Η μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε «νέα Σούδα» είναι ίσως η βασικότερη αλλαγή που θα πρέπει να αναμένεται μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη νέα τροποποίηση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA), οι οποίες βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

Σύμφωνα με τον η γεωγραφική θέση της Αλεξανδρούπολης (αλλά και ευρύτερα της Θράκης), καθώς και ο άξονας που διαμορφώνεται προς τη Βάρνα της Βουλγαρίας, έχει αποκτήσει υψηλότατη αξία στους αμερικανικούς – και νατοϊκούς – στρατηγικούς σχεδιασμούς ως εναλλακτική οδός των Στενών του Βοσπόρου, με δεδομένη και τη σημασία που αποδίδεται στη Μαύρη Θάλασσα.

Εδώ επιβεβαιώνονται όσα κατά καιρούς έγραφε το WarNews247 για την παράκαμψη των Στενών.

Φυσικά, ο αμερικανικός σχεδιασμός δίνει πλέον έμφαση στην ευελιξία και στην κινητικότητα, κάτι που συνηγορεί κατά της έννοιας των μεγάλων βάσεων, όπως ήταν κάποτε το Ράμσταϊν στη Γερμανία. Το κλειδί πια είναι να υπάρχουν οι διευκολύνσεις που επιτρέπουν μεταστάθμευση και μετακίνηση δυνάμεων.

Προς υπογραφή το φθινόπωρο στην Ουάσιγκτον

Σύμφωνα επίσης με συγκλίνουσες πληροφορίες, η επέκταση της χρονικής διάρκειας της MDCA για μία πενταετία φαίνεται ότι έχει κλειδώσει, αν και προσωρινά υπήρξαν ιδέες και για ανανέωση ανά τριετία. Το φθινόπωρο αποτελεί τον χρονικό ορίζοντα για την υπογραφή της νέας τροποποιημένης συμφωνίας.

Ωστόσο, όπως «Το Βήμα» πληροφορείται, η πιθανότητα έλευσης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τόνι Μπλίνκεν στην Αθήνα – κατά το πρότυπο εκείνης του προκατόχου του Μάικ Πομπέο – για «να πέσουν οι υπογραφές» με τον Νίκο Δένδια μοιάζει μάλλον δύσκολη σε αυτή τη φάση, παρά τις σχετικές δημοσιογραφικές αναφορές.

Αντιθέτως, το σενάριο που φαντάζει σήμερα πιθανότερο είναι η υπογραφή να γίνει κατά τη μετάβαση (πανδημίας επιτρεπούσης…) του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον περί τον Οκτώβριο, καθώς τότε προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί ο επόμενος γύρος του Στρατηγικού Διαλόγου των δύο χωρών. Αυτός που σίγουρα πρέπει να αναμένεται στην Ελλάδα στα τέλη Αυγούστου είναι ο επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας Ρόμπερτ Μενέντεζ, στενότατος φίλος της Ελλάδας και «ιθύνων νους» του πρόσφατου νομοσχεδίου για την ελληνοαμερικανική αμυντική συνεργασία.

Έμφαση στις υπάρχουσες διευκολύνσεις

Οι συνομιλίες είναι κατά βάση τεχνικού χαρακτήρα και διεξάγονται από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Υπάρχει όμως και μια σημαντική πολιτική παράμετρος.

Σε σχέση βέβαια με την προηγούμενη τροποποίηση του Παραρτήματος της MDCA, αυτή τη φορά οι συνομιλίες είναι ευκολότερες. Η αμερικανική πλευρά είχε αρχικώς καταθέσει έναν κατάλογο 15-20 τοποθεσιών στις οποίες, όπως είχε γράψει εγκαίρως «Το Βήμα», η ελληνική πλευρά προσέθεσε ορισμένες δικές της, μεταξύ των οποίων και νησιά του Αιγαίου.

Ωστόσο, η πιθανότητα αποδοχής από την Ουάσιγκτον διευκολύνσεων π.χ. στη Ρόδο δημιουργεί περισσότερους πονοκεφάλους στις ΗΠΑ σε σχέση με τα οφέλη που φέρει, καθώς οι τουρκικές διαμαρτυρίες σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων θα είναι αφόρητες. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι αμερικανικά πλοία ή και αεροσκάφη θα σταματήσουν να πλέουν ή να πετούν ακόμα και πάνω από νησιά για τα οποία η Άγκυρα εγείρει αμφισβητήσεις.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ο αρχικά μεγάλος αριθμός τοποθεσιών έχει σήμερα μειωθεί σε τρεις ή τέσσερις. Η δε ιδέα είναι αυτές να βρίσκονται κοντά στις τέσσερις βασικές διευκολύνσεις, δηλαδή σε Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα και Στεφανοβίκειο.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι π.χ. η αξιοποίηση του Πεδίου Βολής Αρμάτων στο Πετροχώρι της Ξάνθης, όπου τον περασμένο Μάιο πραγματοποιήθηκε η ελληνοαμερικανική άσκηση «Κένταυρος ’21» (τμήμα της πολυεθνικής άσκησης «Defender Europe ’21»). H ευρύτερη περιοχή της Θράκης, με επίκεντρο την Αλεξανδρούπολη, ενθουσίασε άλλωστε και τον διοικητή των Χερσαίων Δυνάμεων των ΗΠΑ σε Ευρώπη και Αφρική, στρατηγό Κρίστοφερ Καβόλι, όταν την επισκέφθηκε.

