Η Τουρκία φαίνεται να προχωρά σε μια σημαντική στροφή στην αμυντική της στρατηγική, επιδιώκοντας την απόκτηση μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhoon. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποίησε πρόσφατα επισκέψεις σε δύο χώρες με στόχο την προώθηση αυτής της συμφωνίας. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές ασφαλείας που επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο, δύο Eurofighter βρίσκονται ήδη στην Τουρκία, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει.
Παράλληλα, αραβικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν πως το πακέτο της συμφωνίας περιλαμβάνει και προηγμένα οπλικά συστήματα, όπως οι πύραυλοι Meteor και IRIS-T, οι οποίοι θα εξοπλίσουν τα νέα αεροσκάφη.
Επιχειρησιακή αναβάθμιση με BVR δυνατότητες
Με την παράδοση των πρώτων Eurofighter και την ενσωμάτωση των Meteor, η Τουρκία αποκτά ικανότητα εμπλοκής στόχων πέραν του οπτικού πεδίου (BVR), γεγονός που αλλάζει τα δεδομένα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η νέα αυτή δυνατότητα απαιτεί προσαρμογές στην ελληνική στρατηγική και επιχειρησιακή αντίληψη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Meteor βρίσκονται ήδη στο ελληνικό οπλοστάσιο, ενσωματωμένοι στα Rafale. Η ελληνική πλευρά, με επίσημες παρεμβάσεις του υπουργού Άμυνας Νίκου Δένδια και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, είχε εκφράσει την αντίθεσή της προς το Παρίσι για την αποδέσμευση των Meteor προς την Τουρκία.
Μεταχειρισμένα Typhoon και επέκταση του οπλοστασίου
Η Άγκυρα ανακοίνωσε επίσης την πρόθεσή της να αποκτήσει 24 μεταχειρισμένα Eurofighter από το Κατάρ και το Ομάν, έκδοσης Tranche 3A, τα οποία είναι συμβατά με τους Meteor. Αν και δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα ο αριθμός των πυραύλων, τουρκικά μέσα κάνουν λόγο για 400 Meteor, ενισχύοντας σημαντικά την αποτρεπτική ισχύ της Τουρκίας.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της BAE Systems, η οποία κατέχει 37,5% της MBDA, η συμφωνία προβλέπει έσοδα ύψους 4,6 δισ. λιρών (6,17 δισ. δολαρίων) για την εταιρεία, συμπεριλαμβανομένου του μεριδίου της από την πώληση των πυραύλων.
Τεχνολογική υπεροχή του Meteor
Ο Meteor είναι πύραυλος BVR με κινητήρα ramjet, σχεδιασμένος για υψηλή ταχύτητα, μεγάλη ώθηση και εκτεταμένη “No Escape Zone” 60 χλμ.. Σε συνδυασμό με το ραντάρ AESA Captor‑E και τα σύγχρονα datalinks, τα Eurofighter αποκτούν ικανότητα εμπλοκής στόχων σε αποστάσεις που υπερβαίνουν τα παραδοσιακά όρια του Αιγαίου, με εμβέλεια που μπορεί να φτάσει έως και τα 200 χιλιόμετρα.
Η ελληνική απάντηση: F-35 και AIM-120D AMRAAM
Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν μένει αδρανής. Έχει ήδη ενταχθεί στο πρόγραμμα των stealth μαχητικών F-35 πέμπτης γενιάς, ενώ στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Πολεμικής Αεροπορίας βρίσκονται οι πύραυλοι AIM-120D AMRAAM, με εμβέλεια άνω των 160 χλμ. και ανάλογες δυνατότητες με τους Meteor. Οι AMRAAM μπορούν να ενσωματωθούν τόσο στα αναβαθμισμένα F-16 Viper όσο και στα μελλοντικά F-35.
Στόχος της Αθήνας είναι, μαζί με τα πρώτα 20 F-35, να αποκτήσει και τους AMRAAM, ώστε να διαθέτει τους δύο κορυφαίους πυραύλους αέρος-αέρος παγκοσμίως. Η αμερικανική πλευρά εμφανίζεται θετική στην αποδέσμευση των πυραύλων, ενισχύοντας την ελληνική αποτρεπτική ισχύ.
