Γράφει ο κ. Pietro Chiaranz
Ο Pietro Chiaranz είναι βιβλιοθηκάριος στο Πανεπιστήμιο Ca ‘Foscari στη Βενετία. Έλαβε ανθρωπιστική και θεολογική εκπαίδευση. Πέρασε πολλά χρόνια σπουδάζοντας Ορθοδοξία, την οποία ασπάσθηκε και είχε πολλές γνωριμίες, με τις οποίες εμβάθυνε τις γνώσεις του. Έχει εκδώσει ορισμένες δημοσιεύσεις για τις οποίες μπορείτε να ενημερωθήτε στο διαδίκτυο. Έχουμε την χαρά να δημοσιεύσουμε σήμερα άκρως αποκαλυπτικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο κείμενο, με το οποίο λέει την αλήθεια για το «σκήνωμα» της Αγίας Ελένης.
Κερδοσκοπία με την ευλάβειαν;
Στην εποχή μας, κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει τα μάτια του ανοιχτά συνεχώς, επειδή ο κίνδυνος αλλοίωσης παραμονεύει στη γωνία. Στις «θεσμικές εκκλησίες» είναι πλέον δύσκολο να βρούμε ανάπαυση, πνευματική γαλήνη, αφού έχουν προσβληθεί από αλλότρια πράγματα…
Ένα πρόσφατο μεγάλο «διομολογιακό» γεγονός – που αφορά τόσο τον Ρωμαιοκαθολικισμό όσο και την Ορθοδοξία – ήταν η μεταφορά των λειψάνων της αυτοκράτειρας Αγίας Ελένης από τη Βενετία, όπου φυλάσσονταν, στην Ελλάδα. Τα λείψανα παρέμειναν στην Ελλάδα από τον Μάιο έως τον Ιούνιο (2017) και στη συνέχεια επέστρεψαν στην πόλη της λιμνοθάλασσας.
Αν θέλουμε να τιμήσουμε έναν Άγιο, ο οποίος ιδεατά ενώνει τον Χριστιανισμό, σίγουρα δεν θα αντιταχθώ σ’ αυτό.
Δεν εναντιώνομαι η αντιτίθεμαι στον λαϊκό αυθορμητισμό που βλέπει στα λείψανα ένα τρόπο να σχετιστεί με τον Θεό, ο οποίος αγιάζει τον Άγιο, από τον οποίο έχουμε τα θνητά υπολείμματα.
Δεν είναι αυτό το πρόβλημα. Το θέμα είναι ένα άλλο που το συνοψίζω στον τίτλο αυτού του άρθρου: στην περίπτωση των λειψάνων της Αγίας Ελένης υπήρξε κερδοσκοπία;
Ο κατώτερος κλήρος και ο απλός κόσμος δεν μπορούν στην πραγματικότητα να γνωρίζουν την αλήθεια για τα βενετσιάνικα λείψανα της Αγίας Ελένης, αλλά πως είναι δυνατόν υψηλά ιστάμενοι ιεράρχες και διοργανωτές να μη ξέρουν τουλάχιστον κάτι; Ακόμα και αν δεν το γνώριζαν, πως θα μπορούσαν να έχουν αυθόρμητη πίστη στα βενετσιάνικα λείψανα αυτής της Αγίας;
Η αλήθεια είναι ότι αυτά τα λείψανα, τα οποία είχαν μία θριαμβευτική υποδοχή στην Ελλάδα και για τα οποία οργανώθηκαν διάφορες εκδηλώσεις (και οι εκδηλώσεις είναι ακριβές, ειδικά σε περίοδο κρίσης!), είναι πολύ αμφίβολα, η μάλλον πολύ πιθανόν ψευδή.
Τα υποτιθέμενα υπολείμματα της Αγίας Ελένης τιμούνταν με κρατικές διακρίσεις, όπως η μούμια ενός Φαραώ που μεταφέρθηκε στο Παρίσι για επιστημονικές εξετάσεις, πριν από χρόνια. Η διαφορά είναι ότι ενώ η μούμια ήταν αυθεντική, το «σώμα» της Αγίας Ελένης πιθανότατα δεν είναι.
