Το 2004 ήταν η τελευταία φορά που το κυβερνητικό κόμμα «Νόμου και Δικαιοσύνης» (PiS) απηύθυνε αίτημα αποζημιώσεων προς τη Γερμανία για τα εγκλήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο ο τότε πρωθυπουργός Μάρεκ Μπέλκα δεν επέτρεψε να προχωρήσει αυτό το αίτημα και έτσι η Πολωνία παραιτήθηκε για άλλη μια φορά ξεκάθαρα από κάθε αίτημα για πολεμικές επανορθώσεις. Τώρα όμως οι πολιτικοί του PiS επιμένουν να απολογηθούν ο Μ. Μπέλκα και άλλοι υπεύθυνοι για αυτό ενώπιων δικαστηρίου.

Έτσι το θέμα, το οποίο στο παρελθόν είχε θεωρηθεί λήξαν, έχει επιστρέψει στην επικαιρότητα. Ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο βουλευτής του PiS Αρκάντιους Μουλάρτσικ ζήτησε από το πολωνικό κοινοβούλιο μια επίσημη εκτίμηση για τις πιθανότητες επιτυχούς διεκδίκησης αποζημιώσεων από τη Γερμανία. Η απάντηση εκκρεμεί ακόμη λόγω της πολυπλοκότητας του ζητήματος.

Οι συμφωνίες του παρελθόντος

Ωστόσο υφίσταται μια δήλωση παραίτησης της Πολωνίας από το 1953, η οποία όμως αμφισβητείται από τα ηγετικά στελέχη του PiS και μάλιστα και από την πρωθυπουργό Μπεάτα Σίντλο. Υποστηρίζουν ότι η δήλωση εκείνη προέκυψε κατόπιν πιέσεων της Σοβιετικής Ένωσης.

Πάντως σύμφωνα με το Βερολίνο το αίτημα της Πολωνίας έρχεται σε αντίθεση ακόμη και με τη λεγόμενη «Συνθήκη 2 + 4» που υπεγράφη στις 12 Σεπτεμβρίου 1990 μεταξύ της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της πρώην Ανατολικής Γερμανίας καθώς και των τεσσάρων νικητριών δυνάμεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δηλαδή της Σοβιετικής Ένωσης, των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας και της Γαλλίας. Η συνθήκη αυτή αντικατέστησε την Συνθήκη Ειρήνης που υπεγράφη μετά την κατάρρευση του τρίτου Ράιχ και απέκλεισε τους 65 πολεμικούς αντιπάλους, μεταξύ αυτών και την Πολωνία, από μελλοντικά αιτήματα για πολεμικές αποζημιώσεις.

Την ίδια ώρα στους κύκλους του PiS γίνεται λόγος για αποζημιώσεις που κυμαίνονται μεταξύ 845 και 5500 δις ευρώ. Τα χρήματα αυτά δεν αφορούν μόνο την αποκατάσταση υλικών ζημιών αλλά και τον θάνατο περίπου 6 εκατομ. Πολωνών.

Εσωκομματικά ζητήματα

Η επιλογή της χρονικής συγκυρίας όμως που επέλεξε το κυβερνών κόμμα για να θέσει το αίτημα δεν είναι τυχαία. Από τη μια πλευρά αντιμετωπίζει δυσκολίες και αντιδράσεις στο εσωτερικό του μετά την αντιδημοκρατική μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη και από την άλλη πλευρά γνωρίζει πολύ καλά ότι η Γερμανία βρίσκεται εντός προεκλογικής περιόδου, κατά την οποία θέλει να αποφύγει κάθε προστριβή.

Σήμερα, ημέρα μνήμης της επέλασης των Γερμανών στη Πολωνία, η επικεφαλής της κυβέρνησης Μπεάτα Σίντλο θα πραγματοποιήσει ομιλία στο Γκαντσνκ, όπου πριν 78 χρόνια ξεκίνησε ο πόλεμος. Αναμένεται να αναφερθεί στο ζήτημα των αποζημιώσεων.