυλλα δίσκων) και εικονογραφεί βιβλία. 

Μακέτα για τον Κεράνη 

Ο Νίκος Νικολάου (1909-1986) γεννήθηκε στην Ύδρα. 

Μετά τα στερημένα παιδικά και εφηβικά του χρόνια εγγράφεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, από την οποία αποφοιτά το 1935. 

Ο Νίκος Νικολάου με τον Γιάννη Μόραλη (πηγή: saronicmagazine)

Χάρη σε μια υποτροφία που μοιράζεται με τον Γιάννη Μόραλη, οι δυο τους φεύγουν το 1937 αρχικά για τη Ρώμη και κατόπιν για το Παρίσι. 

Ωστόσο τον επόμενο χρόνο ο Νικολάου θα επιστρέψει στην Ελλάδα. Το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν θα του επιτρέψει να ξαναφύγει στο εξωτερικό. 

Ήδη όμως από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια το έργο του αναδεικνύεται και κερδίζει ολοένα περισσότερο έδαφος στο καλλιτεχνικό στερέωμα της εποχής. 

Νίκος Νικολάου με την Μελίνα Μερκούρη στην έκθεση του ζωγράφου στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη 1984 (πηγή: Αρχείο Γκαλερί Ζουμπουλάκη)

Μέσα στις επόμενες δεκαετίες ο Νικολάου κάνει δέκα ατομικές εκθέσεις και συμμετέχει σε δεκάδες ομαδικές. 

«Γυναίκα που δένει τα μαλλιά της 1948»

Το 1958 ιδρύει τον Όμιλο Φιλοτέχνων και Καλλιτεχνών, στο πλαίσιο του οποίου λειτουργεί η αίθουσα τέχνης «Αρμός», στην οδό Ηρακλείτου 21. 

Το 1964 εκλέγεται καθηγητής στην ΑΣΚΤ, όπου διδάσκει μέχρι το 1974. 

Καθιστή μορφή 1948 

Όπως σημειώνει ο Νίκος Παΐσιος στο κατατοπιστικό κείμενο του καταλόγου: «Με ορόσημο το θαμπωτικό 1948, ξεχωρίζουμε δύο περιόδους στο σχέδιο του Νικολάου. 

Στην πρώτη, προσπαθεί να αποτυπώσει το οπτικό γεγονός (όπως αυτό φαίνεται με την τυχαία φωτοσκίαση), να ερμηνεύσει την εικόνα μπροστά στα μάτια του με τη γενίκευση της φόρμας σε μεγαλύτερα και απλούστερα σχήματα, να διαχειριστεί την αντίθεση φως-σκιά, και να αποδώσει το πλάσιμο των επιφανειών και του όγκου». 

«Στην πρώτη αυτή περίοδο εμπνέεται από τη φύση, ενώ στη δεύτερη (1948-1986) το ενδιαφέρον του στρέφεται στην ανθρώπινη μορφή, ιδίως τη γυναικεία. 

Τώρα «η ερμηνεία γίνεται σχεδόν αποκλειστικά μέσω της γραμμής. 

Με τρόπο λιτό και ουσιαστικό, η γραμμή, χάρη στις αντιθέσεις της (καμπύλη-ευθεία) και στις αυξομειώσεις της έντασης και του πάχους της, συνθέτει ένα σαφές και δυνατό σχέδιο».    

«Αποψη σπιτιού στην Αίγινα 1950-1955»

Ο Νίκος Νικολάου πέθανε στην Αθήνα. Ο τάφος του βρίσκεται στην Αίγινα, όπου πέρασε μεγάλο μέρος από τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του.

Το 2008, με φροντίδα του Ιδρύματος Νίκου και Αγγέλας Νικολάου, ξεκίνησε η καταγραφή του αρχείου σχεδίων του καλλιτέχνη, την οποία συνέχισε και ολοκλήρωσε το 2012 το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. 

Παράλληλα το Ίδρυμα Νικολάου δώρισε στο ΜΙΕΤ το αρχείο του ζωγράφου, το οποίο ταξινομήθηκε, καταγράφηκε και αποτέλεσε σημαντική πηγή για την τεκμηρίωση των έργων της έκθεσης.

«Προσχέδιο τοιχογραφίας στο Πάντειο 1949»

Η έκθεση συνοδεύεται από έκδοση με κείμενο του Ν. Π. Παΐσιου, στον οποίο οφείλεται και η τεκμηρίωση έργων, εκτενές χρονολόγιο και βιβλιογραφία του καλλιτέχνη.

Μέγαρο Εϋνάρδου: Αγ. Κωνσταντίνου 20

Διάρκεια: 29 Μαρτίου - 13 Μαϊου 

Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή 12 πμ – 8 μμ., Σάββατο 11 πμ – 5 μμ