Δεν θέλω κανείς, ακόμη και αν το γνωρίζει, να το θεωρεί ανούσιο, αφού τώρα ήταν σημαντικό να ξεκινήσει η οργανωτική μηχανή με τα αναπόφευκτα πρακτικά οφέλη (σκέπτομαι, για παράδειγμα, τα «οικουμενικά» οφέλη μεταξύ Ρωμαιοκαθολικισμού και Ορθοδοξίας, απλά για να μη σκέφτομαι άλλα πολύ πρακτικά οφέλη…). Μάλιστα, όλα καλά αλλά… μπορεί αυτό να γίνει με λείψανα που είναι πιθανότατα ψευδή; Εάν ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, ναι. Αλλά μπορεί η Εκκλησία να χρησιμοποιεί ποτέ αυτό το μακιαβελλικό σύστημα;
Ενημέρωσα κάποιον λίγο πάνω από τον απλό κλήρο για αυτή την ερώτηση. Έλαβα ως απάντηση μόνο τη σιωπή του. Ένιωσα πολύ ντροπή και αμηχανία, μία ντροπή και αμηχανία που, ωστόσο, θα έπρεπε να αισθάνονται άλλα πρόσωπα…
Αντλώ τις συντριπτικές αποδείξεις όλων αυτών από μία έκθεση σχετικά με τα υπολείμματα της Αγίας Ελένης, που προέρχονται από δύο μελετητές μεγάλης επιστημονικής σοβαρότητας: Ο Corrain και ο Capitanio. Μεταφέρω το κείμενο της έκθεσης από το επίμαχο σημείο:
«Η λειψανοθήκη [της Αγίας Ελένης] βρίσκεται στο παρεκκλήσι του Borromeo, κάτω από το θυσιαστήριο, με ένα γυάλινο καπάκι που απλά κλίνει (τα άγκιστρα είναι σπασμένα η λείπουν). Μία ταυτοποίηση είχε γίνει από τον dr. Ulisse Canziani στις 22 Οκτωβρίου 1929. Καταγράφηκε ο ακόλουθος κατάλογος:
Ένα κακό κρανίο, 5 σπόνδυλοι και θραύσματα. 4 πλευρές και θραύσματα. Λαβή του στέρνου και στέρνο. Ιερό οστό με ανωμαλία των πέμπτων οσφυϊκών και λαγόνων οστών. Η αριστερή ωμοπλάτη και η δεξιά ωμοπλάτη. Βραχίονες. Η αριστερή και δεξιά κερκίδα χωρίζεται σε δύο μισά. Η αριστερή ωλένη και το άνω τρίτο της δεξιάς. 6 οστά του καρπού και 4 φάλαγγες του χεριού. Τα μηριαία και οι ρίζες. Η αριστερή κνήμη. Οι πτέρνες. Ένας αστράγαλος. Ένα σκαφοειδές και μία φάλαγγα του ποδιού.
Ο γιατρός μέτρησε το μήκος των έξι μακριών οστών των άκρων, καταλήγοντας σε ανάστημα 153 εκατοστών, μέτριο αλλά όχι πάρα πολύ, για μία γυναίκα. Με την ανασκόπηση των μεγεθών των μεμονωμένων ζευγαριών των οστών παρατηρήσαμε τη μικρή μεταβλητότητα μεταξύ αυτών των ζευγών αναφορικά με τα δεδομένα αναστήματος (151,2 – 152,7 εκ.): που ανήκουν στο ίδιο υποκείμενο».
