Την ντροπιαστική απόφαση του τουρκικού ΣτΕ για μετατροπή της Αγίας Σοφιάς σε τζαμί σχολίασε ο μητροπολίτης Ιλαρίωνας, επικεφαλής του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.

«Επανειλημμένως το τελευταίο διάστημα έγιναν εκκλήσεις προς τις Αρχές της Τουρκίας να μην μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Ακούσαμε τη θέση του ελληνικού κράτους, η θέση αυτή αγνοήθηκε, ακούσαμε τη θέση των ορθοδόξων Πατριαρχών, καθώς μετά τον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, παρόμοιες δηλώσεις έκαναν ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, ο Πατριάρχης Ρουμανίας και φυσικά πρόκειται για χαστούκι για ολόκληρη την παγκόσμια Ορθοδοξία», είπε ο Ρώσος μητροπολίτης, ο οποίος θύμισε την προ ημερών παρέμβαση του Πατριάρχη Κυρίλλου: «Για τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι μια πολύ θλιβερή ημέρα, όπως και για ολόκληρη την παγκόσμια Ορθοδοξία.

Ο Αγιώτατος Πατριάρχης Κύριλλος πριν από λίγες ημέρες, απευθύνθηκε με δήλωσή του σχετικά με τα σχέδια ακόμη τότε μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Υπενθύμισε ότι ο Ναός αυτός συνδέεται και με τη δική μας ρωσική ορθόδοξη ιστορία, διότι οι πρέσβεις του Πρίγκιπα Βλαδίμηρου σ’ αυτόν ειδικά τον Ναό, αποκτώντας την εμπειρία της ορθόδοξης Θείας λειτουργίας, αισθάνθηκαν ότι βρίσκονται όχι στη γη, αλλά στον Ουρανό, το μετέφεραν αυτό στον Άγιο Βλαδίμηρο και με βάση την αφήγησή τους ο Πρίγκιπας Βλαδίμηρος έκανε την ιστορική επιλογή να γίνει η χώρα των Ρως χριστιανική.

Ο Ναός της Αγίας Σοφίας χτίστηκε τον 6ο αιώνα και αφιερώθηκε στον Κύριο Ιησού Χριστό, στην Θεία Αυτού Σοφία. Και για όλους εμάς ήταν πάντοτε και θα παραμείνει πάντοτε Ναός προς τιμήν του Σωτήρος Χριστού. Αυτό, που συνέβη σήμερα είναι θλιβερό γεγονός, είναι χτύπημα, που καταφέρθηκε σε ολόκληρη την παγκόσμια Ορθοδοξία και παρά το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες δεν ήταν ορθόδοξος Ναός, είχε τουλάχιστον το καθεστώς μουσείου, είχε δηλαδή ένα ουδέτερο καθεστώς».

Ο Ρώσος ιεράρχης εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για την προσβασιμότητα του Ναού, καθώς «οι επίσημοι εκπρόσωποι της Τουρκίας διαβεβαιώνουν ότι ο Ναός θα είναι ανοικτός για τους τουρίστες, θα είναι προσιτός στους προσκυνητές. Άλλο όμως είναι το τζαμί και άλλο το μουσείο και εδώ φυσικά προκαλείται μεγάλη ανησυχία από το γεγονός ότι αυτός ο ορθόδοξος Ναός θα μετατραπεί σε τζαμί». Ενώ ιδιαιτέρως αναρωτήθηκε για την μελλοντική κατάσταση των λίγων, αλλά εξαιρετικών ψηφιδωτών, που κατέστη δυνατό να διασωθούν:

«Προκαλεί ανησυχία για παράδειγμα ποια θα είναι η τύχη των ψηφιδωτών του Ναού, γιατί γνωρίζουμε ότι όταν για πρώτη φορά μετατράπηκε σε τζαμί, τα περισσότερα ψηφιδωτά καταστράφηκαν, είτε σκεπάστηκαν με σοβά κι αυτά τα λίγα που σώθηκαν, σώθηκαν ως τώρα κυριολεκτικά εκ θαύματος. Ποια θα είναι λοιπόν η τύχη των ψηφιδωτών; Θα τα καταστρέψουν και πάλι με σφυριά ή θα καλυφθούν με σοβά; Πώς θα γίνονται τώρα οι επισκέψεις στο Ναό, θα είναι ανοιχτός για τους προσκυνητές ή για τους τουρίστες; Είναι πάρα πολλά τώρα τα ερωτήματα». Ο μητροπολίτης Ιλαρίωνας αναρωτήθηκε ποιος θα μπορούσε να είναι ο σκοπός της τουρκικής κυβέρνησης, εκτιμώντας ότι «στην εποχή μας είναι πολύ σημαντικό να φροντίζουμε για τις θρησκευτικές ισορροπίες. Και στη δεδομένη περίπτωση αυτές οι ισορροπίες, που διαμορφώνονταν κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών, παραβιάσθηκαν».

Μάλιστα πήρε αποστάσεις, δηλώνοντας σαφώς ότι διαφωνεί με τους εκκλησιαστικούς κύκλους, που διέκριναν ενοχή του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τις εξελίξεις: «Σε κάποια ουκρανικά και ρωσικά ΜΜΕ κοντά στην Εκκλησία αναφέρεται η σκέψη ότι μέσω της απόφασης αυτής της τουρκικής κυβέρνησης ο Θεός τιμώρησε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο για τη διάσπαση στην παγκόσμια Ορθοδοξία. Δεν μπορώ με κανέναν τρόπο να συμφωνήσω με αυτό, γιατί δεν είναι χτύπημα στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, δεν είναι χτύπημα στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά είναι χτύπημα σε όλη την παγκόσμια Ορθοδοξία, θα έλεγα μάλιστα σε όλον τον Χριστιανισμό. Για τους ορθόδοξους χριστιανούς ο Ναός της Αγίας Σοφίας είναι τέτοιο σύμβολο, όπως για τους καθολικούς ο Ναός του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη».

Ο Ρώσος μητροπολίτης διαφοροποιήθηκε και από τη θέση, που είχε εκφράσει ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, εξισσοροπώντας τις καταδίκες με τη θέση περί «εσωτερικής υπόθεσης» της Τουρκίας: «Γι’ αυτό δεν είμαστε αδιάφοροι για την τύχη αυτού του Ναού, δεν θεωρούμε ότι είναι εσωτερική απόφαση της Τουρκίας, να μετατρέψει αυτόν τον Ναό σε τζαμί, θεωρούμε ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρθηκε τεράστιο πλήγμα στις διαθρησκειακές σχέσεις σε όλον τον κόσμο».