Το Μονοδένδρι είναι χτισμένο στο βόρειο άκρο του Ζαγορίου, σε υψόμετρο που ξεπερνά τα χίλια μέτρα, και σε απόσταση περίπου σαράντα χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα.
Η θέση του είναι προνομιακή, ανάμεσα στο φαράγγι του Βίκου, τους πέτρινους πύργους της Οξιάς και τις πλαγιές της Τύμφης και της Αστράκας. Το όνομά του πιστεύεται πως προήλθε από ένα πολύ μεγάλο έλατο που δέσποζε στο χωριό έως το 1840.
Το χωριό βρίσκεται σήμερα σε μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, ενώ τον 17ο και 18ο αιώνα είχε γνωρίσει εμπορική και οικονομική άνθηση, κάτι που φαίνεται στις εκκλησίες, τα σχολεία και τα αρχοντικά που έχτισαν οι ευεργέτες του, όπως οι αδελφοί Ριζάρη που ίδρυσαν, μεταξύ άλλων, τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή.
Στο Μονοδένδρι υπάρχει χειροτεχνική σχολή και το Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο ενώ στο σπίτι των αδελφών Ριζάρη στεγάζεται το Δημοτικό σχολείο του χωριού. Με δικά τους χρήματα αναστηλώθηκε και ο ναός του Αγίου Αθανασίου, το εμβληματικό αξιοθέατο στην πλατεία του Μονοδενδρίου.
Η αρχιτεκτονική του χωριού μοιάζει να μεταφέρει τον επισκέπτη σε άλλη εποχή, με τα κλασικά πέτρινα σοκάκια, τα πετρόχτιστα σπίτια και τα εντυπωσιακά αρχοντικά. Όλα φτιαγμένα σύμφωνα με την τεχνοτροπία της περιοχής και με την ομοιομορφία της γκρίζας πέτρας. Το χωριό διαθέτει και πέτρινο θέατρο, αμφιθεατρικά χτισμένο, όπου φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Από το Μονοδένδρι ξεκινά μονοπάτι για το Φαράγγι του Βίκου και τις πηγές του Βοϊδομάτη ενώ όλη η περιοχή ενδείκνυται για ορειβατικές και πεζοπορικές διαδρομές. Εντυπωσιακό φυσικό αξιοθέατο αποτελούν και οι πέτρινοι πύργοι στην Οξιά.