Η έκθεση, λοιπόν, σημειώνει στην αρχή αυτό που ανακαλύφθηκε το 1929: ένα κρανίο και μερικά οστά. Πολύ διαφορετική είναι η κατάσταση που βρέθηκε πρόσφατα. Η έκθεση, στην πραγματικότητα, συνεχίζεται ως εξής:
«Σε σύγκριση με την παλαιότερη καταγραφή, έχουμε τα μόνα υπολείμματα του κρανίου να περικλείονται μέσα σε μία ασημένια μάσκα, που ανοίγεται από εμάς με δυσκολία. Ο υπόλοιπος σκελετός περιβλήθηκε από δοχείο κασσίτερου με μεγάλους τοίχους. Ένα όμορφο χρυσοκέντητο φόρεμα θα μπορούσε να κρύψει το κακό αρκετό καιρό, δηλαδή μέχρι την ταυτοποίησή μας. Το δοχείο κασσιτέρου επιμήκους σχήματος, σχεδόν για να προσομοιώσει το σώμα της Αγίας, είχε (ίσως πρόσφατα) σχιστεί από την πλευρά των ποδιών. Δεν υπήρχε τίποτα μέσα σε αυτό».
Έτσι τώρα υπάρχει μόνο ένα κρανίο των υποτιθέμενων λειψάνων της Αγίας Ελένης. Όλα τα άλλα έχουν εξαφανιστεί εδώ και πολύ καιρό! Το λεγόμενο «σώμα» καμουφλαρισμένο στην τιμώμενη λειψανοθήκη στην Ελλάδα πρέπει να είναι μία ενδεδυμένη κούκλα!
Ο σεβασμός προς το σκήνωμα της Αγίας Ελένης είναι στραμμένος σε μία κούκλα γεμάτη με πολύτιμα (και ακριβά!) ρούχα.
Αλλά ας δούμε την επιστημονική παρατήρηση στο κρανίο, το μόνο που απέμεινε:
«Ας πούμε κάτι για τα υπολείμματα του κρανίου που βρίσκεται σε κακή κατάσταση, την οποία ανακαλύψαμε. Το μουμιοποιημένο δέρμα καλύπτει ένα μέρος του προσώπου. Η ηλικία θανάτου μπορεί να είναι γεροντική: οδοντιατρική φθορά στην κοιλότητα των Μ2 και Μ3 αριστερά, λείπουν εντελώς τα ράμματα, ακόμη και εσωτερικά. Υπάρχει κάποια αμφιβολία για το γυναικείο φύλο: μικρό πρόσωπο, παιδικό, με μέτωπο πιθανώς κυρτό.
Αναγνωρίζουμε όμως ότι το υπερβολικό περιθώριο είναι χονδροειδές, ότι το κρανίο είναι μάλλον παχύ και ότι οι nuclides και το ινιακό οστό είναι περισσότερο από διακριτά. […] ». (C. Corrain-M. A. Capitanio, “Ricognizioni di alcune reliquie, attribuite a santi orientali, conservate in Venezia”, in Quaderni di scienze antropologiche 21 (1995), pp. 43-45).
Ο μελετητής Corrain προτίμησε να θολώσει πολύ τις δηλώσεις του, αλλά από άλλο μέλος της ίδιας επιτροπής αναγνώρισης, τη στιγμή που εξετάστηκε το κρανίο, γνωρίζω ότι το κρανίο που αποδίδεται στην Αγία Ελένη είναι αρσενικό με πιθανότητα 70-75%, επειδή το μέτωπο δεν είναι όπως είναι στην αντίθετη θηλυκή περίπτωση. Ο μελετητής, στην πραγματικότητα, δεν λέει ότι το κρανίο είναι κυρτό, αλλά ότι «πιθανότατα» θα έπρεπε να ήταν, αν ήταν θηλυκό.
Στον Μεσαίωνα δεν υπήρχαν λίγα ψευδό-κειμήλια. Αυτό πρέπει να είναι γνωστό σε όλους. Ομοίως, πρέπει να απαιτείται ελάχιστη σύνεση, όταν αποδίδεται μία ορισμένη ταυτότητα σε θνητά απομεινάρια, ειδικά όταν αυτά τα ερείπια διήλθαν ένα πολύ ταραγμένο ιστορικό μονοπάτι, όπως τα υποτιθέμενα λείψανα της Αγίας Ελένης (1). Δίνοντας τη διαβεβαίωση, πωλώντας στους ανθρώπους την ιδέα ότι αυτό που βλέπει είναι σίγουρα το σώμα της Αγίας Ελένης (όταν το πιο πιθανό είναι ότι το μόνο πράγμα που έμεινε, το κρανίο, δεν είναι αυθεντικό) μας κάνει να σκεφτούμε την ύπαρξη της απλοϊκότητας, της πολλής αφέλειας και πιθανόν κάποιου με κακή πίστη. Εάν υπάρχει κακή πίστη μπορεί να υπάρξει κάποιος που να το εκμεταλλευτεί αυτό.