Το ελληνικό οπλοστάσιο και οι ανάγκες αναβάθμισης
Τα ελληνικά Rafale, πέρα από τους Meteor, διαθέτουν και τους πυραύλους SCALP, ενώ η Πολεμική Αεροπορία επιδιώκει να εξοπλίσει τα F-35 με τους JASSM, με εμβέλεια έως 370 χλμ. ή 925 χλμ. στην έκδοση ER.
Ωστόσο, η νέα κατάσταση δημιουργεί άμεση ανάγκη για την αναβάθμιση των ελληνικών ιπτάμενων ραντάρ EMB-145H Erieye, που επιτηρούν το Αιγαίο, ώστε να αντιμετωπιστούν οι νέες δυνατότητες της Τουρκίας.
Μοναδική αεροπορική σύνθεση στην Ευρώπη
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική Πολεμική Αεροπορία θα είναι η μοναδική παγκοσμίως που θα διαθέτει, στα τέλη της δεκαετίας, τον συνδυασμό F-35, Rafale και F-16 Viper, προσφέροντας πρωτοφανή επιχειρησιακή ευελιξία και ισχύ στην ευρύτερη περιοχή.
Η απομάκρυνση από το πρόγραμμα F-35
Αν και το ζήτημα της επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 συζητήθηκε κατά τη συνάντηση του Ερντογάν με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στον Λευκό Οίκο στις 25 Σεπτεμβρίου, η Άγκυρα φαίνεται να επέλεξε μια διαφορετική πορεία. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα Yetkinreport του γνωστού Τούρκου δημοσιογράφου Μουράτ Γετκίν, η Τουρκία επέλεξε να κινηθεί προς την κατεύθυνση των Eurofighter, λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες που παρουσιάζει το Κογκρέσο των ΗΠΑ στην έγκριση αγορών τόσο των F-35 όσο και των νέων F-16.
Ο ρόλος του Ηνωμένου Βασιλείου
Το Ηνωμένο Βασίλειο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη συμφωνία, καθώς είναι μία από τις τέσσερις χώρες που συμμετέχουν στην κοινοπραξία κατασκευής των Eurofighter Typhoon – μαζί με τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ιταλία. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ διαπραγματεύτηκε απευθείας με την Τουρκία εκ μέρους της κοινοπραξίας, επισημαίνοντας τη στρατηγική σημασία της χώρας για τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
«Η Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας για το ΝΑΤΟ και στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στον Πούτιν ότι η Συμμαχία είναι ισχυρότερη από ποτέ», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Στάρμερ στο Bloomberg.
Ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος του ΝΑΤΟ
Τα Eurofighter προορίζονται να ενισχύσουν την αποτρεπτική ισχύ του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη γεωγραφική περιοχή, ενώ παράλληλα θα καλύψουν το κενό μέχρι την επιχειρησιακή ένταξη του τουρκικού μαχητικού KAAN, η οποία αναμένεται όχι πριν από το 2030.
Ο Στάρμερ τόνισε επίσης ότι η συμφωνία με την Τουρκία θα διασφαλίσει 20.000 θέσεις εργασίας στον βρετανικό αμυντικό τομέα, προστατεύοντας εξειδικευμένο προσωπικό από την ανεργία.
Προτεραιότητα στην τουρκική παραγγελία
Σύμφωνα με το τουρκικό δίκτυο NTV, το Ηνωμένο Βασίλειο θα δώσει προτεραιότητα στην παραγγελία της Άγκυρας, παραδίδοντας αεροσκάφη που κατασκευάζονται αυτή τη στιγμή για την Πολεμική Αεροπορία του Ηνωμένου Βασιλείου (RAF). Επιπλέον, προβλέπεται η σύναψη ξεχωριστής συμφωνίας για τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των μεταχειρισμένων Eurofighter που η Τουρκία σκοπεύει να αποκτήσει από το Κατάρ και το Ομάν.
Η προτεραιότητα της Ευρώπης για την Τουρκία έχει αλλάξει
Η προτεραιότητα της Ευρώπης απέναντι στην Τουρκία φαίνεται να μεταβάλλεται ριζικά, καθώς η Άγκυρα αποκτά κεντρικό ρόλο στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της ηπείρου. Πέρα από τη συμφωνία για τα μαχητικά Eurofighter Typhoon, στο επίκεντρο της συνάντησης του Γερμανού Καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς με τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την Πέμπτη στην Άγκυρα, θα βρεθεί και η πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό αμυντικό σύστημα SAFE.