Οι Αμερικανοί θέλουν να διευρύνουν τις υποδομές πέριξ της Αλεξανδρούπολης ώστε να έχουν και την ευελιξία στάθμευσης δυνάμεων. Παράλληλα, κομβικής σημασίας θα είναι η επέκταση του αγωγού καυσίμων των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που σήμερα εκκινεί από την Ελευσίνα και καταλήγει στην Καβάλα.

Η σκέψη, η οποία θα υλοποιηθεί με νατοϊκά κονδύλια, είναι να επεκταθεί ο αγωγός από την Καβάλα στην Αλεξανδρούπολη, ώστε να μπορούν να εφοδιάζονται άνετα οι αμερικανικές δυνάμεις εκεί, και στη συνέχεια «να ανεβεί» προς τη Βουλγαρία.

Παράλληλα, η σιδηροδρομική σύνδεση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης με τη Βουλγαρία είναι κρίσιμη και εκτιμάται ότι μετά την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού (οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται σφόδρα και για τη γειτονική Καβάλα) η σιδηροδρομική γραμμή θα είναι ηλεκτροκίνητη. Η αμερικανική εταιρεία που ενδιαφέρεται για το λιμάνι της πόλης είναι άλλωστε η ίδια με εκείνη που διαχειρίζεται το λιμάνι της Βάρνας.

Οι φρεγάτες και η ενδιάμεση λύση

Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις διάγουν σήμερα περίοδο άνθησης, όπως σημειώνουν έμπειροι παρατηρητές. Ο πρόσφατος νόμος για την αμυντική συνεργασία, «τέκνο» του Ρόμπερτ Μενέντεζ, γεννά προοπτικές για ευρεία συνεργασία.

Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται φυσικά η υπόθεση της προμήθειας των επόμενων φρεγατών του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Στην Αθήνα, πολλοί αναμένουν με ενδιαφέρον το ενδεχόμενο αποδέσμευσης παλαιότερων αμερικανικών πλοίων (π.χ. Ticonderoga) στο πλαίσιο του προγράμματος EDA ως ενδιάμεσης λύσης. Την ίδια στιγμή, σε πολιτικό επίπεδο, η συναντίληψη των δύο χωρών για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι στενή.

Και στην Αθήνα δεν πέρασε απαρατήρητο ότι σε αντίθεση με τη Γερμανία, που δεν… δυσκολεύθηκε να αφήσει την Ελλάδα εκτός και της δεύτερης Διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσκάλεσαν τη χώρα μας στην πρόσφατη συνάντηση, σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, της παγκόσμιας συμμαχίας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη.

Προσπάθεια για εγγυήσεις έναντι της τουρκικής απειλής

Στο πολιτικό κομμάτι της διαπραγμάτευσης, η Αθήνα επεδίωκε να αποσπάσει ορισμένα ανταλλάγματα που να φέρουν τον μανδύα κάποιου είδους εγγύησης έναντι της τουρκικής απειλής. Το… «φάντασμα» της επιστολής του Χένρι Κίσινγκερ προς τον Δημήτρη Μπίτσιο, η οποία έχει πάντως μυθοποιηθεί, εξακολουθεί να… στοιχειώνει πολλούς διπλωμάτες.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ο κ. Δένδιας είχε κάποια στιγμή φλερτάρει με την ιδέα να ζητήσει ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής και είχε αναθέσει σε συνεργάτες του να εξετάσουν διάφορες περιπτώσεις. Η ιδέα αυτή, ιδιαίτερα φιλόδοξη, δεν προχώρησε, με δεδομένη και την περιορισμένη εντολή διαπραγμάτευσης από την αμερικανική πλευρά. Φαίνεται ότι στην παρούσα φάση το επικρατέστερο σενάριο είναι μια νέα επιστολή κατά το πρότυπο εκείνης που είχε στείλει ο Μάικ Πομπέο προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Ιανουάριο του 2020. Στο σημείο αυτό επικρατεί, σύμφωνα με ελληνικές διπλωματικές πηγές, μια ρευστότητα.