Η σκέψη της προώθησης του «οικουμενισμού μεταξύ των Εκκλησιών» με πιθανά ψευδή κειμήλια, μας κάνει τόσο πολύ να σκεφτόμαστε την κερδοσκοπία.
Φυσικά, σε μία «πλαστική εποχή», όπως η δική μας, κανείς δεν εκπλήσσεται ότι παντού μπορεί να υπάρξει ψευδό-πραγματικότητα και ψευδό-αλήθεια.
Αλλά αν είμαστε υποχρεωμένοι να το δούμε στην Εκκλησία, αποτελεί πάντα ένα τραύμα και δεν είμαστε καθόλου ευτυχείς!
(1) Στην περίπτωση των ανατολικών λειψάνων των Αγίων της Βενετίας, ο Corrain ομολόγησε ότι, τουλάχιστον τα μισά από αυτά ήταν πολύ αμφίβολα, δηλαδή ψεύτικα. Ένα άλλο παράδειγμα: τα λείψανα του Αγίου Ταρασίου, τα οποία θεωρεί η «Ενετική Καθολική Κουρία» ότι ανήκουν στον πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, είναι στην πραγματικότητα ενός απλού μοναχού. Αυτά τα λείψανα (τα ψεύτικα!) δόθηκαν στον πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης Βαρθολομαίο (στο πλαίσιο των φιλικών Ρωμαιοκαθολικών-Ορθοδόξων οικουμενιστικών σχέσεων), σαν να ήταν του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης Αγίου Ταρασίου. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν συγκεκριμένες μελέτες που αποδεικνύουν αυτό που μόλις είπα.
Μία άλλη πολύ αμφίβολη περίπτωση αφορά στα ψευδό-ιερά λείψανα της Αγίας Βαρβάρας, που επίσης μεταφέρθηκαν από τη Βενετία στην Ελλάδα για προσκύνηση από τις 10 έως τις 24 Μαΐου 2015. Αυτά τα λείψανα περιλαμβάνουν ένα κρανίο πολύ ώριμης γυναίκας (ενώ ιστορικά γνωρίζουμε ότι η Αγία Βαρβάρα πέθανε νέα), αναμεμιγμένα με οστά διαφόρων ανθρώπων. Το πιστοποιεί η ίδια μελέτη των Corrain – M. A. Capitanio.
Σε εκείνη την περίπτωση δεν ακούστηκαν διαμαρτυρίες και όλα εξελίχθηκαν ομαλά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Έλληνες διοργανωτές οργάνωσαν εκ νέου μία παρόμοια εκδήλωση με τα δήθεν λείψανα της Αγίας Ελένης.
Ωστόσο, οι πρωτοβουλίες αυτών των προσκυνημάτων προσπαθούν να βασίσουν τις απόψεις τους, σχετικά με τα βενετικά λείψανα, πάνω σε μία μελέτη τυπωμένη το 2005 η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κάποιων ακαδημαϊκών, φαίνεται ανακριβής και σε κάποια σημεία, εσφαλμένη. Η εν λόγω μελέτη είναι η εξής: Αγαθάγγελος Επίσκοπος Φαναρίου, Ιερά λείψανα αγίων της καθ’ ημάς Ανατολής στη Βενετία, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2005.
Σημ. Ο.Τ.: Η ευλάβεια των πιστών δεν έχει καμίαν σχέσιν με τα ανόσια παίγνια. Ο Θεός εισήκουσε τας προσευχάς όλων όσων με πίστιν προσήλθον, δια να προσκυνήσουν την Αγίαν Ελένην.