Η γερμανική έγκριση και η στρατηγική σημασία της συμφωνίας
Η Γερμανία ήταν η τελευταία χώρα της κοινοπραξίας που έδωσε το πράσινο φως για την πώληση των Eurofighter, με τον Καγκελάριο Μερτς να μεταβαίνει στην Άγκυρα για την υπογραφή της συμφωνίας. Ήδη από τις 25 Ιουλίου, το Βερολίνο είχε ανακοινώσει την έγκριση πώλησης 40 μαχητικών αεροσκαφών στην Τουρκία, ενισχύοντας την αεροπορική ισχύ της χώρας και την παρουσία της στο ΝΑΤΟ.
Το ευρωπαϊκό σύστημα SAFE και η θέση της Τουρκίας
Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο – παρά την αποχώρησή του από την ΕΕ – επιδιώκουν την ένταξη της Τουρκίας στο σύστημα SAFE, το οποίο προσφέρει χαμηλότοκα δάνεια για την αμυντική ενίσχυση χωρών εκτός ΕΕ. Η συμμετοχή της Τουρκίας σε αυτό το πλαίσιο θα σηματοδοτούσε μια νέα φάση συνεργασίας με την Ευρώπη, παρά τις πολιτικές εντάσεις.
Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση αντιδρά έντονα. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει ότι δεν θα συναινέσει στη συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE, εάν η Άγκυρα δεν άρει το casus belli κατά της Ελλάδας. Παρ’ όλα αυτά, ευρωπαίοι διπλωμάτες εκτιμούν ότι οι πιέσεις από το Βερολίνο προς την Αθήνα θα είναι ισχυρές, με αβέβαιη την τελική στάση της ελληνικής πλευράς.
Η μετατόπιση της ευρωπαϊκής στάσης
Η ταυτόχρονη άφιξη των ηγετών της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου στην Άγκυρα, για τη σύναψη επικερδών αμυντικών και ενεργειακών συμφωνιών, υποδηλώνει μια σαφή μετατόπιση στις ευρωπαϊκές προοπτικές για την Τουρκία. Η οικονομική και γεωπολιτική σκοπιμότητα φαίνεται να υπερισχύει των δημοκρατικών ευαισθησιών.
Από τη μία πλευρά, η τουρκική αντιπολίτευση επιδιώκει την ευρωπαϊκή στήριξη στον αγώνα για δημοκρατία, αλλά από την άλλη, το οικονομικό και στρατηγικό όφελος φαίνεται να καθορίζει τις επιλογές των Ευρωπαίων ηγετών.
Η υπόθεση Ιμάμογλου και η σιωπή της Ευρώπης
Παρά το γεγονός ότι ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου παραμένει φυλακισμένος εδώ και έξι μήνες, με πρόσφατες κατηγορίες για κατασκοπεία υπέρ του Ηνωμένου Βασιλείου, η ευρωπαϊκή αντίδραση είναι υποτονική. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με το αν η υπόθεση Ιμάμογλου θα επηρεάσει την επίσκεψη του Καγκελάριου Μερτς, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Μέγιερ απέφυγε να απαντήσει, λέγοντας: «Δεν θέλω να προδικάσω αυτή τη συζήτηση».
Η απουσία δημοκρατικών αντανακλαστικών από την Ευρώπη είναι εμφανής, ιδιαίτερα όταν οι ηγέτες της αγνοούν τη συνεχιζόμενη στρατιωτική κατοχή της βόρειας Κύπρου από την Τουρκία.
Ο Ερντογάν ως γεωπολιτικός παίκτης
Ο ρόλος του Ερντογάν στις διεθνείς κρίσεις, όπως η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας και η σύρραξη Ισραήλ-Χαμάς, καθώς και η αναγνώρισή του από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ως «εγγυητής» στη μεταπολεμική Γάζα, έχουν ενισχύσει τη θέση του στην παγκόσμια σκηνή. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να υποκλίνονται πλέον στην αυλή του «Σουλτάνου», όπως χαρακτηριστικά σχολιάζουν διπλωματικές πηγές.
«Η Ευρώπη έχει χάσει το προηγούμενο ενδιαφέρον της για τον αγώνα της Τουρκίας για δικαιοσύνη και δημοκρατία», καταλήγουν με απογοήτευση Ευρωπαίοι διπλωμάτες, αποτυπώνοντας την αλλαγή προτεραιοτήτων στην ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στην Τουρκία.
